#Monument
Noorbeek als eerste bevrijd?
Op dinsdag 12 september 1944, passeren manschappen van het 117e regiment van de 30e Amerikaanse infanteriedivisie (Old Hickory) aan het einde van de morgen de Nederlandse grens ter hoogte van Mesch. Omstreeks 14:30 uur hebben ze het hele dorpje bevrijd. Tegen het einde van de middag bereiken eenheden van het 119e regiment en het 125e artillerie eskadron -beide behoren eveneens tot de Old Hickory - Noorbeek dat enkele kilometers oostelijker ligt. Zowel Mesch als Noorbeek menen de eerst bevrijde plaats te zijn.
Drs. Loe de Jong gunt Noorbeek in zijn standaardwerk ‘Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog’ de eretitel ‘eerst bevrijde plaats van Nederland’. De onduidelijkheid over welk Nederlands dorp het eerst bevrijd is, Noorbeek of Mesch, zal niet meer verdwijnen. Doorwrochte studies wijzen er echter op dat buurtschap Laag-Caestert bij Eijsden de beste papieren heeft.
Waarom zo veel onduidelijkheid? Een belangrijke oorzaak heeft te maken met spraakverwarring. Gaat het om een buurtschap, dorp of gemeente? Mesch is bijvoorbeeld in 1943 bij Eijsden gevoegd en is de status van zelfstandige gemeente op het moment van de bevrijding kwijt. Omdat Eijsden een dag later is bevrijd, ontbreekt de bevrijding van Mesch daarom in officiële documenten.
In het archief van de toenmalige gemeente Noorbeek ligt een document waaruit blijkt dat burgemeester Joseph Nahon om 17.30 uur de Nederlandse vlag op het gemeentehuis uitsteekt. Hoewel er op dat moment nog wordt geschoten aan de dorpsrand, stuurt Nahon als eerste burgemeester een telegram naar de koningin waarin hij de bevrijding van zijn dorp bekend maakt. Zowel in Mesch als in Noorbeek staan daarom bevrijdingsmonumenten die claimen als eerste bevrijd te zijn.
Zo’n monument zou ook in het dorpje Mheer hebben kunnen staan. Ongeveer 2,5 uur na het telegram uit Noorbeek richt de burgemeester van Mheer, Jan Beckers, een boodschap van dezelfde strekking aan Wilhelmina. Op het moment van verzending van het telegram uit Noorbeek vinden daar de laatste schermutselingen plaats, terwijl Mheer op het moment van verzending volledig van Duitsers is gezuiverd.
Fietsen naar Vrijheid
Rond Eijsden en Margraten zijn er nog veel herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog. Fietsen naar Vrijheid is een thematische fietsroute met drie aaneensluitende routes: Bevrijding van het Maasdal, Bevrijding van het Plateau en Bevrijding van het Heuvelland. Je kiest zelf hoe lang jouw fietstocht wordt. Met het bewegwijzerde knooppuntensysteem gaat navigeren bijna vanzelf.