Herdenkingscentrum Neuengamme

Tijdens de operationele periode werden in Neuengamme en de subkampen ongeveer 104.000 tot 106.000 gevangenen vastgehouden, waaronder ongeveer 13.500 vrouwen. De grootste groepen gevangenen waren Sovjets, Polen, Fransen, Duitsers, Nederlanders, Denen en Belgen. Aanvankelijk verbleven er weinig Joden, maar tegen 1944 nam het aantal aanzienlijk toe en werden er ongeveer 13.000 Joodse gevangenen vastgehouden in Neuengamme.

De belangrijkste functie van het kamp was dwangarbeid, waarbij gevangenen werden tewerkgesteld in de bouw, steenfabrieken, rivierreguleringsprojecten en de productie van wapens. De omstandigheden waren wreed en werden gekenmerkt door onvoldoende voedsel, onderdak en medische zorg, wat leidde tot de verspreiding van ziekten zoals longontsteking, tuberculose en tyfus. Meer dan 1.000 gevangenen stierven tijdens een tyfusepidemie in december 1941. Gevangenen leden ook onder afranselingen, willekeurige straffen en systematische moorden, waaronder degenen die te zwak waren om te werken en naar euthanasiecentra werden gestuurd.

Er werden medische experimenten uitgevoerd op gevangenen, waaronder proeven om tyfus en tuberculose te bestrijden. De ongeveer 80 subkampen van het kamp waren verspreid over Noord- en Midden-Duitsland en zorgden voor dwangarbeid voor verschillende industrieën.

Toen de oorlog ten einde liep, steeg het sterftecijfer in Neuengamme en de subkampen enorm. Alleen al in februari 1945 stierven bijna 2500 gevangenen. Toen de Britse troepen naderden, evacueerde de SS ongeveer 9.000 gevangenen naar Lübeck in april 1945 en vermoordde de meeste van de resterende 3.000 gevangenen in het kamp. Britse troepen arriveerden op 4 mei 1945. In een tragische gebeurtenis verloren ongeveer 7.000 gevangenen, de meesten geëvacueerd uit Neuengamme, het leven toen de Britten op 3 mei twee schepen aanvielen die hen vervoerden.

Het dodenregister geeft aan dat ongeveer 40.000 gevangenen stierven in Neuengamme op 10 april 1945, met mogelijk nog eens 15.000 doden in de daaropvolgende week en tijdens de evacuaties.

Vandaag de dag dient de Neuengamme Herdenkingsplaats als een plaats voor herdenking en educatie. Er zijn overblijfselen van het kamp bewaard gebleven, er is een museum en er zijn educatieve middelen die een uitgebreid inzicht geven in de geschiedenis van het kamp en zijn rol in de Holocaust.