#Verhaal
De eilanders en de bezettingsmacht
Kort na het begin van de Duitse bezetting in mei 1940 werd bijna het hele eiland Terschelling tot Sperrgebiet verklaard. De eilanders mochten zich alleen nog binnen bepaalde gebieden verplaatsen.
Zo bleven het bos en delen van de duinen toegankelijk, maar stranden en de zones rond de stellingen waren streng verboden. Ook golden er verduisteringsvoorschriften: zelfs het licht van vuurtoren de Brandaris werd gedoofd. Toeristen werden geweerd, al mochten de inwoners zelf op het eiland blijven wonen. Traditionele activiteiten als jutten, jagen en vissen werden door de beperkingen echter flink bemoeilijkt.
Werk voor de Duitsers
Veel mannelijke eilanders namen deel aan de bunkerbouw. Voor velen was dit de enige manier om inkomsten te krijgen, want werken in Duitsland in de oorlogsindustrie gold als een nog onaantrekkelijker alternatief. Bewoners die niet ingeschreven stonden kregen een week de tijd om dit alsnog te doen; anderen moesten het eiland verlaten. Reizen van en naar Terschelling was alleen toegestaan met toestemming van de Inselcommandant.
Aanvankelijk viel het gedrag van de Duitse marinesoldaten mee. Ze schakelden eilanders regelmatig in voor klusjes, waarmee nog wat extra geld kon worden verdiend. De sfeer verslechterde pas na de aanval op Pearl Harbor, toen Duitsland en Amerika in oorlog kwamen. Vanaf dat moment werden nieuwe regels ingevoerd: zo moesten koperen voorwerpen verplicht worden ingeleverd voor de oorlogsindustrie.
Weinig ruimte voor verzet
In tegenstelling tot delen van het vasteland ontstond er op Terschelling nauwelijks georganiseerd verzet. De eilanders pasten zich aan en probeerden de bezetting zo goed mogelijk uit te zitten. Het isolement van het eiland maakte openlijke tegenstand vrijwel onmogelijk – men kon immers geen kant uit.
Toch waren er persoonlijke ervaringen die nuance aanbrachten in het vijandbeeld. De eilander Iem Smit (1909–1999) herinnerde zich hoe bij zijn familie een Duitse matroos, Barhold, werd ingekwartierd. Deze stuurman uit Hamburg, die op Borkum woonde met zijn vrouw en kind, sloot een vriendschap met het gezin. Bij zijn vertrek kreeg hij speelgoed mee voor zijn zoon en hield later nog jarenlang contact per post.
Wachten op bevrijding
Op 6 mei 1945 vernamen de eilanders via clandestiene radio’s dat Nazi-Duitsland had gecapituleerd. Toch bleef de bezetter nog maanden aanwezig. Terwijl elders in Nederland al feest werd gevierd, duurde het op de Waddeneilanden veel langer voordat de Duitsers daadwerkelijk vertrokken. Dat vergde opnieuw veel geduld en verdraagzaamheid van de bevolking.