Forteiland, Pantserfort IJmuiden

Als onderdeel van de Stelling van Amsterdam werd het kustfort IJmuiden gebouwd. Het fort, als onderdeel van de Stelling van Amsterdam, werd gebouwd in de periode 1880 tot 1887. Een vijftal zware kanonnen aan zeezijde hadden de taak de havenmonding en sluizen, als toegang tot Amsterdam, te beschermen. De zware kanonnen met een kaliber van 24 cm  waren in opdracht van het Nederlandse leger in Duitsland vervaardigd door de firma Krupp.  

Het fort telde meerdere verdiepingen en strekte zich onder de grond tot ver over het eiland uit. In het fort bevonden zich munitiemagazijnen, een bakkerij, keuken, slaapvertrekken en alle overige zaken om een langdurig verblijf geïsoleerd op een eiland mogelijk te maken.  

In de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog was het fort hopeloos verouderd en had nauwelijks strategische waarde. Het Nederlandse leger liet het eiland versterken door de bouw van mitrailleurbunkers, zogenaamde stekelvarkens. Op de zuidwestpunt van het eiland is het enig overgebleven ‘stekelvarken’ te zien. 

Het strategisch belang van het eiland werd na de bezetting door de Wehrmacht ook door de Duitse legerleiding ingezien. De Duitse genisten versterkten het eiland met vele bunkers en bouwden dit uit tot een onneembare vesting, ofwel een Kernwerk. Een Kernwerk binnen een Duitse Festung vormde zoals bij Nederlandse forten gewoon was het zogenaamde reduit. In het reduit zou men zich terugtrekken in het geval men geen stand meer kon houden om van daaruit tot de laatste adem te vechten.  

De bunkers op het eiland varieerden van geschutsbunkers voor zwaar scheepsgeschut tot mitrailleurbunkers en opstellingen voor granaatwerpers. Een bijzondere bunker is de bunker van het type 644, een bunker van vele tienduizenden Reichsmarken voor het onderbrengen van twee mitrailleurs. Je kunt je voorstellen dat dit onenigheid veroorzaakte tussen de verschillende militaire onderdelen, die de keuze maakten tussen het kostbare zware geschut verbunkeren of een mitrailleur. 

Een wel heel bijzondere bunker op het Kernwerk is de bunker waarin een tweetal lanceerinrichtingen voor dieptebommen waren ondergebracht. Vanuit deze bunker kon men dieptebommen afschieten het Noordzeekanaal in, met als doel doorgebroken vijandelijke schepen tot zinken te brengen. Om tot hier door te dringen was geen gemakkelijke opgave. Men diende het geschut op de pieren, sluizen en voorop het Kernwerk eerst te passeren. Als of dit op zich al geen sinecure was, waren er vanaf het Kernwerk naar de oever dwars over het Noordzeekanaal netten en kabels gespannen, die gepasseerd moesten worden.  

De bunker voor de dieptebommenwerper is gelegen pal naast het ‘stekelvarken’ en vanaf de oever goed te zien.  

Het fort en de bunkers zijn te bezoeken. Hiervoor is een rondleiding te boeken.