#Plaats van belang
De Oxerhof: het verbogen concentratiekamp
Onderdeel van het buurtschap Oxe, onder Deventer, is het statige landgoed De Oxerhof. Dit is een 160 ha groot landschapspark, met daarbij een hoofdvilla en bijgebouwen. In juni 1943 vorderden de Duitse bezetters het landgoed om het als kamp te gaan gebruiken. Na de bevrijding deed het landgoed juist dienst als centrum voor het Canadese leger.
In het eerste jaar vestigde zich op de Oxerhof een radiotelegrafie-opleiding van de Sicherheitsdienst (SD). Dat duurde slechts tot de zomer van 1944 en was historisch van weinig betekenis. In het najaar van 1944 vestigde zich hier ook de afdeling Wagenparkbeheer vanuit Den Haag.
In november 1944 kreeg de Oxerhof tevens de taak van doorgangsgevangenis van de verhoor- en gevangeniscentra van de SD in Deventer. Daar was vlak daarvoor een SD Opsporingsdienst opgezet (Einsatzkommando Deventer). Die dienst had een groot gebied van Salland en IJsselstreek als werkterrein en hield zich bezig met de opsporing en verhoren van Joden, onderduikers, verzetsmensen en eigen deserteurs. Door enkele goede vangsten en verraad kreeg het oprollen van het verzet in dat gehele gebied een sneeuwbaleffect.
Daarom nam het aantal gevangenen in hoog tempo toe. De eerste verhoren vonden plaats in Deventer op de Brinkgreven en in de Assenstraat. Daarna verhuisden gevangenen doorgaans naar de Oxerhof in afwachting van hun lot.
Elke vorm van normaal gevangenschap ontbrak hier. De weerbaarheid van de gevangenen werd meteen al ondermijnd door het gebrek aan voedsel en hygiëne, slechte en overvolle cellen, gebrek aan slaap en de kou van de naderende winter. Daarnaast gingen de verhoren bijna altijd gepaard met zwaar lichamelijk geweld. Overdag moest er ook nog zwaar werk gedaan worden, zoals houthakken en onderhoud en ook verhoren gingen soms nog door. Een rechter kwam er niet meer aan te pas in deze laatste oorlogsmaanden: de SD besliste zelfstandig welke straf er werd uitgedeeld. De executies werden eerst op andere plekken, maar later steeds vaker op de Oxerhof zelf uitgevoerd, meestal door ophanging. Ook werden gevangenen ter beschikking gesteld voor represaille-executies, met als bekendste voorbeeld de uitlevering van 21 Oxerhof-gevangenen die in maart 1945 werden doodgeschoten bij Woeste Hoeve naar aanleiding van een aanslag op Rauter. De Oxerhof ontaardde in een concentratiekamp.
De Canadezen van het bataljon The Royal Winnipeg Rifles naderen begin april 1945 de Oxerhof. De oorlog kon nu elk moment hier voorbij zijn en de SD begon zijn sporen uit te wissen op het landgoed.
Op donderdag 5 april zaten er 42 gevangenen op de Oxerhof. De bewakers kregen een lijst met 32 gevangenen met de opdracht deze vrij te laten. Dit waren de zogenaamde "lichte gevallen". De overige tien vond men "zware politieke gevallen" en moesten worden gedood. Dit waren drie Joden en zeven illegale werkers. De bazen lieten aan de bewakers over hoe dat moest gebeuren. De met naam bekende beulen bedronken zich en vertelden later dat ze de tien hadden doodgeschoten nadat ze eerst op het verlaten terrein een grote kuil moesten graven "om de archieven in te verbergen".
De werkelijkheid bleek echter heel anders. Op de vrijdagmiddag van 6 april arriveerden de Canadese bevrijders op de Oxerhof en troffen er de kuil met lijken aan. Geen van de doden had kogelwonden. Allen waren vreselijk verminkt: bont en blauw geslagen, ledematen gebroken en ingeslagen schedels. Ze bleken alle 10 te zijn doodgeknuppeld.
Eind april 1945 begon de Oxerhof aan haar laatste oorlogshoofdstuk. De Canadese contraspionage richtte er een tijdelijk ondervragingscentrum in met de naam Camp 030. Ook werd er een tijdelijke begraafplaats aangelegd voor 46 gesneuvelde Canadese soldaten. Op het landgoed werden nog gedurende drie maanden vele opgepakte verdachte burgers en militairen ondervraagd over hun oorlogsverleden. Toen werd het eindelijk weer stil op de Oxerhof.