Mémorial des Martyrs de la Déportation (Gedenkteken van de martelaren van deportatie)

Het Mémorial des Martyrs de la Déportation, gelegen op het puntje van het Île de la Cité in Parijs, is een plechtig eerbetoon aan de 200.000 Franse slachtoffers die tijdens de Tweede Wereldoorlog naar nazi-concentratiekampen werden gedeporteerd. Het monument, dat op 12 april 1962 werd ingehuldigd door generaal Charles de Gaulle, werd in 1960 ontworpen door architect Georges-Henri Pingusson. Het werd opgericht om het lijden, de uitroeiing en de vernedering van de gedeporteerden op te roepen en om na te denken over deze wreedheden.

Het ontwerp van het monument is symbolisch en suggereert aspecten die kenmerkend zijn voor de concentratiekampwereld: opsluiting, onderdrukking en de onmogelijkheid om te ontsnappen. Bezoekers worden meegenomen op een "inwijdingsreis" die eindigt in een crypte waar de overblijfselen van een onbekende gedeporteerde liggen. Vijftien urnen met aarde en as uit de belangrijkste nazikampen zijn ook aanwezig en moedigen aan tot contemplatie en meditatie door middel van stilte en eenzaamheid.

In januari 2022 werd de laatste hand gelegd aan een aanvullend educatief pad. Deze nieuwe museografie, gebaseerd op het meest recente historische onderzoek, helpt de bijzonderheden van de verschillende deportaties, het repressieve Duitse beleid op Frans grondgebied, de collaboratie en de beschermingsprocessen van de herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog te begrijpen. Het educatieve traject is ontworpen om de impact van het monument te versterken, vooral bij jongere generaties, als antwoord op de toenemende ontkenning van de Holocaust.