7 tot 8 mei 1945: twee dagen VE Day-viering in Groot-Brittannië

In het voorjaar van 1945 was het einde van de Tweede Wereldoorlog in Europa nabij. Toen Berlijn omsingeld was, pleegde Adolf Hitler op 30 april samen met zijn vrouw zelfmoord in de Führerbunker. Zijn opvolger, Grand Admiral Karl Dönitz, probeerde zoveel mogelijk Duitse soldaten te redden van de Sovjets door te onderhandelen over de voorwaarden van overgave met de Westerse Geallieerden. 

Op 4 mei 1945 accepteerde de Britse veldmaarschalk Bernard Montgomery de overgave van de Duitse troepen in Noordwest-Duitsland, Nederland en Denemarken. Drie dagen later, op 7 mei, werd de onvoorwaardelijke overgave van Duitsland officieel ondertekend op het hoofdkwartier van generaal Eisenhower in Reims (Frankrijk). Het was officieel: de oorlog in Europa was voorbij. Het document, ondertekend door de Duitse generaal Alfred Jodl, zou in de meeste landen pas de volgende dag effect hebben, maar in maar in Groot-Brittannië was dat anders.

De avond voor Victory in Europe Day (VE Day) 

Op de avond van 7 mei onderbrak de BBC het gebruikelijke programma met een nieuwsbericht: Duitsland had zich officieel overgegeven. In hetzelfde programma werd aangekondigd dat de volgende dag, 8 mei, een feestdag zou worden en bekend zou staan als de Victory in Europe Day.

Toen het nieuws bekend werd gemaakt, wachtten de Britten niet tot de volgende dag om de gebeurtenis te vieren, maar deden ze dat nog diezelfde avond, 7 mei 1945. Na bijna zes jaar rantsoenering, bombardementen en onzekerheid was de kans om vrede te vieren voor velen onweerstaanbaar. 

In het hele land gingen mensen de straat op. In Liverpool werd de tienjarige Joyce Hughes wakker door muziek en gelach: "Er was een groot vreugdevuur verderop in de straat, iemand had de piano tevoorschijn gehaald en iedereen stond op Vale Road te zingen en te dansen. Het was donker, maar iedereen was buiten, zo'n vijftig mensen op straat. We wachtten tot mama en papa ons kwamen halen en ze namen ons mee naar het vreugdevuur. Iedereen was blij, zong en omhelsde elkaar."

Deze spontane vreugde werd in het hele land gevoeld. Straat na straat werd versierd met vlaggen, cafés stroomden vol en mensen begonnen op straat te dansen. Ook werden vreugdevuren aangestoken, bier geschonken en vreemden omhelst.

Een officiële feestdag 

Op 8 mei 1945 legde Groot-Brittannië alles stil voor de officiële Victory in Europe Day. Speciale overwinningsmenu's en herdenkingsartikelen, zoals mokken voor VE DAY, werden van de ene op de andere dag geproduceerd. Premier Winston Churchill zorgde ervoor dat er genoeg bier was in Londen en de Board of Trade gaf toestemming voor de verkoop van rood, wit en blauwe spandoeken zonder rantsoenbonnen. VE Day in Europa kon beginnen!

Winston Churchill hield om 15.00 uur een radiospeech waarin hij de bevolking uitnodigde om de gebeurtenis te vieren en hen eraan herinnerde dat de oorlog in de Pacific nog steeds bezig was. Later verscheen hij voor een juichende menigte vanaf het balkon van het Ministerie van Volksgezondheid. "Dit is jullie overwinning," verklaarde Churchill. De menigte brulde terug: "Nee, het is van jullie!" De koninklijke familie speelde ook een rol in de viering en zwaaide naar de menigte vanaf Buckingham Palace. 

Joan Hall diende vier jaar bij de Women's Royal Air Force en vierde VE Day in Londen. Ze herinnert zich: "De menigte en het lawaai waren zoals ik nog nooit eerder had meegemaakt."

Albert Jarett, oorspronkelijk uit Jamaica en in dienst bij de Royal Air Force, herinnert zich de vieringen ook levendig: "Ik was overweldigd door de vreugde en de vieringen om me heen! (...)" 

De feestelijkheden gingen door tot diep in de nacht met muziek en dans. Ray Smith, die tijdens de oorlog aan boord van HMS Middleton diende, herinnert zich zijn nacht in Londen: "VE Day was een echte feestdag! (...) We gingen naar Londen om deel te nemen aan de vieringen in het midden van Trafalgar Square en feestten de hele dag, onderweg ontmoetten we een paar leuke WREN-leden met wie we uiteindelijk in een deuropening van een winkel sliepen omdat er geen hotels beschikbaar waren, maar dat maakte ons niet uit, het was de beste dag ooit!"

Een bitterzoete dag 

Niet iedereen nam echter deel aan de festiviteiten. Voor velen was VE Day een gemengde dag. De oorlog had een erfenis van verlies en intens verdriet achtergelaten. En terwijl Europa had gewonnen, was de oorlog in het Verre Oosten en de Pacific nog lang niet voorbij. Charlotte Webb ging in 1941 bij de Artillery Territorial Service (ATS): “Ik was blij om te horen dat de oorlog in Europa voorbij was, maar het maakte geen verschil voor mijn werk, ik bleef werken voor de oorlogsinspanning in het Verre Oosten.” De Tweede Wereldoorlog eindigde officieel op 2 september 1945 met de overgave van Japan.

Bronnen: 

https://www.iwm.org.uk/history/what-you-need-to-know-about-ve-day  

https://www.iwm.org.uk/history/voices-of-war/ve-day  

https://www.britishlegion.org.uk/get-involved/remembrance/stories/ve-day-memories