The cemetery contains the graves of 222 soldiers - 220 land soldiers and two airmen, all British. Some of them were killed in action during the liberation of Valkenswaard on 17 September 1944, during Operation Market Garden. Additionally, the cemetery contains the graves of soldiers who lost their lives during acts of war in the vicinity of the municipalities of Best, Eersel and Bergeijk.Since 15 June 1946, the cemetery has been administered by the British Imperial War Graves Commission. In addition, the local population plays an important role in the maintenance and decoration of the tombstones. Under the auspices of the 'Stichting 40-45 gemeenten Valkenswaard en Waalre' residents adopt one or more graves on the cemetery. By means of a financial contribution, but also by doing their own work, they keep the gravestones clean, take care of the plants and - for example with flowers - add an extra personal touch to the graves on special occasions. Every year on 4 May and on 17 September, a solemn celebration is held in the cemetery to commemorate the fallen. Valkenswaard then pauses to remember the ultimate sacrifice they made for freedom.

img-20220512-wa0004.jpg

War Cemetery Valkenswaard 

War Cemetery Valkenswaard 2

Valkenswaard War Cemetery

Het kerkhof bevat de graven van 222 militairen – 220 landmachtmilitairen en twee vliegers, allen Britten. Deels sneuvelden zij in gevechten rondom de bevrijding van Valkenswaard op 17 september 1944, tijdens Operatie Market Garden. Daarnaast zijn op de begraafplaats graven te vinden van militairen die het leven lieten bij oorlogshandelingen in de omgeving van de gemeenten Best, Eersel en Bergeijk.Sinds 15 juni 1946 is het beheer van de begraafplaats in handen van de Britse Imperial War Graves Commission. Daarnaast speelt ook de lokale bevolking een belangrijke rol in het onderhoud en de aankleding van de grafstenen. Onder de vleugels van de ‘Stichting 40-45 gemeenten Valkenswaard en Waalre’ adopteren inwoners één of meerdere graven op de begraafplaats. Middels een financiële bijdrage, maar ook met zelfwerkzaamheid houden zij de grafstenen schoon, zorgen zij voor beplanting en geven zij – bijvoorbeeld met bloemen – extra cachet aan de graven bij bijzondere gelegenheden. Ieder jaar op 4 mei en op 17 september vindt op de begraafplaats een plechtige viering plaats ter herdenking van de gevallenen. Valkenswaard staat dan stil bij het ultieme offer dat zij brachten voor de vrijheid. Auf dem Friedhof befinden sich die Gräber von 222 Soldaten - 220 Land- und zwei Luftsoldaten, allesamt Briten. Einige von ihnen fielen bei der Befreiung von Valkenswaard am 17. September 1944 im Rahmen der Operation Market Garden. Außerdem befinden sich auf dem Friedhof die Gräber von Soldaten, die bei Kriegshandlungen in der Umgebung der Gemeinden Best, Eersel und Bergeijk ihr Leben verloren haben.Seit dem 15. Juni 1946 wird der Friedhof von der British Imperial War Graves Commission verwaltet. Darüber hinaus spielt die örtliche Bevölkerung eine wichtige Rolle bei der Pflege und Gestaltung der Grabsteine. Unter der Schirmherrschaft der 'Stichting 40-45 gemeenten Valkenswaard en Waalre' übernehmen Einwohner die Patenschaft für ein oder mehrere Gräber auf dem Friedhof. Sie leisten nicht nur einen finanziellen Beitrag, sondern auch einen persönlichen Einsatz, indem sie die Grabsteine sauber halten, die Pflanzen pflegen und die Gräber zu besonderen Anlässen schmücken – zum Beispiel mit Blumen. Jedes Jahr am 4. Mai und am 17. September findet auf dem Friedhof eine feierliche Zeremonie zum Gedenken an die gefallenen Soldaten statt. Valkenswaard hält dann inne, um an das letzte Opfer zu erinnern, das sie für die Freiheit erbracht haben. Opération Market GardenLe cimetière contient les tombes de 222 soldats - 220 soldats terrestres et deux aviateurs, tous britanniques. Certains d'entre eux ont été tués au combat lors de la libération de Valkenswaard le 17 septembre 1944, pendant l'Opération Market Garden. En outre, le cimetière contient les tombes de soldats qui ont perdu la vie lors d'actes de guerre dans les environs des municipalités de Best, Eersel et Bergeijk.Depuis le 15 juin 1946, le cimetière est administré par la British Imperial War Graves Commission. La population locale joue aussi un rôle important dans l'entretien et la décoration des pierres tombales. Sous les auspices de la "Stichting 40-45 gemeenten Valkenswaard en Waalre", les habitants peuvent adopter une ou plusieurs tombes du cimetière. Par le biais d'une contribution financière, mais aussi en gardant les pierres tombales propres, prenant soin des plantes et ajoutant une touche personnelle supplémentaire aux tombes lors d'occasions spéciales, par exemple avec des fleurs. Chaque année, le 4 mai et le 17 septembre, une célébration solennelle est organisée dans le cimetière pour commémorer les morts. Valkenswaard s'arrête alors pour se souvenir du sacrifice ultime qu'ils ont fait pour la liberté.

 Valkenswaard War Cemetery Valkenswaard Kriegsfriedhof Cimetière de guerre de Valkenswaard

On Sunday the 1st of October 1944, led by General Maczek, the 1st Polish Armoured Division began military operations in West Brabant. They entered the Netherlands at the village of Zondereigen. The inhabitants of Baarle sought refuge in shelters. They would spend a lot of time in them, because Baarle was only liberated after 28 days.
The German army had reinforced its troops. Led by Hauptmann Mager, the 2nd Battalion of the 6th Fallschirmjäger Regiment participated in the fighting. Through a shrewd tactic, German paratroopers destroyed dozens of Polish tanks. General Maczek had to wait a long time for reinforcements. They had to be transported all the way from Normandy.
The residents of Baarle had to helplessly watch their village being turned into smoking rubble. The destruction of the impressive Belgian church, in particular, made a deep impression. On the 28th of October 1944, Baarle is finally liberated.&#13;
&#13;
 &#13;

© Fotoarchief Generaal Maczek Museum

© Gemeente Baarle Nassau

The 28 days of Baarle

On Sunday the 1st of October 1944, led by General Maczek, the 1st Polish Armoured Division began military operations in West Brabant. They entered the Netherlands at the village of Zondereigen. The inhabitants of Baarle sought refuge in shelters. They would spend a lot of time in them, because Baarle was only liberated after 28 days.
The German army had reinforced its troops. Led by Hauptmann Mager, the 2nd Battalion of the 6th Fallschirmjäger Regiment participated in the fighting. Through a shrewd tactic, German paratroopers destroyed dozens of Polish tanks. General Maczek had to wait a long time for reinforcements. They had to be transported all the way from Normandy.
The residents of Baarle had to helplessly watch their village being turned into smoking rubble. The destruction of the impressive Belgian church, in particular, made a deep impression. On the 28th of October 1944, Baarle is finally liberated.&#13;
&#13;
 &#13; Am Sonntag den 1. Oktober 1944 startete die 1. polnische Panzerdivision unter der Leitung von General Maczek ihre Militäroperationen in Westbrabant. In der Nähe des Dorfes ‚Zondereigen’ marschierten die Polen in die Niederlande ein. Die Einwohner von Baarle suchten in ihren Schutzkellern Zuflucht. Dort mussten sie eine ganze Weile ausharren, denn die Befreiung von Baarle sollte noch 28 Tage auf sich warten lassen.
Die deutsche Armee hatte ihre Truppen verstärkt. Unter dem Befehl von Hauptmann Mager beteiligte sich auch das 2. Bataillon des 6. Fallschirmjägerregiments an den Kämpfen. Mit Hilfe einer durchdachten Taktik gelang es den deutschen Fallschirmjägern Dutzende polnische Panzer auszuschalten. General Maczek blieb nichts anders übrig als auf Ersatz zu warten. Die Ersatzpanzer mussten allerdings aus der Normandie herangezogen werden.
Die Einwohner von Baarle mussten hilflos mit ansehen, wie sich ihr Dorf in eine rauchende Ruine verwandelte. Die Verwüstung der imposanten belgischen Kirche hinterließ einen impregnanten Eindruck. Am 28. Oktober 1944 wurde Baarle endlich befreit.&#13;
&#13;
 &#13; Op zondag 1 oktober 1944 begon de 1e Poolse Pantserdivisie onder leiding van generaal Maczek aan haar militaire operaties in West-Brabant. Bij het dorpje Zondereigen trokken de Polen Nederland binnen. De inwoners van Baarle zochten hun heil in de schuilkelders. Ze zouden daar heel wat tijd moeten doorbrengen, want pas na 28 dagen werd Baarle bevrijd.
Het Duitse leger had de troepen versterkt. Onder leiding van Hauptmann Mager nam ook het 2e bataljon van het 6e Fallschirmjäger Regiment deel aan de gevechten. Middels een sluwe tactiek wisten de Duitse para's tientallen Poolse tanks uit te schakelen. De vervanging daarvan liet voor generaal Maczek op zich wachten. Ze moesten helemaal vanuit Normandië aangevoerd worden.
De bewoners van Baarle moesten machteloos toezien hoe hun dorp veranderde in een rokende puinhoop. Met name de verwoesting van de imposante Belgische kerk maakte grote indruk. Op 28 oktober 1944 is Baarle dan eindelijk bevrijd.
Fietsroutes Liberation Route De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via <a href="http://webshop.visitbrabant.com" target="_blank">webshop.visitbrabant.com</a>
<img width="500" height="263" src="/media/2860721/kaartenwaaier_panorama_500x263.jpg" alt="Kaartenwaaier _panorama"/>&#13;
&#13;
 &#13;
 &#13;
 &#13;
 Toeristische informatie&#13;
 &#13;
 Op deze locatie kunt u historische verhalen ontdekken in het spel van de bevrijding! Ontdek spelenderwijs het verhaal van de bevrijding van West-Brabant. Beleef samen een route vol historische ontdekkingen en verrassende spelletjes. Tover je smartphone om als kijker naar het verleden en ervaar de historie midden het Brabantse landschap!
U kunt het spel downloaden voor uw i-Phone in de App Store: <a href="https://itunes.apple.com/us/app/het-spel-van-de-bevrijding/id976249597?mt=8">https://itunes.apple.com/us/app/het-spel-van-de-bevrijding/id976249597?mt=8</a>&#13;
 &#13;
 &#13;

 The 28 days of Baarle Die 28 Tage von Baarle De 28 dagen van Baarle

During the airborne landings at the Sonniuswijk dropzone, as part of Operation Market Garden, and the fierce fighting that followed at the capture of Son and the bridge across the Wilhelmina Canal, many soldiers lost their lives. They were buried in Wolfswinkel, together with the dead from the field hospital at the sanatorium in Son. Soldiers of the American Graves Registration wrapped the deceased soldiers in parachutes, German prisoners of war had to dig the graves.Impressive rows of white crosses stood on the grounds. A sign at the entrance to the cemetery read "Here lie the honored dead of the 101st A/B DIV." From 1944 to 1946, several hundred German soldiers were also buried here at the edge of the cemetery. These German soldiers were then reburied in Ysselsteyn in the province of Limburg. The British soldiers were reburied in British war cemeteries in Mierlo and Bergen op Zoom in 1947. Around 1948, relatives of fallen American soldiers were given the choice of reburial in America or a final resting place at the American cemetery in Margraten, Limburg. About 60% of the American dead were thus transferred to the United States. After all the dead were reburied, the cemetery was closed down on 30 May 1949.

Contemporary war cemetery 

Temporary war cemetery in Wolfswinkel

Tijdens de landing op de huidige Sonniuswijk, als onderdeel van Operatie Market Garden, en de hevige gevechten die volgden bij de verovering van Son en de brug over het Wilhelminakanaal, zijn vele soldaten gesneuveld. Zij werden in Wolfswinkel, samen met de doden uit het veldhospitaal bij het Sonse sanatorium, begraven. Soldaten van de Amerikaanse Graves Registration wikkelden de overleden soldaten in parachutes, Duitse krijgsgevangenen moesten de graven delven.Op het terrein stonden indrukwekkende rijen witte kruizen. Bij de ingang van de begraafplaats stond een bord met de tekst "Here lie the honored dead of the 101st A/B DIV." Van 1944 tot 1946 werden er, aan de rand van de begraafplaats, ook enkele honderden Duitse militairen begraven. Deze Duitse militairen werden vervolgens herbegraven in het Limburgse Ysselsteyn. De Britse militairen werden in 1947 herbegraven op Britse oorlogsbegraafplaatsen in Mierlo en Bergen op Zoom. Rond 1948 werd nabestaanden van omgekomen Amerikaanse militairen de keuze voorgelegd om het familielid in Amerika te herbegraven, of op de Amerikaanse begraafplaats in het Limburgse Margraten een laatste rustplaats te geven. Ongeveer 60% van de Amerikaanse doden werd zodoende overgebracht naar de Verenigde Staten. Nadat de doden waren herbegraven, is de begraafplaats op 30 mei 1949 opgeheven. Bei der Landung auf dem heutigen Sonniuswijk im Rahmen der Operation Market Garden und den darauf folgenden heftigen Kämpfen während der Eroberung von Son und der Brücke über den Wilhelmina-Kanal verloren viele Soldaten ihr Leben. Sie wurden in Wolfswinkel zusammen mit den Toten aus dem Feldlazarett ganz in der Nähe des Sanatoriums Son begraben. Soldaten der American Graves Registration wickelten die verstorbenen Soldaten in Fallschirme ein, deutsche Kriegsgefangene mussten die Gräber ausheben.Auf dem Gelände standen beeindruckende Reihen mit weißen Kreuzen. Am Eingang des Friedhofs stand ein Schild mit der Aufschrift „Here lie the honored dead of the 101st A/B DIV“. Von 1944 bis 1946 wurden hier am Rande des Friedhofs auch mehrere hundert deutsche Soldaten begraben. Diese deutschen Soldaten wurden anschließend in Ysselsteyn in Limburg umgebettet. Die britischen Soldaten wurden 1947 auf dem britischen Kriegsfriedhöfen in Mierlo und Bergen op Zoom umgebettet. Um 1948 hatten die Angehörigen gefallener amerikanischer Soldaten die Wahl zwischen einer Umbettung in Amerika oder einer letzten Ruhestätte auf dem amerikanischen Friedhof in Margraten, Limburg. Etwa 60 % der amerikanischen Toten wurden in die Vereinigten Staaten überführt. Nachdem die Toten umgebettet worden waren, wurde der Friedhof am 30. Mai 1949 geschlossen. De nombreux soldats tuésDe nombreux soldats ont perdu la vie lors des débarquements aéroportés sur la zone de largage de Sonniuswijk, dans le cadre de l'Opération Market Garden, et des combats acharnés qui ont suivi lors de la prise de Son et du pont sur le canal Wilhelmina. Ils ont été enterrés à Wolfswinkel, avec les morts de l'hôpital de campagne du sanatorium de Son. Les soldats de l'American Graves Registration ont enveloppé les soldats décédés dans des parachutes, les prisonniers de guerre allemands ont dû creuser les tombes. Aménagement paysager et ré-inhumationD'impressionnantes rangées de croix blanches se dressaient sur le terrain. Un panneau à l'entrée du cimetière indiquait : "Ici reposent les morts honorés de la 101st A/B DIV." De 1944 à 1946, plusieurs centaines de soldats allemands ont également été enterrés ici, en bordure du cimetière. Ces soldats allemands ont ensuite été réinhumés à Ysselsteyn, dans la province du Limbourg. Les soldats britanniques ont été réinhumés dans les cimetières militaires britanniques de Mierlo et de Bergen op Zoom en 1947. Vers 1948, les parents des soldats américains tombés au combat ont eu le choix entre une réinhumation aux Etats-Unis ou une sépulture au cimetière américain de Margraten, dans le Limbourg. Environ 60 % des morts américains ont ainsi été transférés aux États-Unis. Après la réinhumation de tous les morts, le cimetière a été fermé le 30 mai 1949.

 Tijdelijke oorlogsbegraafplaats in Wolfswinkel Provisorischer Soldatenfriedhof in Wolfswinkel Cimetière de guerre temporaire à Wolfswinkel

In the garden and the woods behind the sanatorium, soldiers of the American and German armies fought hard. American paratroopers marched from the dropzone near the hamlet of Sonniuswijk through the woods to the Wilhelmina Canal, with the important mission to capture the bridge. As they emerged from the edge of the woods, they were targeted by the two German 88 mm guns positioned by the canal to defend the bridge.As the sanatorium was already equipped for the care of patients, the US Army set up a field hospital here. Tents were erected in the gardens and operations were carried out in the hospital. Today, the Emilius School and Zonhove residential care facility are located on this site. The spire of the old sanatorium can still be seen.

Sanatorium

Sanatorium used as a field hospital 

Im Garten und in den Wäldern hinter dem Sanatorium lieferten sich Soldaten der amerikanischen und der deutschen Armee heftige Kämpfe. Die amerikanischen Fallschirmjäger marschierten vom Landeplatz in der Nähe des heutigen Sonniuswijk durch die Wälder zum Wilhelmina-Kanal, mit der wichtigen Aufgabe, die Brücke zu erobern. Als sie aus dem Wald kamen, wurden sie von den beiden deutschen 88-mm-Kanonen beschossen, die zur Verteidigung der Brücke in der Nähe des Kanals aufgestellt waren.Da das Sanatorium bereits für die Versorgung von Patienten ausgestattet war, richtete die US-Armee hier ein Feldlazarett ein. In den Gärten wurden Zelte aufgestellt und im Krankenhaus wurden Operationen durchgeführt. In de tuin en de bossen achter het sanatorium is hard gevochten door soldaten van het Amerikaanse en Duitse leger. De Amerikaanse parachutisten trokken vanaf het landingsgebied bij de huidige Sonniuswijk door de bossen naar het Wilhelminakanaal, met de belangrijke opdracht om de brug te veroveren. Toen zij uit de bosrand kwamen werden zij onder vuur genomen door de twee Duitse 88mm kanonnen die bij het kanaal stonden om de brug te verdedigen.Omdat het sanatorium al was ingericht voor het verzorgen van patiënten, richtte het Amerikaanse leger hier een veldhospitaal in. In de tuinen kwamen tenten en in het ziekenhuis werden operaties verricht. Nu zijn de Emiliusschool en woonzorgvoorziening Zonhove gevestigd op dit terrein. De torenspits van het oude sanatorium is nog steeds te zien.&nbsp; De durs combatsDans le jardin et les bois situés derrière le sanatorium, les soldats des armées américaine et allemande ont livré de durs combats. Les parachutistes américains quittent la zone de largage située près du hameau de Sonniuswijk et traversent les bois jusqu'au canal Wilhelmina, avec pour mission importante de capturer le pont. Alors qu'ils émergent de la lisière des bois, ils sont pris pour cible par les deux canons allemands de 88 mm positionnés près du canal pour défendre le pont. L'hôpital de campagneComme le sanatorium était déjà équipé pour les soins aux patients, l'armée américaine y a installé un hôpital de campagne. Des tentes furent dressées dans les jardins et les opérations se déroulaient dans l'hôpital. Aujourd'hui, l'école Emilius et l'établissement de soins résidentiels Zonhove sont situés sur ce site. On peut encore voir la flèche de l'ancien sanatorium.

 Sanatorium wird als Feldlazarett genutzt  Sanatorium in gebruik als veldhospitaal  Sanatorium utilisé comme hôpital de campagne 

Uden was liberated on 19 September 1944 during Operation Market Garden. After that, a continuous stream of vehicles passed through the village, in the direction of Nijmegen. The village was spared heavy fighting. Many Commonwealth soldiers were, however, killed in the surrounding area. Most were first given a temporary grave and were then reburied here in 1946.In the end, 701 soldiers of the British Commonwealth and two Polish soldiers found their final resting place in the Commonwealth War Cemetery in Uden. Every year they are commemorated by the residents of Uden on Remembrance Day, November 11th.

microsoftteams-image_3.jpeg

Handover of the watch of a crashed pilot to his grand niece, 19 September 2022

777072cf-807f-4b37-b1c6-fd010e2ac211.jpg

War Cemetery Uden

Commonwealth War Cemetery in Uden

Uden wurde am 19. September 1944 während der Operation Market Garden befreit. Danach wälzte sich ein nicht enden wollender Strom von Fahrzeugen durch das Dorf in Richtung Nijmegen. Das Dorf blieb von schweren Kämpfen verschont. In der Umgebung des Dorfes starben jedoch viele britische Soldaten. Die meisten von ihnen erhielten zunächst ein provisorisches Grab und wurden 1946 hierher umgebettet.Schlussendlich fanden 701 Soldaten des britischen Commonwealth und zwei polnische Soldaten ihre letzte Ruhestätte auf dem britischen Soldatenfriedhof Uden. Die Einwohner Udens gedenken den Verstorbenen jedes Jahr am 11. November, dem Remembrance Day. Uden werd op 19 september 1944 tijdens Operatie Market Garden bevrijd.&nbsp;Daarna trok een continue stroom van voertuigen door het dorp, in de richting van Nijmegen. Zware gevechten bleven het dorp bespaard. In de omgeving daarentegen sneuvelden vele Britse militairen. De meesten kregen eerst een tijdelijk graf en werden hier in 1946 herbegraven.Uiteindelijk vonden 701 militairen van het Britse Gemenebest en twee Poolse militairen hun laatste rustplaats op het Britse Oorlogskerkhof Uden. Ieder jaar worden zij op Remembrance Day, 11 november, door de Udenaren herdacht.&nbsp;<iframe class="ql-video" frameborder="0" allowfullscreen="true" src="https://www.youtube.com/embed/eKna6rsaWZM?showinfo=0"></iframe>

 Der britische Kriegsfriedhof Uden Britse Oorlogskerkhof Uden

On 17 September 1944, during Operation Market Garden, American paratroopers of the 101st Airborne Division captured the four bridges in Veghel. Then, all that day and night, a huge convoy of heavy Allied equipment passed the Town Hall towards Arnhem.Residents of Veghel and surrounding municipalities passed through the German lines towards the Town Hall to see the spectacle from up close. And then to return home in the evening. Thick rows of celebrating crowds greeted the passing troops. Messages on the vehicles that Eindhoven had been liberated were added to by messages from the people of Veghel to the villages in the direction of Nijmegen that the liberation was a fact here too.Two German counterattacks meanwhile cut off the advance through the narrow corridor for several days. The area around Veghel became the front line with heavy fighting. The road that the Allies used to advance northward was renamed Hell's Highway.

Allied traffic passes the town hall at the market in Veghel to the jubilation of the cheering population. 

wall_2_-_colonne_raadhuis.jpg

As Allied vehicles pass by, German prisoners are taken away under the approving eyes of the civilian population. 

wall_2_-_duitse_gevangenen_afgevoerd.jpg

The old Town Hall in Veghel

Op 17 september 1944 tijdens Operatie Market Garden namen Amerikaanse parachutisten van de 101st Airborne Division de vier bruggen in Veghel in. Vervolgens trok dag en nacht een enorme colonne van zwaar geallieerd materieel langs het Raadhuis richting Arnhem.Burgers van Veghel en omliggende gemeenten trokken door de Duitse linies richting het Raadhuis om het spektakel van dichtbij mee te maken. Om vervolgens ’s avonds weer huiswaarts te keren. Dikke rijen met feestvierende bevolking begroetten de passerende troepen. Boodschappen op de voertuigen dat Eindhoven bevrijd was, werden aangevuld met berichten van de Veghelse bevolking aan de dorpen richting Nijmegen dat ook hier de bevrijding een feit was.Twee Duitse tegenaanvallen zorgden er ondertussen voor dat de opmars door de smalle corridor meerdere dagen werd afgesneden. De omgeving van Veghel werd frontlinie met hevige gevechten. De weg waarover de geallieerden noordwaarts trokken werd omgedoopt tot Hell’s Highway. Am 17. September 1944. während der Operation Market Garden, nahmen amerikanische Fallschirmjäger der 101st Airborne Division die vier Brücken in Veghel ein. Dann zogen Tag und Nacht riesige Kolonnen mit schwer bewaffneter Alliierten-Ausrüstung entlang des Rathauses in Richtung Arnheim.Bürger von Veghel und Bürger umliegender Gemeinden durchbrachen die deutschen Linien in Richtung des Rathauses, um das Spektakel hautnah mitzuerleben. Um dann am Abend wieder heimzukehren. Große Ansammlungen feiernder Leute begrüßten die Truppen. Botschaften auf den Fahrzeugen, dass Eindhoven befreit wurde, wurden mit Nachrichten der Bevölkerung von Veghel an die Dörfer in Richtung Nimwegen ergänzt, dass sie auch hier befreit wurden.Zwei deutsche Gegenangriffe sorgten derweil dafür, dass der Vormarsch durch den schmalen Korridor mehrere Tage abgeschnitten wurde. Das Umland von Veghel wurde zur Frontlinie mit heftigen Kämpfen. Der Weg, über den die Alliierten nach Norden zogen, wurde in „Hell’s Highway“ umbenannt.

 Oude Raadhuis Veghel Altes Rathaus Veghel

At a stone’s throw, the German Generaloberst (colonel general) Kurt Student also stares at the scene in amazement. From the balcony of Huize Bergen, he watches the transport planes with their connected gliders pass by. They carry English and American airborne troops, who are making a daring raid on the bridges at Nijmegen and Arnhem. But “Market-Garden”, as the operation is called, fails, and the middle and the west of Brabant have to wait for liberation for another month and a half.&nbsp;On 26 October 1944, Scottish troops from the Black Watch and the English tanks of the Northamptonshire Yeomanry move into Vught. In a combined attack they come from the direction of Halder, and a little later also from the direction of Boxtel. As a result, a relieved inhabitant of Vught can write in his diary: “Tommies bij de toren!” (“Tommies at the tower!”) One day later, the Scots are at the gate of the abandoned camp Vught, the first SS concentration camp in Western Europe to fall into Allied hands.&nbsp;

Crossroad Vector

126_luchtarmada-boven-vught_fotohuize-berger_1280_1280_fit_90.jpg

Scottish troops on the Helvoirtseweg

Tommies at the tower

Einen Steinwurf entfernt verfolgte auch der deutsche Generaloberst Kurt Student fassungslos das Spektakel. Vom Balkon des Landguts Huize Bergen aus sah er Transportflugzeuge und angehängte Segelflugzeuge vorbeifliegen. Diese transportierten englische und amerikanische Luftlandetruppen für einen gewagten Angriff auf die Brücken von Nijmegen und Arnhem. Die Operation Market Garden scheiterte jedoch und es dauerte weitere anderthalb Monate, bis das Zentrum und der Westen von Brabant befreit wurden.&nbsp;Am 26. Oktober 1944 drangen schottische Truppen des Bataillons Black Watch und englische Panzer der Northamptonshire Yeomanry in Vught ein. Sie führten einen koordinierten Angriff aus, zuerst aus der Richtung von Halder, etwas später auch aus der Richtung von Boxtel. Ein erleichterter Bürger von Vught notierte daraufhin in seinem Tagebuch: „Tommies bij de toren!“ (Tommys beim Turm!) Einen Tag später stehen die Schotten vor dem Tor des verlassenen KZ Herzogenbusch: Es ist das erste SS-Konzentrationslager Westeuropas, das den Alliierten in die Hände fällt.&nbsp;&nbsp; Een steenworp hier vandaan kijkt ook de Duitse Generaloberst Kurt Student verbijsterd toe. Vanaf het balkon van Huize Bergen ziet hij de transporttoestellen en de aangekoppelde zweefvliegtuigen (gliders) passeren. Ze vervoeren Engelse en Amerikaanse luchtlandingstroepen, die een gedurfde aanval uitvoeren op de bruggen bij Nijmegen en Arnhem. “Market-Garden” mislukt en het midden en westen van Brabant moeten nog zo’n anderhalve maand wachten op de bevrijding.&nbsp;Op 26 oktober 1944 trekken Schotse troepen van de Black Watch en de Engelse tanks van de Northamptonshire Yeomanry Vught binnen. In een gecombineerde aanval komen zij vanuit de richting Halder en even later ook vanuit richting Boxtel. Hierdoor kan een opgeluchte Vughtenaar in zijn dagboek noteren: “Tommies bij de toren”! Een dag later staan de Schotten bij de poort van het verlaten kamp Vught; het eerste SS-concentratiekamp in West-Europa valt in geallieerde handen.&nbsp;

 Tommys beim Turm Tommies bij de toren

On the 17th of September1944, the US 501st Parachute Infantry Regiment captured Veghel. This was part of Operation Market Garden. As part of this operation, thousands of American, British and Polish paratroopers were dropped near Eindhoven and Veghel as well as near Nijmegen and Arnhem. These paratroopers had orders to seize and hold bridges and roads, so that a corridor could be established, which would allow the British XXXth Corps to advance to Arnhem.&#13;
In Veghel, a bizarre situation occurred when a German tank commander realised too late that Veghel had fallen into the hands of the Americans. Firing as he went, he tried to re-join his own troops.&#13;
The corridor was targeted by German attacks. The roads both north and south of Veghel were cut off repeatedly. As a result, the British did not reach Arnhem on time and Operation Market Garden failed. But the Allies held their ground in Veghel. For a time, Veghel was a liberated island in occupied territory.&#13;
&#13;
 &#13;

A German loose cannon

Am 17. September 1944 wurde Veghel vom amerikanischen 501. Fallschirmjäger Infanterieregiment erobert. Diese Eroberung war Teil der Operation Market Garden. Während dieser Operation wurden mehrere Tausend amerikanische, englische und polnische Fallschirmspringer in der Nähe von Eindhoven und Veghel und bei Nimwegen und Arnheim abgeworfen. Diese Fallschirmjäger hatten den Auftrag Brücken zu besetzen und Straßen zu erobern, um mit Hilfe dieses Korridors, das britische XXX. Armeekorps nach Arnheim vorrücken zu lassen.&#13;
In Veghel ereignete sich die absurde Situation, dass ein deutscher Panzerkommandant zu spät bemerkte, dass Veghel bereits gefallen und in amerikanischer Hand war. Schießend versuchte er sich einen Weg zu den eigenen Truppen zu bahnen.&#13;
Der Korridor wurde zum Ziel deutscher Angriffe. Sowohl nördlich als auch südlich von Veghel wurde der Zugang wiederholt abgeschnitten. Die Briten konnten Arnheim hierdurch nicht rechtzeitig erreichen und Market Garden scheiterte. Aber die Alliierten konnten in Veghel Position halten. Für kurze Zeit war Veghel eine freie Insel, mitten in besetztem Gebiet.&#13;
&#13;
 &#13; Op 17 september 1944 veroverde het Amerikaanse 501e Parachutisten Infanterie Regiment Veghel. Deze verovering was een onderdeel van Operatie Market Garden. Daarbij werden duizenden Amerikaanse, Engelse en Poolse parachutisten gedropt nabij Eindhoven en Veghel en bij Nijmegen en Arnhem. Deze para's hadden de opdracht om bruggen te bezetten en wegen in te nemen, zodat er een corridor zou ontstaan waarover het Britse XXXe Legerkorps kon oprukken naar Arnhem.In Veghel deed zich de bizarre situatie voor dat de commandant van een Duitse tank te laat in de gaten kreeg dat Veghel in handen was gevallen van de Amerikanen. Al schietend probeerde hij zich weer bij de eigen troepen te voegen.De corridor werd het doelwit van Duitse aanvallen. Zowel ten noorden als ten zuiden van Veghel werd de weg herhaaldelijk afgesneden. Daardoor bereikten de Britten Arnhem niet op tijd en mislukte Market Garden. Maar de geallieerden wisten wel stand te houden in Veghel. Een tijdlang was Veghel een vrij eiland in bezet gebied.Fietsroutes Liberation Route De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via <a href="http://webshop.visitbrabant.com" rel="noopener noreferrer" target="_blank">webshop.visitbrabant.com</a>

 Durchgedrehte deutsche Panzerfahrt Een Duitse dollemansrit

On 24 September 1944, during Operation Market Garden, the Mill of St. Anthony was heavily damaged during the fighting in the sand dunes near Eerde. Eerde was a strategically important location, situated on the ‘’German line’’ (Boxtel-Wesel railway line) and the Zuid-Willemsvaart canal. The Americans used the village as a buffer for the bridges in Veghel, whereas German commanders acknowledged the importance of the village for assembling their troops and launching coordinated attacks on the bridges. The battle for the village was harsh and resulted in many casualties. There is a plaque on the mill with the names of the allied soldiers who lost their lives in Eerde, including parachutist Carman Ladner.Carman Ladner's personal storyCarman Ladner enlisted in the paratroopers, a new elite unit within the American army of which he really wanted to be a part. Elaine Smith, his fiancé, was dead against it out of fear that her Carman would be killed in action. They had a row during his last leave, just before he would take off for Europe. Yet Carman left for New York to embark. After he left, Elaine regretted what she had said and travelled from Maine towards New York to look for him. Against all expectations, she found Carman amidst the thousands of men preparing for the big crossing. They patched up their quarrel and promised to write to each other often.However, one day the flow of letters from Carman stopped. Elaine anxiously waited and tried to get in touch with Carman's parents, who lived in the countryside with no electricity or telephone. One day, she found three letters addressed to her in her letterbox. They were her own letters which she had sent to Carman. The word “DECEASED” was stamped on the letters. At that moment, Elaine was confronted with the bitter truth that the love of her life was no more. Her life fell apart. Because they weren't married, the official notification of him being killed in action was sent to his parents who did not know how to get in touch with Elaine. At a later stage, she received the message that he was MIA – Missing in Action. But the hope that he would return soon faded. Elaine found out the full facts of his death in 2006, during a visit to Eerde.The letters of Carman and Elaine, including the three “DECEASED” letters, are on display at the Geronimo Museum in the mill, as are several other personal items relating to this story.A passage from one of the letters written by Carman to Elaine: “I love the paratroops, although we know that if we ever…and we will…go over, chances are that 90% of us will never come back. We know that, but it doesn't bother us.&nbsp;We are trained just for special missions, and we know even though we may get “knocked off”, maybe we saved a few hundred lives. That is why we are Paratroopers. "For more personal stories, please visit the Brabant Remembers website: <a href="https://www.brabantremembers.com/strijd-1944/hier-verrees-mijn-phoenix-uit-zijn-as" rel="noopener noreferrer" target="_blank" style="color: blue;">"Here my phoenix rose from its ashes"</a><iframe class="ql-video" frameborder="0" allowfullscreen="true" src="https://www.youtube.com/embed/uNaMEFHBubo?showinfo=0"></iframe>

Elaine Smith and the love of her life: Carman Ladner (Collection E. Janssen)

Carman and Elaine

Parachutists of the 501st Parachute Infantry Regiment, Item Company, just arriving at the mill in Eerde after having left the drop zone (Collection E. Janssen). 

The Mill of St. Anthony with parachutists 

During the September days, the mill had to endure a lot judging by the heavy impacts (Collection E. Janssen).

The Mill of St. Anthony showing the damage caused by German shelling 

The Mill of St. Anthony

De Sint Antonius Molen werd op 24 september 1944, tijdens Operatie Market Garden, zwaar beschadigd tijdens de gevechten in de Eerdse zandduinen. Eerde was een strategisch belangrijke plaats, gelegen aan het ‘’Duits lijntje’’ (spoorlijn Boxtel-Wesel) en het Zuid-Willemsvaart kanaal. De Amerikanen gebruikten het dorp als buffer voor de in Veghel gelegen bruggen. Terwijl Duitse bevelhebbers het belang van het dorp inzagen om hun troepen te verzamelen en gecoördineerde aanvallen op de bruggen in te zetten. Er werd hard gevochten om het dorp, waarbij de gevechten resulteerden in vele slachtoffers. Op de molen bevindt zich een plaquette met de namen van de geallieerde slachtoffers die in Eerde het leven lieten, waaronder parachutist Carman Ladner.Het persoonlijke verhaal van Carman LadnerCarman Ladner meldde zich aan bij de paratroopers, een nieuwe elite eenheid binnen het Amerikaanse leger waar hij graag deel van wilde uitmaken. Zijn verloofde Elaine Smith was hier fel op tegen, omdat zij bang was dat haar Carman zou sneuvelen. Bij zijn laatste verlof, voordat hij naar Europa zou vertrekken, kregen ze ruzie. Toch vertrok Carman naar New York om ingescheept te worden. Nadat hij was vertrokken, kreeg Elaine spijt en zij reisde van Maine richting New York om hem te gaan zoeken. Tegen alle verwachtingen in vond zij Carman tussen de duizenden mannen die zich voorbereiden voor de grote oversteek. Ze legden hun ruzie bij en beloofden elkaar veel te schrijven.Op een dag kwamen er geen brieven van Carman meer. Elaine wachtte in spanning af en probeerde contact te leggen met Carmans ouders, die op het platteland leefden zonder elektriciteit en telefoon. Op een dag trof ze drie brieven aan in haar brievenbus. Het waren haar eigen brieven die ze aan Carman verstuurd had. Op de brieven stond een stempel “DECEASED” (overleden). Dat was het moment waarop Elaine geconfronteerd werd met de koude werkelijkheid dat de liefde van haar leven er niet meer was. Haar leven stortte in elkaar. Omdat ze niet getrouwd waren, was de officiële vermelding dat hij gesneuveld was naar zijn ouders verstuurd en die hadden geen mogelijkheid gezien om met Elaine contact op te nemen. Later kreeg ze het bericht dat hij vermist was (MIA – Missing in Action). Maar al snel vervloog de hoop dat hij nog terug zou keren. In 2006 verneemt Elaine de ware toedracht van zijn dood toen zij Eerde bezocht.In het Geronimo museum in de molen zijn de brieven van Carman en Elaine, waaronder de drie bewuste “DECEASED” brieven, te zien en nog enkele andere persoonlijke items van dit verhaal.Een passage uit één van de brieven die Carman aan Elaine schreef: “I love the paratroops, although we know that if we ever…and we will…go over, chances are that 90% of us will never come back. We know that, but it doesn't bother us.&nbsp;We are trained just for special missions, and we know even though we may get 'knocked off', maybe we saved a few hundred lives. That is why we are Paratroopers."Nederlandse vertaling: "Ik hou van de parachutisten, hoewel wij weten dat als we ooit... en we zullen... erheen gaan, dat de kans groot is dat 90% van ons nooit meer terugkomt. Dat weten we, maar het stoort ons niet. We zijn getraind voor speciale missies, en we weten dat hoewel we misschien niet terug keren, we waarschijnlijk een paar honderd levens hebben gered. Daarom zijn wij parachutisten.<div data-youtube-video=""><iframe class="video" width="640" height="480" allowfullscreen="false" src="https://www.youtube.com/embed/4oBF3fo6aVk" start="0"></iframe></div> Die Sankt-Antonius-Mühle wurde am 24. September 1944 während der Operation Market Garden während der Kämpfe in den Sanddünen von Eerde schwer beschädigt. Eerde war durch die Lage an der „Deutschen Linie“ (Eisenbahnlinie Boxtel-Wesel) und dem Zuid-Willemsvaart-Kanal ein strategisch wichtiger Ort. Die Amerikaner nutzten das Dorf als Puffer für die in Veghel gelegenen Brücken. Deutsche Kommandeure wiederum begriffen, von welcher Bedeutung das Dorf war, um dort ihre Truppen zu versammeln und koordinierte Angriffe auf die Brücken zu starten. Es gab heftige Kämpfe um das Dorf, bei denen viele Opfer fielen. An der Mühle befindet sich eine Tafel mit den Namen der alliierten Opfer, die in Eerde ums Leben kamen, darunter Fallschirmjäger Carman Ladner.Die persönliche Geschichte von Carman LadnerCarman Ladner meldete sich bei den Fallschirmjägern, einer neuen Eliteeinheit des US-Militärs, da es sein Wunsch war, dieser anzugehören. Seine Verlobte Elaine Smith war dagegen, da sie befürchtete, dass Carman ums Leben kommen würde. Während seines letzten Urlaubs vor seiner Abreise nach Europa gerieten sie in Streit. Dennoch reiste Carman anschließend nach New York, um an Bord zu gehen. Nachdem er abgereist war, bereute Elaine den Streit und reiste von Maine nach New York, um nach ihm zu suchen. Allen Widrigkeiten zum Trotz fand sie Carman unter Tausenden von Männern, die sich auf die große Überfahrt vorbereiteten. Sie legten ihren Streit bei und versprachen, einander häufig zu schreiben.Eines Tages kamen keine Briefe mehr von Carman an. Elaine wartete nervös und versuchte, mit Carmans Eltern Kontakt aufzunehmen, die auf dem Land ohne Strom und Telefon lebten. Bald darauf fand sie drei Briefe in ihrem Briefkasten. Es waren ihre eigenen Briefe, die sie an Carman geschickt hatte. Auf den Briefen prangte der Stempel „DECEASED“ (verstorben). In diesem Augenblick wurde Elaine mit der harten Realität konfrontiert, dass die Liebe ihres Lebens nicht mehr da war. Für sie brach eine Welt zusammen. Da sie nicht verheiratet waren, wurde die offizielle Nachricht, dass er getötet wurde, an seine Eltern geschickt, die keine Möglichkeit gesehen hatten, Elaine zu kontaktieren. Später bekam sie die Nachricht, dass als vermisst galt (MIA – Missing in Action).&nbsp;Aber die Hoffnung, dass er noch zurückkehren würde, schwand schnell. 2006 erfuhr Elaine bei einem Besuch in Eerde die wahren Umstände seines Todes.Im Geronimo-Museum in der Mühle sind die Briefe von Carman und Elaine ausgestellt, darunter die drei „DECEASED“-Briefe und einige andere persönliche Gegenstände aus dieser Geschichte.Die folgende Passage stammt aus einem der Briefe, die Carman an Elaine schrieb:„I love the paratroops, although we know that if we ever…and we will…go over, chances are that 90% of us will never come back. We know that, but it doesn't bother us.&nbsp;We are trained just for special missions, and we know even though we may get 'knocked off', maybe we saved a few hundred lives. That is why we are Paratroopers.“Deutsche Übersetzung: „Ich liebe die Fallschirmjäger, obwohl wir wissen, dass, wenn wir irgendwann rübergehen&nbsp;… und das werden wir&nbsp;…, die Chance groß ist, dass 90&nbsp;% von uns nicht zurückkehren. Wir wissen das, aber es stört uns nicht. Wir wurden dazu ausgebildet, Spezialmissionen durchzuführen. Wir wissen, selbst wenn wir ‚abgeknallt‘ werden, retten wir wahrscheinlich ein paar Hundert Leben. Deshalb sind wir Fallschirmjäger.“Weitere persönliche Geschichten finden Sie auf der Website von Brabant Remembers:&nbsp;<a href="https://www.brabantremembers.com/strijd-1944/hier-verrees-mijn-phoenix-uit-zijn-as" rel="noopener noreferrer" target="_blank" style="color: blue;">„Hier erhob sich mein Phönix aus seiner Asche“</a><iframe class="ql-video" frameborder="0" allowfullscreen="true" src="https://www.youtube.com/embed/uNaMEFHBubo?showinfo=0"></iframe>

 Sint Antonius Molen  Sankt-Antonius-Mühle

During World War Two, the German army had an extensive network of radar stations to detect enemy fighter aircraft. About 20 of these radar stations were rapidly constructed in the Netherlands. Most stations were given the name of an animal. From March 1942, such a radar station was built here at Strijbeek. Its name: Bisam.
The radar camp covered 47 acres and housed about 200 staff. Local Dutch people were forced to work on its construction and maintenance. As a result, the arrival of the camp had a huge influence on daily life in the area.
The Germans already abandoned the camp before the liberation. The radar installations were blown up and the buildings set on fire. On the 29th of October 1944, the liberators entered Strijbeek and Galder. By then, the German troops had already withdrawn.&#13;
&#13;
 &#13;

Camp Bisam

Die deutsche Armee verfügte während des zweiten Weltkrieges über ein umfangreiches Radarüberwachungsstellen-Netzwerk, um feindliche Jagdbomber aufzuspüren. In hohem Tempo wurden in den Niederlanden 20 dieser Funkstellen errichtet. Die meisten dieser Funkestellen erhielten Tiernamen. Hier bei Strijbeek errichtete der Besatzer ab dem März 1942 eine solche Funkstelle. Sie bekam den Namen: Bisam.
Das gesamte Gelände der Funkstelle, einschließlich Lager, maß 47 Hektar und beherbergte ungefähr 200 Menschen, die dort beschäftigt waren. Niederländer wurden gezwungen die Funkstelle mit zu errichten und instandzuhalten. Die Entstehung der Funkstelle hatte einen großen Einfluss auf das tägliche Leben in der Umgebung.
Der Besatzer gab die Funkstelle noch vor der Befreiung auf. Die Radarinstallationen wurden gesprengt und die Gebäude angezündet. Am 29. Oktober 1944 zogen die Befreier in Strijbeek und Galder ein. Die deutschen Truppen hatten sich bereits zurückgezogen.&#13;
&#13;
 &#13; Het Duitse leger beschikte tijdens de Tweede Wereldoorlog over een uitgebreid netwerk van radarpeilstations om vijandelijke jachtvliegtuigen op te sporen. In hoog tempo waren in Nederland een 20-tal van deze radarstations aangelegd. De meeste stations kregen een dierennaam. Hier bij Strijbeek bouwde de bezetter vanaf maart 1942 aan zo'n radarstation. Het kreeg de naam: Bisam.Het radarkamp was 47 hectare groot en herbergde ongeveer 200 mensen aan personeel. Voor de aanleg en het onderhoud werden Nederlanders gedwongen mee te werken. De komst van het kamp had dus een enorme invloed op het dagelijkse leven in de omgeving.De bezetter gaf het kamp al op voor de bevrijding. De radarinstallaties werden opgeblazen en de gebouwen in brand gestoken. Op 29 oktober 1944 trokken de bevrijders Strijbeek en Galder binnen. De Duitse troepen hadden zich toen al teruggetrokken.Fietsroutes Liberation Route De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via <a href="http://webshop.visitbrabant.com" rel="noopener noreferrer" target="_blank">webshop.visitbrabant.com</a>Toeristische informatie Op deze locatie kunt u historische verhalen ontdekken in het spel van de bevrijding! Ontdek spelenderwijs het verhaal van de bevrijding van West-Brabant. Beleef samen een route vol historische ontdekkingen en verrassende spelletjes. Tover je smartphone om als kijker naar het verleden en ervaar de historie midden het Brabantse landschap!U kunt het spel downloaden voor uw i-Phone in de App Store:<a href="https://itunes.apple.com/us/app/het-spel-van-de-bevrijding/id976249597?mt=8" rel="noopener noreferrer" target="_blank">https://itunes.apple.com/us/app/het-spel-van-de-bevrijding/id976249597?mt=8</a>

 Funkstelle Bisamratte Kamp Bisam

Before the occupation of the Netherlands, the German army command must already have had plans for the existing Molenheide airfield, as immediately after the German invasion, the construction of a large airfield was begun here.
Before construction began, hundreds of acres of land were confiscated, people were evicted from their homes and many houses were demolished. Many were forced to participate in the construction and maintenance of the airfield.
The Germans stationed bombers at the airfield, which were deployed to attack England, as well as fighters which had to intercept Allied bombers on their way to targets in Germany.
The airfield was very often the target of Allied bombing, which also resulted in civilian casualties. On the 28th of October 1944, Rijen was liberated by Polish and British units.&#13;
&#13;
 &#13;

Gilze-Rijen airfield

Die Pläne für den Flugplatz Molenheide muss die deutsche Armeeführung schon vor der Besetzung der Niederlande ausgearbeitet haben. Denn gleich nach dem Einmarsch der Deutschen errichtete man hier einen großen Flughafen.
Für die Umsetzung wurden mehrere Hundert Hektar Land benötigt und gefordert. Die Menschen wurden aus ihren Häusern vertrieben und viele Häuser wurden abgerissen. Viele Einwohner wurden gezwungen am Aufbau und Erhalt des Flughafens mitzuwirken.
Auf dem Flughafen stationierte die deutsche Luftmacht Bombenwerfer, die England angreifen sollten. Außerdem sollten Jagdflugzeuge alliierte Bombenwerfer, die auf dem Weg zu deutschen Zielen waren, abfangen.
Der Flughafen war sehr oft Ziel alliierter Bombenangriffe, die zahlreiche Zivilopfer zur Folge hatten. Am 28. Oktober 1944 wurde Rijen von polnischen und englischen Einheiten befreit.&#13;
&#13;
 &#13; De Duitse legerleiding moet al voor de bezetting van Nederland plannen hebben gemaakt voor het bestaande vliegveld Molenheide. Direct na de Duitse inval werd hier namelijk begonnen met de aanleg van een groot vliegveld.Daarvoor werden honderden hectare aan grond gevorderd, mensen werden uit hun huizen gezet en veel huizen werden gesloopt. Velen werden gedwongen mee te werken aan de opbouw en het onderhoud van het vliegveld.Op het vliegveld stationeerde de Duitse luchtmacht bommenwerpers die Engeland moesten aanvallen en jachtvliegtuigen die de geallieerde bommenwerpers moesten onderscheppen die op weg waren naar doelen in Duitsland.Het vliegveld was zeer vaak het doelwit van geallieerde bombardementen en daarbij vielen ook burgerslachtoffers. Op 28 oktober 1944 werd Rijen bevrijd door Poolse en Engelse eenheden.Fietsroutes Liberation Route De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via webshop.visitbrabant.nlToeristische informatie Op deze locatie kunt u historische verhalen ontdekken in het spel van de bevrijding! Ontdek spelenderwijs het verhaal van de bevrijding van West-Brabant. Beleef samen een route vol historische ontdekkingen en verrassende spelletjes. Tover je smartphone om als kijker naar het verleden en ervaar de historie midden het Brabantse landschap!U kunt het spel downloaden voor uw i-Phone in de App Store: <a target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow" href="https://itunes.apple.com/us/app/het-spel-van-de-bevrijding/id976249597?mt=8">https://itunes.apple.com/us/app/het-spel-van-de-bevrijding/id976249597?mt=8</a>

 Fliegerhorst Gilze-Rijen Fliegerhorst Gilze-Rijen

On the 6th of October 1944, a fierce battle raged in this area. The 1st Polish Armoured Division attempted to force the German troops to retreat, but encountered fierce resistance. Among other measures, the German army had deployed the very well organised 6th Paratroopers Regiment. German paratroopers were extremely apprehensive of espionage. At the slightest suspicion, they resorted to drastic measures.And so farmer Felix Roelen, his neighbour Toon Oomen and resistance fighter Willy van den Corput were pulled out of a shelter by German soldiers and taken away after a short interrogation. In the woods around Alphen, they were summarily shot. Felix Roelen was hit in the neck, but eventually, it proved not to be a fatal wound and he survived.

Escaped from the grave

In diesem Gebiet wütete am 6. Oktober 1944 ein grausamer Kampf. Die 1. Polnische Panzerdivision bemühte sich die deutschen Truppen zurückzudrängen, erfuhr aber schwersten Widerstand. Die deutsche Armee hatte unter anderem das sehr gut organisierte 6. Fallschirmjägeregiment eingesetzt. Die deutschen Fallschirmjäger waren getrimmt und spezialisiert auf Spionageabwehr. Beim kleinsten Verdacht ging man zu rigorosen Maßnahmen über. So wurde auch Landwirt Felix Roelen gemeinsam mit seinem Nachbarn Toon Oomen und dem untergetauchten Willy van den Corput von deutschen Soldaten aus seinem Schutzkeller geholt und nach einem kurzen Verhör mitgenommen. In den Alphener Wäldern wurden sie kurzerhand exekutiert. Felix Roelen wurde im Hals getroffen. Wie sich kurze Zeit später herausstellt war es kein tödlicher Einschuss, wodurch er überleben konnte. In dit gebied woedde op 6 oktober 1944 een felle strijd. De 1e Poolse Pantserdivisie trachtte de Duitse troepen terug te dringen, maar ondervond hevige weerstand. Het Duitse leger had onder andere het zeer goed georganiseerde 6e Fallschirmjäger Regiment ingezet. De Duitse para's waren fel gebeten op&nbsp;spionage. Bij de geringste verdenking ging men over tot rigoureuze maatregelen.Zo werd landbouwer Felix Roelen samen met zijn buurman Toon Oomen en onderduiker Willy van den Corput door Duitse soldaten uit een schuilkelder gehaald en na een korte ondervraging meegenomen. Ze werden in de Alpense Bossen zonder pardon gefusilleerd. Felix Roelen werd getroffen in de hals, maar bleek uiteindelijk niet dodelijk getroffen en overleefde het.Fietsroutes Liberation Route De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via <a href="http://webshop.visitbrabant.com" rel="noopener noreferrer" target="_blank">webshop.visitbrabant.com</a>

 Aus dem Grab entkommen Ontsnapt uit het graf

Frans van Eyck was a military conscript when the war broke out. When the Germans invaded the Netherlands, he briefly saw action, but the Dutch had to withdraw. Frans ended up in Brest in France and was faced with a choice. Wait for his capture by German troops or cross to England. He chose the latter.
There, he was drafted into the Royal Princess Irene Brigade. After a long wait and many training courses, in August 1944, he left with the brigade for France. As part of the Allied liberation army, he headed north and was involved with the Princess Irene Brigade in September 1944 in Operation Market Garden. When the operation failed at Arnhem, his brigade was directed to Tilburg. After Tilburg was liberated, Frans was once again close to home. On the 28th of October 1944, he was back in Hulten - as a liberator.&#13;
&#13;
 &#13;

Back to Hulten

Frans van Eijck war ein wehrpflichtiger Soldat als der Krieg ausbrach. Während des deutschen Einmarsches war er nur kurze Zeit im Einsatz, denn die niederländischen Soldaten mussten sich schnell zurückziehen. Frans kam nach Brest in Frankreich und konnte sich dort entweder entscheiden zu warten bis deutschen Truppen auch hier einmarschieren würden oder nach England übersetzen. Er entschied sich für Letzteres.
Dort wurde er bei der Königlichen Brigade ‚Prinses Irene’ aufgenommen. Nach langem Warten und intensivem Training bricht er im August 1944 mit der Brigade nach Frankreich auf. Als Teil der alliierten Befreiungsarmee zog er in Richtung Norden, wo er mit der ‚Prinses Irene’ Brigade im September 1944 an der Operation ‚Market Garden’ beteiligt war. Als die Operation bei Arnhem zum Stillstand kam, wurde Frans Brigade nach Tilburg beordert. Nach der Befreiung Tilburgs war Frans wieder in der Nähe seines Zuhauses: Am 28. Oktober 1944 kehrte er als Befreier nach Hulten zurück.&#13;
&#13;
 &#13; Frans van Eijck was een dienstplichtig militair toen de oorlog uitbrak. Bij de Duitse inval was hij korte tijd in actie, maar de Nederlandse militairen moesten zich terugtrekken. Frans kwam terecht in Brest in Frankrijk en kreeg daar de keuze. Wachten op de verovering door de Duitse troepen of oversteken naar Engeland. Hij koos voor het laatste.Daar werd hij ingelijfd bij de Koninklijke Brigade Prinses Irene. Na lang wachten en vele trainingen vertrok hij in augustus 1944 met de brigade naar Frankrijk. Als onderdeel van het geallieerde bevrijdingsleger trok hij naar het noorden en was met de Prinses Irene Brigade in september 1944 betrokken bij Operatie Market Garden. Toen deze operatie bij Arnhem strandde werd de brigade van Frans naar Tilburg gedirigeerd. Na de bevrijding van die stad was Frans weer dichtbij huis: op 28 oktober 1944 was hij als bevrijder terug in Hulten.Fietsroutes Liberation Route De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via <a target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow" href="http://webshop.visitbrabant.com">webshop.visitbrabant.com</a>Toeristische informatie Op deze locatie kunt u historische verhalen ontdekken in het spel van de bevrijding! Ontdek spelenderwijs het verhaal van de bevrijding van West-Brabant. Beleef samen een route vol historische ontdekkingen en verrassende spelletjes. Tover je smartphone om als kijker naar het verleden en ervaar de historie midden het Brabantse landschap. U kunt het spel downloaden voor uw i-Phone in de App Store:<a target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow" href="https://itunes.apple.com/us/app/het-spel-van-de-bevrijding/id976249597?mt=8">https://itunes.apple.com/us/app/het-spel-van-de-bevrijding/id976249597?mt=8</a>

 Zurück nach Hulten Terug naar Hulten

On the night of the 31st of October 1944, when Canadian troops from the Algonquin Regiment entered Welberg and thought they had secured the village, they were surprised by two heavy German counterattacks. Among other equipment, the German troops had two Sturmgeschütze, dreaded mobile tracked guns. They were able to recapture Welberg from the Canadians.Local people from Welberg were hiding together anxiously in a shelter, including Chaplain Kock. When he became aware of the Canadians, he thought Welberg had been liberated. He welcomed the Canadians and spoke in English with them. There were German prisoners-of-war nearby. But the Germans recaptured Welberg and freed the prisoners-of-war. They then dragged Chaplain Kock from his shelter, beat him and killed him.<img src="/media/2860721/kaartenwaaier_panorama_500x263.jpg" alt="Kaartenwaaier _panorama">

Chaplain Kock

Als die kanadischen Soldaten des Algonquin Regiments in der Nacht zum 31. Oktober 1944 in Welberg einzogen und überzeugt waren, das Dorf gesichert zu haben, wurden sie von zwei schweren deutschen Gegenangriffen überrascht. Die deutschen Soldaten verfügten über Sturmgeschütze – gefürchtete mechanische Kanonen auf Raupenrädern. Auf diese Weise konnten die Deutschen Welberg von den Kanadiern zurückerobern.
In einem Welberger Schutzkeller kauerten ängstliche Einwohner, worunter Kaplan Kock. Als er die Ankunft der Kanadier bemerkte nahm er an, dass Welberg befreit war. Er empfing die Kanadier und sprach Englisch mit ihnen. In der Nähe standen deutsche Kriegsgefangene. Aber die deutschen Truppen eroberten Welberg zurück und befreiten die Kriegsgefangenen. Anschließend holten sie Kaplan Kock aus dem Schutzkeller und misshandelten und töteten ihn.&#13;
&#13;
 &#13; Toen Canadese soldaten van het Algonquin Regiment in de nacht van 31 oktober 1944 Welberg in trokken en dachten dat ze het dorp hadden veilig gesteld, werden ze verrast door twee zware Duitse tegenaanvallen. De Duitse soldaten beschikten onder andere over twee Sturmgeschütze, gevreesde mobiele kanonnen op rupsbanden. Ze wisten Welberg te heroveren op de Canadezen.In een schuilkelder zaten angstige Welbergenaren bijeen onder wie kapelaan Kock. Toen hij de Canadezen in de gaten kreeg, dacht hij dat Welberg bevrijd was. Hij verwelkomde de Canadezen en sprak in het Engels met hen. Duitse krijgsgevangenen stonden daarbij in de buurt. Maar de Duitse troepen heroverden Welberg en bevrijdden de krijgsgevangenen. Daarna haalden ze kapelaan Kock uit zijn schuilkelder en mishandelden en doodden hem.Fietsroutes Liberation Route De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via <a target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow" href="http://webshop.visitbrabant.com">webshop.visitbrabant.com</a>

 149. Kaplan Kock 149. Kapelaan Kock

German demolition units often blew up tall buildings as their troops had to retreat before the Allied advance. The church that once stood on this spot also suffered this fate. The Germans wanted to prevent the enemy using the church tower as a lookout post. Hence other tall buildings, such as water towers and windmills were often blown up too.
However, the church that stood on this site was blown up without any warning, while 52 anxious people huddled in the shelter under the church. Nobody knew whether any more explosions would follow and what would happen then. A huge cloud of dust billowed into the shelter and everyone had to leave the cellar immediately.
The demolition unit had already disappeared and had ignored the frightened Breda citizens in the cellar.&#13;
&#13;
 &#13;

The Driesprong Church

Die deutschen Sprengkommandos sprengten häufig hohe Gebäude, wenn sie sich durch den Aufmarsch der Alliierten zurückziehen mussten. Auch die Kirche, die damals hier an dieser Stelle stand, ereilte dieses Schicksal. Der Turm sollte vom Gegner nicht als Observationsposten genutzt werden können. Aus dem selben Grund wurden auch andere hohe Gebäude, wie Wassertürme und Mühlen, in die Luft gejagt.
Die Kirche, die an dieser Stelle stand, wurde allerdings ohne jegliche vorherige Warnung gesprengt, obwohl sich im Schutzkeller unter der Kirche 52 ängstliche Menschen befanden. Keiner wusste, ob weitere Explosionen folgen würden und was danach geschehen würde. Eine riesige Staubwolke drang herein und alle mussten sofort den Keller verlassen.
Das Sprengkommando war bereits spurlos verschwunden. Das Schicksal der ängstlichen Bürger Bredas im Keller schien ihnen ziemlich egal zu sein.&#13;
&#13;
 &#13; Duitse Sprengkommando's bliezen dikwijls hoge gebouwen op als hun troepen zich moesten terugtrekken voor de geallieerde opmars. Ook de kerk die ooit op deze plek stond, onderging dit lot. Men wilde voorkomen dat de tegenstander de toren zou gebruiken als uitkijkpost. Vandaar dat ook andere hoge gebouwen als watertorens en molens er vaak aan moesten geloven.De kerk die op deze plek stond werd echter opgeblazen zonder enige waarschuwing vooraf, terwijl er in de schuilkelder onder de kerk 52 angstige mensen zaten. Niemand wist of er nog meer explosies zouden volgen en wat er dan zou gebeuren. Een enorme stofwolk sloeg naar binnen en iedereen moest onmiddellijk de kelder uit.Het Sprengkommando was al spoorloos verdwenen en had zich niets aangetrokken van de angstige Bredase burgers in de kelder.Fietsroutes Liberation Route De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via <a target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow" href="http://webshop.visitbrabant.com">webshop.visitbrabant.com</a><img src="/media/2860721/kaartenwaaier_panorama_500x263.jpg" alt="Kaartenwaaier _panorama">

 Die Dreisprungkirche De Driesprongkerk

In early November, the 1st Polish Armoured Division had nearly reached its goal in West Brabant: Moerdijk. While the Poles advanced from Terheijden and Zevenbergschenhoek, the US 104th Infantry Division, known as the Timberwolves, also approached from Zevenbergen. The Poles launched heavy artillery fire at Moerdijk. They had to silence the German anti-tank positions near Moerdijk.
Meanwhile, the inhabitants of Moerdijk were subjected to a veritable inferno of grenades and shelling. Many of them were evacuated, but around 250 inhabitants had sought refuge in the cellars of the monastery on the Steenweg.
Sister Cornelia was one of the sisters who helped them. In her diary, she accurately described all events surrounding the liberation that finally came on the 9th of November 1944.&#13;
&#13;
 &#13;

Hiding with sister Cornelia

Anfang November hatte die 1. Polnische Panzerdivision ihr Ziel in Westbrabant beinahe erreicht: Moerdijk. Während die Polen aus Terheijden und Zevenbergschenhoek vorrückten, näherten sich die Amerikaner der 104. Infanteriedivision, auch bekannt als die Timberwolves, aus Zevenbergen. Die polnische Artillerie nahm Moerdijk unter schweren Beschuss. Den deutschen Panzerabwehrstellungen bei Moerdijk sollte das Schweigen auferlegt werden.
Inzwischen erlebten die Einwohner Moerdijks ein wahres Inferno aus Granaten- und Artilleriebeschuss. Viele von ihnen waren evakuiert worden, aber ungefähr 250 Dorfbewohner suchten Zuflucht in den Kellergewölben des Klosters am Steenweg.
Schwester Cornelia war eine der Schwestern, die sie dort betreute. In ihrem Tagebuch hielt sie sehr genau alle Ereignisse rund um die Befreiung fest, die am 9. November 1944 endlich Wirklichkeit wurde.&#13;
&#13;
 &#13; Begin november had de 1e Poolse Pantserdivisie zijn doel in West-Brabant bijna bereikt: Moerdijk. Terwijl de Polen oprukten vanuit Terheijden en Zevenbergschenhoek, naderden ook de Amerikanen van de 104e Infanterie Divisie, bekend als de Timberwolves vanuit Zevenbergen. De Polen namen Moerdijk met hun artillerie zwaar onder vuur. Ze moesten de Duitse anti-tankstellingen bij Moerdijk het zwijgen zien op te leggen.Ondertussen hadden de inwoners van Moerdijk te maken met een waar inferno aan granaten en beschietingen. Veel van hen waren geëvacueerd, maar zo'n 250 dorpelingen hadden hun heil gezocht in de kelders van het klooster aan de Steenweg.Zuster Cornelia was een van de zusters die hen daar opving. In haar dagboek beschreef ze nauwkeurig alle gebeurtenissen rond de bevrijding, die op 9 november 1944 eindelijk kwam.Fietsroutes Liberation Route De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via <a href="http://webshop.visitbrabant.com" rel="noopener noreferrer" target="_blank">webshop.visitbrabant.com</a> Na początku listopada 1. Polska Dywizja Pancerna prawie osiągnęła swój cel w Brabancji Zachodniej: Moerdijk. Podczas gdy Polacy nacierali od strony Terheijden i Zevenbergschenhoek, amerykańska 104. Dywizja Piechoty, znana jako Timberwolves, również zbliżała się od strony Zevenbergen. Polacy rozpoczęli ciężki ostrzał artyleryjski Moerdijk. Musieli unieszkodliwić niemieckie pozycje przeciwpancerne w pobliżu Moerdijk. Tymczasem mieszkańcy Moerdijk zostali wystawieni na prawdziwe piekło granatów i ostrzału. Wielu z nich zostało ewakuowanych, natomiast około 250 mieszkańców musiało szukać schronienia w piwnicach klasztoru na Steenweg. Siostra Cornelia była jedną z sióstr, które im pomogły. W swoim dzienniku dokładnie opisała wszystkie wydarzenia związane z wyzwoleniem, które ostatecznie nastąpiło 9 listopada 1944 r.

 Unterschlupf bei Schwester Cornelia Schuilen bij zuster Cornelia  Ukrywanie się z siostrą Cornelią

On September 19 1944, Eindhoven was still partying. The city had been liberated the previous day, and people lined the streets to welcome their liberators. But in the course of the afternoon, the mood changed. There were rumours the Germans were advancing from Nuenen and Helmond.In the evening, German Luftwaffe planes appeared over the city. They bombed Eindhoven. They targeted the transit routes of the British army corps: Aalsterweg, Stratumsedijk, Stratumseind, Rechtestraat, Wal, Emmasingel, Hertogstraat and the surrounding area. The British vehicles had nowhere to go. Loaded with ammunition and fuel, they exploded. There were fires everywhere. The number of casualties among civilians was enormous. 41 people died on the Biesterweg, when the shelter they were in took a direct hit. In total, 227 people died on September 19.

The bombing of September 19, 1944

Am Vormittag des 19. September 1944 war Eindhoven noch in Feierstimmung. Am Vortag war die Stadt befreit worden, und die Einwohner hatten die Straßen gesäumt, um ihre Befreier zu begrüßen. Doch im Laufe des Nachmittages schlug die Stimmung um. Es kursierten Gerüchte, dass die Deutschen von Nuenen und Helmond aus wieder vorrückten.
Abends tauchten Flugzeuge der deutschen Luftwaffe über der Stadt auf. Die bombardierten Eindhoven. Es ging um die Durchgangsrouten des Britischen Korps: Aalsterweg, Stratumsedijk, Stratumseind, Rechtestraat, Wal, Emmasingel, Hertogstraat und Umgebung. Die britischen Fahrzeuge saßen in der Falle. Wagen beladen mit Munition und Treibstoff explodierten. Überall entstanden große Brände. Die Zahl der Zivilopfer war immens. Am Biesterweg kamen 41 Menschen ums Leben, als der Luftschutzkeller, in dem sie saßen, mit voller Wucht getroffen wurde. Insgesamt fielen am 19. September 227 Tote.&#13;
&#13;
 &#13;
 &#13;
 &#13;
 Touristische Informationen&#13;
 &#13;
 Biesterweg, vor Nr. 24. GPS Kode: 51° 25' 34.968"N 5° 29' 14.4954"O&#13;
 &#13;
 &#13; Op 19 september 1944 was het in Eindhoven aanvankelijk nog feest. De vorige dag was de stad bevrijd en de inwoners stonden langs de straten om hun bevrijders in te halen. Maar in de loop van de middag sloeg de stemming om. Er gingen geruchten dat de Duitsers vanuit Nuenen en Helmond weer oprukten.’s Avonds verschenen er vliegtuigen van de Duitse Luftwaffe boven de stad. Zij bombardeerden Eindhoven. Het ging hen om de doorgangsroutes van het Britse legerkorps: Aalsterweg, Stratumsedijk, Stratumseind, Rechtestraat, Wal, Emmasingel, Hertogstraat en omgeving. De Britse voertuigen konden geen kant op. Voertuigen geladen met munitie en brandstof explodeerden. Overal ontstonden grote branden. Het aantal slachtoffers onder de burgers was enorm. Op de Biesterweg vonden 41 mensen de dood, toen de schuiIplaats waar ze zaten een voltreffer kreeg. In totaal vielen er op de 19e september 227 doden.Fietsroutes Liberation Route De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via <a target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow" href="http://webshop.visitbrabant.com">webshop.visitbrabant.com</a>

 Die Bombardierung vom 19. September 1944 Het bombardement van 19 september 1944

On Sunday, September 17 1944, this farm was located in the centre of the area designated by the Allies as one of the drop and landing zones for the largest airborne operation ever. The farm was easily recognisable for pilots from the air, because the name ‘Paulushoef’ was visible in large white letters on the roof. Besides more than 4,500 paratroopers, 53 Waco gliders landed here. They were attached by a cable behind the Skytrain transport aircraft and released above the landing zone. The gliders carried jeeps and other vehicles and troops.The inhabitants of the farms in the Sonniuswijk helped the Americans in every way. In the days that followed, the area was still being used for landings and dropping reinforcements, heavy equipment and supplies.<iframe class="ql-video" frameborder="0" allowfullscreen="true" src="https://www.youtube.com/embed/eNCJmTG_w9A?showinfo=0"></iframe>

Liberation from the air

Dieser Bauernhof lag mitten in dem Gebiet, das die Alliierten zur Abwurf- und Landezone für die größte Luftlandeoperation bestimmt hatten, die es je gegeben hatte und die am Sonntag, dem 17. September 1944 stattfinden sollte. Der Bauernhof war für die Piloten vom Flugzeug aus gut zu erkennen, da der Name „Paulushoef“ in großen weißen Buchstaben auf dem Dach geschrieben stand. Neben ungefähr 4500 Fallschirmjägern landeten dort auch 53 Waco-Lastensegler, die hinten an den Skytrain-Transportflugzeugen festgebunden waren. Oberhalb der Landezone wurden die Schleppseile dann gelöst. Diese Segelflugzeuge transportierten Jeeps und anderes rollendes Material sowie Mannschaften.Die Bewohner der Bauerhöfe im Weiler Sonniuswijk haben den Amerikanern auf jede erdenkliche Art geholfen.&nbsp;In den darauffolgenden Tagen wurde das Gebiet noch öfter für Landungen und das Entladen von Truppennachschub, schwerem Material und Vorrat benutzt.<iframe class="ql-video" frameborder="0" allowfullscreen="true" src="https://www.youtube.com/embed/eNCJmTG_w9A?showinfo=0"></iframe> Deze boerderij lag midden in het gebied dat door de geallieerden was aangewezen als een van de drop- en landingszones voor de grootste luchtlandingsoperatie ooit op zondag 17 september 1944. De boerderij was voor piloten vanuit de lucht gemakkelijk herkenbaar omdat de naam ‘Paulushoef’ in grote witte letters op het dak stond. Behalve zo’n 4500 para’s landden er ook 53 Waco-zweefvliegtuigen, die met een kabel achter de Skytrain-transporttoestellen hingen en boven de landingszone werden gelost. Deze zweefvliegtuigen vervoerden jeeps en ander rollend materieel en manschappen.De bewoners van de boerderijen in de Sonniuswijk hebben de Amerikanen op alle mogelijke manieren geholpen.&nbsp;In de dagen die volgden werd het gebied nog vaker gebruikt voor landingen en het lossen van versterkingen, zwaar materieel en voorraden.Fietsroutes Liberation Route De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via <a href="http://webshop.visitbrabant.com" rel="noopener noreferrer" target="_blank">webshop.visitbrabant.com</a><iframe class="ql-video" frameborder="0" allowfullscreen="true" src="https://www.youtube.com/embed/eNCJmTG_w9A?showinfo=0"></iframe>

 Befreiung aus dem Himmel Bevrijding uit de lucht

In late October 1944, soon after the liberation, a ring of Canadian anti-aircraft guns was set up around 's-Hertogenbosch. The main purpose of the guns of the 101st Battery of the 8th Canadian Light Anti-Aircraft Regiment RCA, was to protect the Brabant capital from air attacks on vital infrastructure, such as water pipes, roads, and the railway station. This tactic was no different then than today, as can still be seen in modern day wars. Also important was the headquarters of the 4th Canadian Armoured Division (Vokes), which was in Vught, just inside the ring of anti-aircraft defences.The 101st Battery consisted of three troops, each with six pieces of artillery; a total of eighteen 40mm Bofors rapid-fire guns were thus positioned around the town, with three around the IJzeren Vrouw (the Iron Woman) lake. On 7 December, these three Bofors fired at two low-flying German Messerschmitt 109 fighter planes, and Sergeant Elliott's gun on the south-east side of the lake hit one of the fighters as it made a dive over the town. The German aircraft billowed out smoke and crashed just above Hedel, in occupied territory. This was a unique event for the gun crews, and the Messerschmitt was the only plane shot down by the battery during the war.

de_ijzeren_vrouw_den_bosch_-_january_2013_8461722689.jpg

8_laa_ijzeren_vrouw_1944.png

den_bosch_laa_posities_jpg.jpg

Air defence 's-Hertogenbosch

Kurz nach der Befreiung, Ende Oktober 1944, wurde ein Ring kanadischer Flugabwehrkanonen um 's-Hertogenbosch errichtet. Der Hauptzweck der Geschütze der 101. Batterie des 8. Kanadischen Leichten Flugabwehrregiments RCA bestand darin, die Hauptstadt von Brabant vor Luftangriffen auf lebenswichtige Infrastrukturen wie (Wasser-)Straßen und den Bahnhof zu schützen. Das war damals nicht anders als heute, wie man es auch in Kriegen unserer Zeit beobachten kann. Was auch nicht unwichtig war: Das Hauptquartier der 4. kanadischen Panzerdivision (Vokes) befand sich in Vught, direkt innerhalb des Rings der Flugabwehr.Die 101. Batterie bestand aus drei Truppen mit jeweils sechs Geschützen. Insgesamt waren damit achtzehn 40 mm Bofors-Schnellfeuergeschütze rund um die Stadt positioniert. Um den See 'IJzeren Vrouw' waren es drei. Am 7. Dezember feuerten diese drei Bofors auf zwei tief fliegende deutsche Messerschmitt 109-Jäger. Das Geschütz von Sergeant Elliott auf der Südostseite des Sees traf eines der Jagdflugzeuge, als es im Sturzflug über die Stadt flog. Das deutsche Flugzeug spuckte Rauch und stürzte knapp über Hedel in den besetzten Gebieten ab. Für die Geschützbesatzungen war dies ein einmaliges Ereignis. Die Messerschmitt war das einzige Flugzeug, das während des Krieges von der Batterie abgeschossen wurde. Vrij snel na de bevrijding, eind oktober 1944, werd een ring van Canadees luchtafweergeschut opgesteld rondom ’s-Hertogenbosch. Het belangrijkste doel van de kanonnen van de 101st Battery van het 8th Canadian Light Anti-Aircraft Regiment RCA was het beschermen van de Brabantse hoofdstad tegen luchtaanvallen op de vitale infrastructuur, zoals (water)wegen en het spoorwegstation. Dit was toen niet anders dan tegenwoordig, zoals nog steeds te zien in oorlogen in onze tijd. Wat ook niet onbelangrijk was: het hoofdkwartier van de 4th Canadian Armoured Division (Vokes) lag in Vught, net binnen de ring van luchtafweer.&nbsp;De 101st Battery bestond uit drie Troops, ieder met zes stuks geschut. In totaal stonden er dus achttien 40 mm Bofors snelvuurkanonnen opgesteld rond de stad. Rond de waterplas De IJzeren Vrouw stonden er drie. Op 7 december vuurden deze drie Bofors op twee laagvliegende Duits Messerschmitt 109 jachtvliegtuigen. Het kanon van Sergeant Elliott aan de zuidoostkant van de waterplas raakte één van de jachtvliegtuigen terwijl het een duikvlucht uitvoerde boven de stad. Het Duitse toestel braakte rook uit en stortte neer net boven Hedel, in bezet gebied. Het was een unieke gebeurtenis voor de geschutsbemanningen. De Messerschmitt was het enige vliegtuig dat de batterij neerschoot tijdens de oorlog.&nbsp;

 Luftabwehr 's-Hertogenbosch Luchtverdediging ‘s-Hertogenbosch

‘Those Hoffmans’Two women had accosted the soldiers and told them that their husbands had been detained by ‘partisans’ the day before. The SS Commander gave the mayor an ultimatum. He gave him just half an hour to locate the detained paramilitary Landwachters, and it was now almost eleven o’clock. Moonen sent out the police and phoned around. Then one of the women remembered that ‘those Hoffmans’ had been involved in the arrest. Eighteen year old Joop and twenty five year old Vincent were dragged from their house and taken to the Raadhuisplein, the town hall square. The mayor was taken from his office and put next to the boys. If the Landwachters were not found they would all be executed.SS-men kept pushing them around and forcing them to stand in different spots. The atmosphere was tense and the threat sounded serious, but Vincent didn’t really think the SS troops would kill them. It was half past eleven and the town crier was permitted to cycle through the streets to spread the word that the missing Landwachters must be back before one o’clock. The soldiers were measuring the distance for the execution. Vincent told the SS Commander that the Landwachters were probably in Capelle. He had to go with them but after a wasted journey they returned to Waalwijk. In the meantime Doctor Lenglet, a trainee GP, had been added to the group. Mayor Moonen, a former officer, pleaded constantly for the lives of the boys and the doctor. Only the last one was let go.It’s time!It was quarter past one and the streets of Waalwijk were deserted. ‘I held my arms folded in front of me, sweat was gushing from me and my hands were clammy,’ Vincent Hoffmans remembered later. The pastor gave the three men the last rights. The SS officer’s patience was exhausted. “It’s time,” he snarled. As a last favour Moonen asked if the execution could take place behind the town hall so his wife and daughter would not have to see how he was executed. His request was granted. Joop clung to the pastor in desperation but the clergyman was pushed aside roughly and the group walked around the corner to the back of the town hall. The three men from Waalwijk had to stand with their backs to the wall. It was 13:37 and it seemed to Vincent that the world was disintegrating. Shots rang out. ‘I felt a burning pain, then everything went black.’A miracleBut Vincent was not dead. A bullet had passed through his arm, a second had hit his right lung but just missed his spinal cord. ‘Pastor, pastor,’ me moaned. He cannot remember the exact details. The pastor managed to distract the attention of the departing SS. Vincent stumbled over the dike and into a meadow, right into the barbed wire and just above a ditch. He almost drowned, but again he had good luck and was found by Doctor Lenglet. He had lost almost three litres of blood. The doctor was able to get him to the main hospital in ’s-Hertogenbosch where they operated on him immediately. He was in a coma for three weeks, but his life has been saved.‘When I came round again I could see everything in front of me. I saw the mayor walking straight across the square. I heard my brother crying, I saw the grey uniforms and the steely appearance of the SS troops. (…) I wished I was dead as well.’ Vincent stayed in the hospital in ‘s-Hertogenbosch for three months, then he was moved to Switzerland where he had to rehabilitate for nine months. It was a long time before he regained the will to live.Life after deathWhen he was fully recovered, he became the same friendly, somewhat introverted person that he always had been, but he needed twelve pills a day to remain calm and be able to sleep at night. At first he ran a business with his brother but the past continued to haunt him. Vincent was declared unfit and had to stop work. Ten years after the execution one of the murderers in Breda prison asked for his forgiveness. Vincent granted it. When a journalist asked him if he wanted to get married, he replied, ‘I was not engaged in September ’44 and I’m still single. I think that’s a pity but it’s not responsible to have children in my case. There’s plenty for me to do in the little time I have left.’ These were prophetic words, he died on 12 December 1984, just sixty five years old.This story was part of Brabant Remembers, a campaign for 75 years of Freedom in the province of North Brabant.

There's plenty for me to do in the little time I have left

‘Those Hoffmans’Two women had accosted the soldiers and told them that their husbands had been detained by ‘partisans’ the day before. The SS Commander gave the mayor an ultimatum. He gave him just half an hour to locate the detained paramilitary Landwachters, and it was now almost eleven o’clock. Moonen sent out the police and phoned around. Then one of the women remembered that ‘those Hoffmans’ had been involved in the arrest. Eighteen year old Joop and twenty five year old Vincent were dragged from their house and taken to the Raadhuisplein, the town hall square. The mayor was taken from his office and put next to the boys. If the Landwachters were not found they would all be executed.SS-men kept pushing them around and forcing them to stand in different spots. The atmosphere was tense and the threat sounded serious, but Vincent didn’t really think the SS troops would kill them. It was half past eleven and the town crier was permitted to cycle through the streets to spread the word that the missing Landwachters must be back before one o’clock. The soldiers were measuring the distance for the execution. Vincent told the SS Commander that the Landwachters were probably in Capelle. He had to go with them but after a wasted journey they returned to Waalwijk. In the meantime Doctor Lenglet, a trainee GP, had been added to the group. Mayor Moonen, a former officer, pleaded constantly for the lives of the boys and the doctor. Only the last one was let go.It’s time!It was quarter past one and the streets of Waalwijk were deserted. ‘I held my arms folded in front of me, sweat was gushing from me and my hands were clammy,’ Vincent Hoffmans remembered later. The pastor gave the three men the last rights. The SS officer’s patience was exhausted. “It’s time,” he snarled. As a last favour Moonen asked if the execution could take place behind the town hall so his wife and daughter would not have to see how he was executed. His request was granted. Joop clung to the pastor in desperation but the clergyman was pushed aside roughly and the group walked around the corner to the back of the town hall. The three men from Waalwijk had to stand with their backs to the wall. It was 13:37 and it seemed to Vincent that the world was disintegrating. Shots rang out. ‘I felt a burning pain, then everything went black.’A miracleBut Vincent was not dead. A bullet had passed through his arm, a second had hit his right lung but just missed his spinal cord. ‘Pastor, pastor,’ me moaned. He cannot remember the exact details. The pastor managed to distract the attention of the departing SS. Vincent stumbled over the dike and into a meadow, right into the barbed wire and just above a ditch. He almost drowned, but again he had good luck and was found by Doctor Lenglet. He had lost almost three litres of blood. The doctor was able to get him to the main hospital in ’s-Hertogenbosch where they operated on him immediately. He was in a coma for three weeks, but his life has been saved.‘When I came round again I could see everything in front of me. I saw the mayor walking straight across the square. I heard my brother crying, I saw the grey uniforms and the steely appearance of the SS troops. (…) I wished I was dead as well.’ Vincent stayed in the hospital in ‘s-Hertogenbosch for three months, then he was moved to Switzerland where he had to rehabilitate for nine months. It was a long time before he regained the will to live.Life after deathWhen he was fully recovered, he became the same friendly, somewhat introverted person that he always had been, but he needed twelve pills a day to remain calm and be able to sleep at night. At first he ran a business with his brother but the past continued to haunt him. Vincent was declared unfit and had to stop work. Ten years after the execution one of the murderers in Breda prison asked for his forgiveness. Vincent granted it. When a journalist asked him if he wanted to get married, he replied, ‘I was not engaged in September ’44 and I’m still single. I think that’s a pity but it’s not responsible to have children in my case. There’s plenty for me to do in the little time I have left.’ These were prophetic words, he died on 12 December 1984, just sixty five years old.This story was part of Brabant Remembers, a campaign for 75 years of Freedom in the province of North Brabant. ‘Die van Hoffmans’Twee vrouwen klampen de militairen aan en vertellen dat hun mannen de vorige dag zijn ontvoerd door ‘partizanen’. De SS-commandant stelt daarop een ultimatum aan de burgemeester. Hij geeft hem een half uur de tijd om de ontvoerde Landwachters op te sporen. Het is nu bijna elf uur. Moonen stuurt opnieuw de politie op pad en belt rond. Dan herinnert een van de vrouwen zich dat ‘die van Hoffmans’ betrokken was bij de arrestatie. De achttienjarige Joop en de vijfentwintig jarige Vincent worden uit hun huis gehaald en meegenomen naar het Raadhuisplein. De burgemeester wordt uit zijn werkkamer gehaald en bij de jongens gezet. Als de Landwachters niet worden gevonden, zullen zij worden doodgeschoten.Er wordt door de SS’ers geduwd en getrokken en ze moeten telkens ergens anders gaan staan. De sfeer is gespannen en het dreigement klinkt serieus, maar desondanks kan Vincent niet geloven dat de SS’ers hen echt zullen doodschieten. Het wordt half twaalf. De dorpsomroeper mag door de straten fietsen om bekend te maken dat de verdwenen Landwachters voor één uur terug moeten zijn. De militairen tellen de passen uit voor de executie. Vincent vertelt de SS-commandant dat de Landwachters waarschijnlijk in Capelle zitten. Hij moet meerijden, maar na een vruchteloze tocht keren ze weer terug naar Waalwijk. Daar is intussen ook dokter Lenglet, een beginnend huisarts, aan de groep toegevoegd. Burgemeester Moonen, oud-officier, pleit onophoudelijk voor het leven van de jongens en de dokter. Alleen de laatste wordt vrijgelaten.Het is tijd!Het wordt kwart over één en de straten van Waalwijk zijn uitgestorven. ‘Ik hield de armen gekruist voor de borst; het zweet gutste me langs het lichaam, mijn handen waren klam,‘ herinnert Vincent Hoffmans zich later. De pastoor verleent de drie geestelijke bijstand. Dan is het geduld van de SS’er op. “Het is tijd,” snauwt hij. Als een laatste gunst vraagt Moonen of de executie alsjeblieft achter het raadhuis kan plaatsvinden. Dan hoeven zijn vrouw en dochter niet te zien hoe hij wordt doodgeschoten. Het verzoek wordt ingewilligd. Joop klampt zich wanhopig vast aan de pastoor, maar die wordt ruw terzijde geduwd. Dan loopt de groep de hoek om naar de achterkant van het gemeentehuis. De drie Waalwijkers moeten tegen de muur gaan staan. Het is 13.37 uur. Het is voor Vincent alsof de wereld uiteenspat. Schoten ratelen. ‘Ik voelde een gloeiende pijn. Toen werd alles zwart.’Een wonderMaar Vincent is niet dood. Een kogel is door zijn arm gegaan, een tweede raakt de rechterlong, maar mist net zijn ruggenwervel. Hij richt zich op, ‘Pastoor, pastoor,’ mompelt hij. De details kan hij zich later niet meer precies herinneren. De pastoor weet de aandacht van de weglopende SS’ers af te leiden. Vincent strompelt over de dijk een weiland in, recht in het prikkeldraad, juist boven een sloot. Bijna verdrinkt hij, maar hij heeft opnieuw geluk. Hij wordt gevonden door dokter Lenglet. Hij heeft intussen bijna drie liter bloed verloren. De dokter slaagt er met enkele anderen in om Vincent naar het Grootziekengasthuis in ’s-Hertogenbosch te brengen. Daar wordt hij onmiddellijk geopereerd. Drie weken ligt hij in coma. Zijn leven is gered. ‘Toen ik weer bijkwam zag ik alles weer voor me. Ik zag de burgemeester weer kaarsrecht over het plein lopen. Ik hoorde mijn broer huilen, ik zag weer de grauwe uniformen en staalharde tronies van de SS’ers. (…) ik wilde toen dat ik ook dood was.’ Vincent ligt drie maanden in het ziekenhuis in ’s-Hertogenbosch. Dan gaat hij naar Zwitserland waar hij negen maanden moet revalideren. Pas na lange tijd krijgt hij weer wat zin in het leven.Leven na de doodAls hij eenmaal is hersteld, blijft hij de vriendelijke, wat in zichzelf gekeerde persoon die hij voorheen ook was. Maar er zijn voortaan twaalf pillen per dag nodig om kalm te blijven en ’s nachts te kunnen slapen. Aanvankelijk runt hij samen met een broer een bedrijf, maar het verleden blijft door zijn hoofd spoken. Vincent wordt afgekeurd en moet stoppen met werken. Tien jaar na de executie vraagt een van de moordenaars hem, vanuit de gevangenis in Breda, om vergiffenis. Vincent schenkt hem die. Wanneer een journalist hem vraagt of hij niet graag getrouwd zou willen zijn, antwoordt hij, ”Ik was niet verloofd in september ’44 en ik ben nog steeds vrijgezel. Dat vind ik wel jammer, maar kinderen zijn in mijn geval niet verantwoord. Er blijft genoeg over voor de weinige tijd dat ik zal leven.” Het zijn profetische woorden. Hij overlijdt op 12 december 1984, pas vijfenzestig jaar oud.Dit verhaal was onderdeel van Brabant Remembers, een programma rond 75 jaar Vrijheid in Noord-Brabant.<div data-youtube-video=""><iframe class="video" width="640" height="480" allowfullscreen="false" src="https://www.youtube.com/embed/P5RjXE1a8Ew" start="0"></iframe></div>

 Er blijft nog genoeg over voor de weinige tijd dat ik zal leven There's plenty for me to do in the little time I have left

On 1 September 1939, Germany invaded Poland. This was followed, two weeks later, by the Soviet Union, which did the same. ‘Thank God, they’ve come to help us,’ thought the Poles. Henryk Rećko was one of those who expected great things from the Russians, and he had no idea that Hitler and Stalin had secretly agreed to divide Poland, something that only became apparent when the Russians summoned all young men for transport to distance places. Henryk too, had to leave his home, just fourteen years old at the time.Moscow was nice, but after just six weeks, Henryk and his peers departed for Vladivostok on the Pacific coast on the Trans-Siberian Express. ‘When we arrived we thought to ourselves ‘we can grow old here or we can run away.’ The three of them decided to escape, heading back to Poland, but their journey back was so cold that they took a detour to Afghanistan and Iran. There they met a group of Australian troops who took them to Baghdad and on to Damascus, Palestine, Egypt and finally New York, by boat.Three months later they crossed to England, a temporary refuge with other displaced Poles. In their thousands, they were making preparations to liberate their country. At just sixteen years of age, Henryk joined the 1st Polish Armoured Division under General Maczek and in June 1944 participated in the Normandy landings at the wheel of a Sherman tank. His experiences were gruesome. Two of his friends were shot to pieces in front of his eyes and twice his tank caught fire. ‘You feel afraid but at the same time you realise that you get nowhere by running away.’Some of the division entered Baarle-Nassau from Belgium but Henryk didn’t even notice. ‘What did I know about the Netherlands? The only thing I was thinking about were Poles.’ Since he couldn’t get beyond the Moerdijk bridges to Rotterdam, he was billeted in Dongen, which had been liberated, and was taken in by local butcher Snels and his family. It was here that the wandering Henryk finally felt relaxed and at home again.A close friendship developed between the Brabant family and the Polish liberator, but Henryk’s goal remained Poland. En route through northern Germany, he experienced the end of the war, but Henryk and his comrades were unable to return to their homeland. ‘We couldn’t liberate our own country.’ So where to then? Until they had an answer, they bivouacked on a piece of land near Oldenburg. As time passed, each of them finally went their own way. In 1950, Henryk returned to Brabant, somewhere he still retained very fond memories of, and never saw his home in Poland again. He became a Dutch citizen, got married and later led a ‘quiet life in an Amstelveen apartment.’ He died in 1999 aged 74.First there was the deal between Hitler and Stalin. At the end of the war, the Allies divided Europe into spheres of influence. The new communist regime in Poland now had no need for the former soldiers from the west. Deprived of a homeland, thousands of Polish soldiers were lost as exiles, spread out over numerous countries and bearing exotic surnames as silent witnesses of the diaspora.This story was part of Brabant Remembers, a campaign for 75 years of Freedom in the province of North Brabant.

collega_l_en_henryk_recko_r_zw.jpg

familie_snels_dongen_7.jpg

slagerij_snels_dongen.jpg

henryk_recko_map_v1b.jpg

familie_snels_dongen_1.jpg

henryk_brief_1946.jpg

henryk_recko_portretfoto_2.jpg

schermafbeelding_2023-11-06_om_11.29.47.png

stillleven_-_dongen_-_studio_rocco_verdult.jpg

The lost homeland

On 1 September 1939, Germany invaded Poland. This was followed, two weeks later, by the Soviet Union, which did the same. ‘Thank God, they’ve come to help us,’ thought the Poles. Henryk Rećko was one of those who expected great things from the Russians, and he had no idea that Hitler and Stalin had secretly agreed to divide Poland, something that only became apparent when the Russians summoned all young men for transport to distance places. Henryk too, had to leave his home, just fourteen years old at the time.Moscow was nice, but after just six weeks, Henryk and his peers departed for Vladivostok on the Pacific coast on the Trans-Siberian Express. ‘When we arrived we thought to ourselves ‘we can grow old here or we can run away.’ The three of them decided to escape, heading back to Poland, but their journey back was so cold that they took a detour to Afghanistan and Iran. There they met a group of Australian troops who took them to Baghdad and on to Damascus, Palestine, Egypt and finally New York, by boat.Three months later they crossed to England, a temporary refuge with other displaced Poles. In their thousands, they were making preparations to liberate their country. At just sixteen years of age, Henryk joined the 1st Polish Armoured Division under General Maczek and in June 1944 participated in the Normandy landings at the wheel of a Sherman tank. His experiences were gruesome. Two of his friends were shot to pieces in front of his eyes and twice his tank caught fire. ‘You feel afraid but at the same time you realise that you get nowhere by running away.’Some of the division entered Baarle-Nassau from Belgium but Henryk didn’t even notice. ‘What did I know about the Netherlands? The only thing I was thinking about were Poles.’ Since he couldn’t get beyond the Moerdijk bridges to Rotterdam, he was billeted in Dongen, which had been liberated, and was taken in by local butcher Snels and his family. It was here that the wandering Henryk finally felt relaxed and at home again.A close friendship developed between the Brabant family and the Polish liberator, but Henryk’s goal remained Poland. En route through northern Germany, he experienced the end of the war, but Henryk and his comrades were unable to return to their homeland. ‘We couldn’t liberate our own country.’ So where to then? Until they had an answer, they bivouacked on a piece of land near Oldenburg. As time passed, each of them finally went their own way. In 1950, Henryk returned to Brabant, somewhere he still retained very fond memories of, and never saw his home in Poland again. He became a Dutch citizen, got married and later led a ‘quiet life in an Amstelveen apartment.’ He died in 1999 aged 74.First there was the deal between Hitler and Stalin. At the end of the war, the Allies divided Europe into spheres of influence. The new communist regime in Poland now had no need for the former soldiers from the west. Deprived of a homeland, thousands of Polish soldiers were lost as exiles, spread out over numerous countries and bearing exotic surnames as silent witnesses of the diaspora.This story was part of Brabant Remembers, a campaign for 75 years of Freedom in the province of North Brabant. Op 1 september 1939 valt Duitsland Polen binnen. Ruim twee weken later doet de Sovjet-Unie hetzelfde. “Goddank, ze komen ons helpen”, denken de Polen. Ook Henryk Rećko verwacht veel goeds van de Russen. Dat Hitler en Stalin kort tevoren in het geheim Polen hebben verdeeld, weet hij niet. Dat wordt pas duidelijk wanneer de Russen alle jongens oproepen. Voor transport naar verre streken. Zo moet ook Henryk, 14 jaar oud, zijn thuis achterlaten.Moskou is nog wel leuk. Maar al na zes weken vertrekken Henryk en zijn lotgenoten met de Trans Siberië Expres naar Vladivostok aan de Stille Oceaan. “Toen we daar aankwamen, dachten we: we kunnen hier oud worden of ervandoor gaan.” Met z’n drieën vluchten ze, de neus richting Polen. Maar het wordt onderweg zo koud dat ze afzakken naar Afghanistan en Iran. Daar treffen ze een groep Australische militairen die hen meeneemt naar Bagdad, Damascus, Palestina, Egypte en per schip naar New York. Drie maanden later steken zij over naar Engeland.Engeland is het voorlopige doel. En niet alleen van Henryk. In Engeland zijn veel meer ontheemde Polen. Met duizenden maken zij zich op om hun land te bevrijden. Pas 16 jaar oud sluit hij zich aan bij de beroemde 1e Poolse Pantserdivisie van generaal Maczek. Aan het stuur van een Sherman-tank neemt hij in juni 1944 deel aan de landing in Normandië. Wat hij meemaakt is gruwelijk. Twee maten worden voor zijn ogen aan flarden geschoten. Tweemaal vliegt zijn tank in brand. “Je bent bang, maar je beseft ook dat je er niet komt door weg te rennen.”Via België komt een deel van de divisie in Baarle-Nassau Nederland binnen. Henryk merkt het niet eens. “Wat wist ik van Nederland? Ik dacht alleen maar aan Polen.” Omdat hij na de Moerdijk niet verder kan naar Rotterdam, wordt hij ingekwartierd in het bevrijde Dongen. Hij neemt zijn intrek bij slager Snels en zijn gezin. Hier komt de dolende Henryk eindelijk even tot rust, hier voelt hij zich voor het eerst weer ergens thuis. Hier groeit bovenal een intense vriendschap tussen de Brabantse familie en hun Poolse bevrijder.Maar zijn doel blijft Polen. Op weg door Noord-Duitsland beleeft hij het einde van de oorlog. Henryk en zijn kameraden kunnen echter niet meer terug naar hun vaderland. “Ons eigen land konden we niet bevrijden.” Maar waarheen dan? Zolang ze geen antwoord hebben bivakkeren ze op een stuk land bij Oldenburg. Na verloop van jaren gaat ieder ten slotte zijn eigen weg. Henryk keert in 1950 terug naar Brabant, waaraan hij zo goede herinneringen bewaart. Zijn thuis in Polen ziet hij niet terug. Hij wordt Nederlands staatsburger, trouwt en leidt later “een rustig leven op een Amstelveense flat”. Henryk Rećko overlijdt in 1999, 74 jaar oud.Eerst was er de deal over Polen tussen Hitler en Stalin. Na de oorlog verdeelden de geallieerden Europa in invloed­sferen. Aan de voormalige soldaten uit het westen had het nieuwe communistische bewind in Polen geen enkele behoefte. Verstoken van een vaderland raakten zo duizenden Poolse soldaten als ballingen verspreid over andere landen. Met talrijke exotische achternamen als stille getuigen van hun diaspora.Dit verhaal was onderdeel van Brabant Remembers, een programma rond 75 jaar Vrijheid in Noord-Brabant.<div data-youtube-video=""><iframe class="video" width="640" height="480" allowfullscreen="false" src="https://www.youtube.com/embed/9gerDpIFvlU" start="0"></iframe></div> 1 września 1939 roku Niemcy napadły na Polskę. Dwa tygodnie później to samo uczynił Związek Radziecki. "Dzięki Bogu, przyszli nam pomóc" - myśleli Polacy. Henryk Rećko był jednym z tych, którzy oczekiwali od Rosjan pomocy i nie miał pojęcia, że Hitler i Stalin potajemnie uzgodnili podział Polski, co stało się jasne wtedy, gdy Rosjanie wezwali wszystkich młodych mężczyzn do transportu w odległe miejsca. Henryk również musiał opuścić swój dom, miał wtedy zaledwie czternaście lat.Moskwa była całkiem przyjemna, ale już po sześciu tygodniach Henryk i jego rówieśnicy wyruszyli ekspresem transsyberyjskim do Władywostoku na wybrzeżu Pacyfiku. "Kiedy dotarliśmy na miejsce, pomyśleliśmy sobie, że możemy się tu zestarzeć albo uciec". Cała trójka postanowiła uciec, kierując się z powrotem do Polski, ale ich podróż powrotna była tak zimna, że objechali Afganistan i Iran. Tam spotkali grupę australijskich żołnierzy, którzy łodzią zabrali ich do Bagdadu, a następnie do Damaszku, Palestyny, Egiptu i wreszcie do Nowego Jorku.Trzy miesiące później przedostali się do Anglii, gdzie znaleźli tymczasowe schronienie wraz z innymi wysiedlonymi Polakami. Tysiącami przygotowywali się do wyzwolenia swojego kraju. Mając zaledwie szesnaście lat, Henryk dołączył do 1. Polskiej Dywizji Pancernej pod dowództwem generała Maczka i w czerwcu 1944 roku wziął udział w lądowaniu w Normandii za sterami czołgu Sherman. Jego doświadczenia były makabryczne. Dwóch jego kolegów zostało rozstrzelanych na jego oczach, a czołg dwukrotnie stanął w płomieniach. "Czujesz strach, ale jednocześnie zdajesz sobie sprawę, że uciekając nigdzie nie dojdziesz".Część dywizji wkroczyła do Baarle-Nassau od strony Belgii, ale Henryk nawet tego nie zauważył. "Co ja wiedziałem o Holandii? Jedyne, o czym myślałem, to Polacy". Ponieważ nie mógł przedostać się przez mosty Moerdijk do Rotterdamu, został zakwaterowany w wyzwolonym Dongen i przygarnięty przez miejscowego rzeźnika Snelsa i jego rodzinę. To właśnie tutaj błąkający się Henryk w końcu poczuł się zrelaksowany i znów jak w domu.Między rodziną Brabantów a polskim żołnierzem nawiązała się bliska przyjaźń, ale celem Henryka pozostała Polska. W drodze przez północne Niemcy doczekał końca wojny, ale Henryk i jego towarzysze nie mogli wrócić do ojczyzny. "Nie mogliśmy wyzwolić własnego kraju". Dokąd więc? Dopóki nie znaleźli odpowiedzi, obozowali na kawałku ziemi niedaleko Oldenburga. Z czasem każdy z nich poszedł w swoją stronę. W 1950 r. Henryk wrócił do Brabancji, z którą wciąż wiązał bardzo miłe wspomnienia, i nigdy więcej nie zobaczył swojego domu w Polsce. Został obywatelem Holandii, ożenił się, a później wiódł "spokojne życie w mieszkaniu w Amstelveen". Zmarł w 1999 roku w wieku 74 lat.Najpierw doszło do porozumienia między Hitlerem a Stalinem. Pod koniec wojny alianci podzielili Europę na strefy wpływów. Nowy komunistyczny reżim w Polsce nie potrzebował teraz byłych żołnierzy z Zachodu. Pozbawieni ojczyzny, tysiące polskich żołnierzy zostało zagubionych jako wygnańcy, rozproszeni po wielu krajach i noszący egzotyczne nazwiska jako niemi świadkowie diaspory.

 Verloren vaderland Utracona ojczyzna The lost homeland

It was 1944 when William went for his last dance in London, before he left for the beaches of Normandy. Upon his arrival in France, he witnessed D-Day in its full notoriety. The harbour was full of ships and the skies were dark with planes. William was made captain of a number of troops and a machine gun and a crate of grenades were pushed into his arms. For months they were surrounded by a ravage of violence. Guns were fired ceaselessly. Villages were destroyed and they were surrounded by chaos. When both sides stopped firing at the same time at night, the troops were woken up by the silence.After two months of war, William arrived in Eindhoven in September 1944. The city was split in two. The war was mainly fought in the air and William repaired the airplanes that had been shot down.Dance hallTen days after his arrival in Eindhoven, William received permission to go out for a night of fun in the city. He seized the opportunity immediately and took a friend to a dance hall in the centre of Eindhoven. They sat down at a table with a view of the entire hall. The room was filled with dozens of cheerful, dancing women. One of those women was Truus. William danced with her like he hadn’t danced in ages. Their interest in each other was noticeable in every movement. Dancing had never been this lovely.The love story nearly ended badly. Just outside the city, still savouring the evening, William’s friend lit a cigarette. The smouldering tip stood out against the darkness of the night. Suddenly, a shot was fired. A colleague came their way and advised them to take a different route.After a year of danger, his departure from Canada, his arrival in France and his landing in Eindhoven, William decided to seal his love for his dancer with a wedding. They spared no expense. The Canadian William and the Dutch Truus married in Eindhoven on 17 April 1945, after which they left for Canada to celebrate the rest of their lives together.In 2014, William received the ‘French Medal of Honour’ for his participation with the Allied forces in France. Truus died at the age of 82. William passed away in 2017. He was 94 years old.This story was part of Brabant Remembers, a campaign for 75 years of Freedom in the province of North Brabant.

stillleven_-_eindhoven_3_-_studio_rocco_verdult.jpg

The dance during the war

It was 1944 when William went for his last dance in London, before he left for the beaches of Normandy. Upon his arrival in France, he witnessed D-Day in its full notoriety. The harbour was full of ships and the skies were dark with planes. William was made captain of a number of troops and a machine gun and a crate of grenades were pushed into his arms. For months they were surrounded by a ravage of violence. Guns were fired ceaselessly. Villages were destroyed and they were surrounded by chaos. When both sides stopped firing at the same time at night, the troops were woken up by the silence.After two months of war, William arrived in Eindhoven in September 1944. The city was split in two. The war was mainly fought in the air and William repaired the airplanes that had been shot down.Dance hallTen days after his arrival in Eindhoven, William received permission to go out for a night of fun in the city. He seized the opportunity immediately and took a friend to a dance hall in the centre of Eindhoven. They sat down at a table with a view of the entire hall. The room was filled with dozens of cheerful, dancing women. One of those women was Truus. William danced with her like he hadn’t danced in ages. Their interest in each other was noticeable in every movement. Dancing had never been this lovely.The love story nearly ended badly. Just outside the city, still savouring the evening, William’s friend lit a cigarette. The smouldering tip stood out against the darkness of the night. Suddenly, a shot was fired. A colleague came their way and advised them to take a different route.After a year of danger, his departure from Canada, his arrival in France and his landing in Eindhoven, William decided to seal his love for his dancer with a wedding. They spared no expense. The Canadian William and the Dutch Truus married in Eindhoven on 17 April 1945, after which they left for Canada to celebrate the rest of their lives together.In 2014, William received the ‘French Medal of Honour’ for his participation with the Allied forces in France. Truus died at the age of 82. William passed away in 2017. He was 94 years old.This story was part of Brabant Remembers, a campaign for 75 years of Freedom in the province of North Brabant. Het is 1944 als William in Londen zijn laatste dans waagt, voordat hij vertrekt naar de stranden van Normandië. Aangekomen in Frankrijk aanschouwt hij D-Day in zijn volle befaamdheid. De haven ligt vol met schepen en de lucht ziet zwart van de vliegtuigen. William wordt kapitein over een aantal manschappen en krijgt een mitrailleur in zijn handen en een kist met granaten. Maandenlang worden ze omringd door een ravage van geweld. Onophoudelijk worden er schoten gelost. Dorpen zijn verwoest en chaos omringt hen. Als beide partijen ’s nachts tegelijkertijd stoppen met vuren, schrikken de manschappen wakker van de stilte.Na twee maanden van strijd komt William in september 1944 aan in Eindhoven. De stad is verdeeld in tweeën. De oorlog vindt voornamelijk plaats in het luchtruim en William repareert de vliegtuigen die worden neergehaald.DanszaalTien dagen na zijn aankomst in Eindhoven krijgt William toestemming om een avond vertier te zoeken in de stad. Hij grijpt meteen zijn kans en neemt een vriend mee naar een danszaal in het centrum van Eindhoven. Daar nemen ze plaats aan een tafel die zicht biedt op de gehele zaal. De ruimte is gevuld met tientallen vrolijke, dansende vrouwen. Eén van die vrouwen is Truus. William danst met haar zoals hij lange tijd niet meer heeft kunnen doen. De interesse voor elkaar is in elke beweging voelbaar. Dansen is nog nooit zo fijn geweest.Bijna loopt het liefdesverhaal slecht af. Net buiten de stad, nog nagenietend van de avond, steekt Williams vriend een sigaret op. Het brandende puntje steekt fel af tegen de donkerte van de nacht. Plots klinkt er een schot. Een collega loopt ze tegemoet en adviseert de vrienden een andere route te nemen.Vertrokken vanuit Canada, aangekomen in Frankrijk en geland in Eindhoven besluit William om na een jaar van gevaar zijn liefde voor zijn danseres te bezegelen met een bruiloft. Ze pakken het groots aan. De Canadese William en de Nederlandse Truus trouwen op 17 april 1945 in Eindhoven, waarna ze vertrekken naar Canada, om daar hun leven verder samen te vieren.In 2014 ontving William de ‘French Medal of Honour’ voor zijn deelname als geallieerde in Frankrijk. Truus is over­leden op 82-jarige leeftijd. William heeft in 2017 afscheid van het leven genomen. Hij was toen 94 jaar.Dit verhaal was onderdeel van Brabant Remembers, een programma rond 75 jaar Vrijheid in Noord-Brabant.&nbsp;<div data-youtube-video=""><iframe class="video" width="640" height="480" allowfullscreen="false" src="https://www.youtube.com/embed/cTyT9GOfK5U" start="0"></iframe></div>

 De dans in de oorlog The dance during the war

In de schuilkelder van mesjeu BaartmansIn de nacht van 31 oktober 1944 komen de eerste Canadese troepen van het Alqonquin Regiment aan in Welberg. Ze zijn in de veronderstelling dat het Duitse leger zich heeft teruggetrokken en dat ze het dorp bevrijd hebben. Een aantal inwoners van het dorp maken in het Engels een praatje met de Canadezen. Onder hen is de kapelaan van het dorp: Henrikus Marinus Kock. De vreugde blijkt van korte duur. De Duitse troepen komen met een tegenaanval en weten Welberg te heroveren op de Canadezen. De inwoners van Welberg moeten bescherming zoeken voor het oorlogsgeweld en duiken de schuilkelders in, zo ook Kapelaan Kock. Hij zit in de kelder van het hoofd van de school, mesjeu Baartmans.De kapelaan zit daar niet alleen. Ook de kleine Rien is met zijn ouders en broer naar de kelder van Baartmans gevlucht, evenals de pastoor van het dorp en nog enkele anderen. Buiten hoort Rien de bommen vallen terwijl er binnen ge­beden wordt. Plots hoort Rien voetstappen. De kelderdeur wordt met een enorme dreun ingetrapt en Duitse soldaten komen naar binnen. Ze zijn op zoek naar kapelaan Kock.Verraad van de kapelaanDe Duitse soldaten beschuldigen de kapelaan van verraad. Toen hij stond te praten met de Canadezen is hij in de gaten gehouden door een aantal Duitse krijgsgevangenen. Deze zijn na de Duitse tegenaanval vrijgekomen en zijn het gesprek van de kapelaan met hun vijand niet vergeten. De soldaten nemen kapelaan Kock mee de kelder uit, naar een café in het dorp. Daar wordt hij gemarteld.Als Rien uit de schuilkelder komt, ziet hij kapelaan Kock liggen, gedumpt tussen het café en het huis van de Baartmans. Bebloed en met een dolk in zijn buik. Op het moment dat Rien langsloopt is de kapelaan nog in leven. Rien ziet dat de pastoor absolutie geeft (vrijspreken van de aardse zonden) aan kapelaan Kock. Van de Duitse soldaten mag niemand de kapelaan helpen en die middag overlijdt hij. Later hoort Rien van de kroegbaas dat de kapelaan voor zijn overlijden nog om water vroeg. Met een natte doek heeft Koch aan dat verzoek voldaan.De gevechten rondom Welberg waren na deze moord nog niet voorbij. Rien en zijn familie waren gedwongen te schuilen in het ziekenhuis van de stad. Door hevige artilleriebeschietingen wisten de Canadezen uiteindelijk Welberg te bevrijden en door te stoten naar Steenbergen. Rien overleefde de oorlog, in tegenstelling tot kapelaan Kock. Naar hem is in Welberg dan ook een straat ver­noemd; de Kapelaan Kockstraat.Dit verhaal was onderdeel van Brabant Remembers, een programma rond 75 jaar Vrijheid in Noord-Brabant.<div data-youtube-video=""><iframe class="video" width="640" height="480" allowfullscreen="false" src="https://www.youtube.com/embed/aNS6px1EF5A" start="0"></iframe></div>

Memorial

De oorlog door de ogen van Rien

In de schuilkelder van mesjeu BaartmansIn de nacht van 31 oktober 1944 komen de eerste Canadese troepen van het Alqonquin Regiment aan in Welberg. Ze zijn in de veronderstelling dat het Duitse leger zich heeft teruggetrokken en dat ze het dorp bevrijd hebben. Een aantal inwoners van het dorp maken in het Engels een praatje met de Canadezen. Onder hen is de kapelaan van het dorp: Henrikus Marinus Kock. De vreugde blijkt van korte duur. De Duitse troepen komen met een tegenaanval en weten Welberg te heroveren op de Canadezen. De inwoners van Welberg moeten bescherming zoeken voor het oorlogsgeweld en duiken de schuilkelders in, zo ook Kapelaan Kock. Hij zit in de kelder van het hoofd van de school, mesjeu Baartmans.De kapelaan zit daar niet alleen. Ook de kleine Rien is met zijn ouders en broer naar de kelder van Baartmans gevlucht, evenals de pastoor van het dorp en nog enkele anderen. Buiten hoort Rien de bommen vallen terwijl er binnen ge­beden wordt. Plots hoort Rien voetstappen. De kelderdeur wordt met een enorme dreun ingetrapt en Duitse soldaten komen naar binnen. Ze zijn op zoek naar kapelaan Kock.Verraad van de kapelaanDe Duitse soldaten beschuldigen de kapelaan van verraad. Toen hij stond te praten met de Canadezen is hij in de gaten gehouden door een aantal Duitse krijgsgevangenen. Deze zijn na de Duitse tegenaanval vrijgekomen en zijn het gesprek van de kapelaan met hun vijand niet vergeten. De soldaten nemen kapelaan Kock mee de kelder uit, naar een café in het dorp. Daar wordt hij gemarteld.Als Rien uit de schuilkelder komt, ziet hij kapelaan Kock liggen, gedumpt tussen het café en het huis van de Baartmans. Bebloed en met een dolk in zijn buik. Op het moment dat Rien langsloopt is de kapelaan nog in leven. Rien ziet dat de pastoor absolutie geeft (vrijspreken van de aardse zonden) aan kapelaan Kock. Van de Duitse soldaten mag niemand de kapelaan helpen en die middag overlijdt hij. Later hoort Rien van de kroegbaas dat de kapelaan voor zijn overlijden nog om water vroeg. Met een natte doek heeft Koch aan dat verzoek voldaan.De gevechten rondom Welberg waren na deze moord nog niet voorbij. Rien en zijn familie waren gedwongen te schuilen in het ziekenhuis van de stad. Door hevige artilleriebeschietingen wisten de Canadezen uiteindelijk Welberg te bevrijden en door te stoten naar Steenbergen. Rien overleefde de oorlog, in tegenstelling tot kapelaan Kock. Naar hem is in Welberg dan ook een straat ver­noemd; de Kapelaan Kockstraat.Dit verhaal was onderdeel van Brabant Remembers, een programma rond 75 jaar Vrijheid in Noord-Brabant.<div data-youtube-video=""><iframe class="video" width="640" height="480" allowfullscreen="false" src="https://www.youtube.com/embed/aNS6px1EF5A" start="0"></iframe></div>

Violence of warThe front was approaching and measures were being taken quickly in Klundert. The injured were accommodated in three large cellars for safety. The first British grenades fell on the town at the end of October. Allied shelling increased in intensity, the first wounded soon fell and the Red Cross team had it hands full. A week of horror and full of danger began on 29 October. A few days later British grenades claimed their first four fatalities. The Allies had now crossed the River Mark and the liberation of the Westhoek was just a question of days away, when fate struck from the sky.Bombing raidsIt was 3 November when German troops arrived, bringing with them a medical division. De Ruiter managed to get in contact with the Stabsarzt (medical officer) but he could not really help with supplies.Retreating German troops plundered and spread explosive charges everywhere. Tension and fear spread quickly among the population. On that day the British air force carried out four bombing raids in quick succession, with terrible consequences. Twenty eight people were killed and dozens were injured. The upheaval was considerable but the Red Cross division did its work. Its staff rescued people from under the rubble and took them to medical centres. De Ruiter did what he could; when a seriously injured young man was brought in, he was made completely drunk with homemade liquor and then De Ruiter amputated his lower leg by candlelight and without an anaesthetic. After the operation his German colleague transported him and other wounded patients to the hospital in Dordrecht. The victim survived the amputation.FireThe next day was not much better. Retreating Germans blew up most of the towers and British grenades killed another ten people and injured many more. A large section of the town was now on fire and De Ruiter realised that the situation was untenable. Now what? Three of his men decided to approach British lines the following morning, waving the Red Cross flag. Their mission was successful and they came back with the message that the village should be evacuated immediately. At about the same time they heard the announcement ‘The whole of Klundert is on fire’. That was the signal to leave the town. Everyone fled along the few roads that were still passable in the flooded land. The sick and wounded were taken along and as they looked back the fugitives could see one huge blaze.The fire was of such magnitude that the British army fire brigade was summoned from Antwerp to Klundert. It arrived the following morning but it took them the whole day to contain the fires. The residents could then return to their houses, or what was left of them. All the towers had vanished and Klundert’s skyline had changed unrecognisably. The residents were appalled and the grief was enormous. Then someone said what was on everyone’s mind: ‘At least we got rid of Jerry.’BalanceIn the end 78 of Klundert’s population of about 5000 lost their lives and half of them were made homeless. The town’s fate was a good example of the suffering in the Brabant Westhoek. After the flooding in spring 1944 which had caused a lot of inconvenience, but not much else, violence raged across the region in the autumn of 1944 with 224 civilians losing their lives. Naturally it was the Germans who, even nowadays, took the blame for the fire in Klundert. Unfortunately the reality was more complicated. De Ruiter resumed his practice in Klundert; he died in 1952.This story was part of Brabant Remembers, a campaign for 75 years of Freedom in the province of North Brabant.

maar_we_zijn_de_mof_nu_kwijt.jpg

'At least we got rid of jerry'

Violence of warThe front was approaching and measures were being taken quickly in Klundert. The injured were accommodated in three large cellars for safety. The first British grenades fell on the town at the end of October. Allied shelling increased in intensity, the first wounded soon fell and the Red Cross team had it hands full. A week of horror and full of danger began on 29 October. A few days later British grenades claimed their first four fatalities. The Allies had now crossed the River Mark and the liberation of the Westhoek was just a question of days away, when fate struck from the sky.Bombing raidsIt was 3 November when German troops arrived, bringing with them a medical division. De Ruiter managed to get in contact with the Stabsarzt (medical officer) but he could not really help with supplies.Retreating German troops plundered and spread explosive charges everywhere. Tension and fear spread quickly among the population. On that day the British air force carried out four bombing raids in quick succession, with terrible consequences. Twenty eight people were killed and dozens were injured. The upheaval was considerable but the Red Cross division did its work. Its staff rescued people from under the rubble and took them to medical centres. De Ruiter did what he could; when a seriously injured young man was brought in, he was made completely drunk with homemade liquor and then De Ruiter amputated his lower leg by candlelight and without an anaesthetic. After the operation his German colleague transported him and other wounded patients to the hospital in Dordrecht. The victim survived the amputation.FireThe next day was not much better. Retreating Germans blew up most of the towers and British grenades killed another ten people and injured many more. A large section of the town was now on fire and De Ruiter realised that the situation was untenable. Now what? Three of his men decided to approach British lines the following morning, waving the Red Cross flag. Their mission was successful and they came back with the message that the village should be evacuated immediately. At about the same time they heard the announcement ‘The whole of Klundert is on fire’. That was the signal to leave the town. Everyone fled along the few roads that were still passable in the flooded land. The sick and wounded were taken along and as they looked back the fugitives could see one huge blaze.The fire was of such magnitude that the British army fire brigade was summoned from Antwerp to Klundert. It arrived the following morning but it took them the whole day to contain the fires. The residents could then return to their houses, or what was left of them. All the towers had vanished and Klundert’s skyline had changed unrecognisably. The residents were appalled and the grief was enormous. Then someone said what was on everyone’s mind: ‘At least we got rid of Jerry.’BalanceIn the end 78 of Klundert’s population of about 5000 lost their lives and half of them were made homeless. The town’s fate was a good example of the suffering in the Brabant Westhoek. After the flooding in spring 1944 which had caused a lot of inconvenience, but not much else, violence raged across the region in the autumn of 1944 with 224 civilians losing their lives. Naturally it was the Germans who, even nowadays, took the blame for the fire in Klundert. Unfortunately the reality was more complicated. De Ruiter resumed his practice in Klundert; he died in 1952.This story was part of Brabant Remembers, a campaign for 75 years of Freedom in the province of North Brabant. OorlogsgeweldHet front nadert en in allerijl wordt in Klundert maatregelen getroffen. De zieken worden voor de zekerheid in drie grote kelders ondergebracht. Eind oktober vallen de eerste Britse granaten op het stadje. De geallieerde beschietingen nemen in hevigheid toe en al snel vallen de eerste gewonden. De Rode Kruis ploeg heeft de handen vol. Een ware lijdensweek vol gevaren begint op 29 oktober. Een paar dagen later zorgen Britse granaten voor de eerste vier dodelijke slachtoffers. De geallieerden zijn inmiddels het riviertje de Mark overgestoken en de bevrijding van de Westhoek is nog slechts een kwestie van dagen. Dan slaat vanuit de lucht het noodlot toe.BombardementenHet is 3 november. Duitse troepen arriveren inclusief een medische afdeling. De Ruiter weet contact te krijgen met de Stabarzt. Die kan hem ook niet echt helpen met spullen. Terugtrekkende Duitse troepen plunderen en brengen overal springladingen aan. De spanning en angst onder de bevolking nemen snel toe. Die dag voert de Britse luchtmacht vier keer achter elkaar een bombardement uit. De gevolgen zijn vreselijk. Achtentwintig mensen komen om en tientallen anderen raken gewond. De ontreddering is groot, maar de Rode Kruiscolonne doet haar werk. De medewerkers halen mensen onder de puinhopen vandaan en brengen ze naar de ziekenzalen. De Ruiter doet wat hij kan. Een zwaargewonde jongeman wordt bij hem binnen gebracht. Met zelfgemaakte sterke drank wordt de jongen eerst stomdronken gevoerd. De Ruiter amputeert daarna bij kaarslicht en zonder ver­doving een onderbeen. Na de ingreep neemt zijn Duitse collega deze en andere gewonden mee naar het ziekenhuis in Dordrecht. Het slachtoffer overleeft de amputatie.BrandDe volgende dag is niet veel beter. Terugtrekkende Duitsers blazen de meeste torens op en door Britse granaten verliezen nog eens tien mensen het leven terwijl anderen gewond raken. Een groot deel van het stadje staat nu in brand. De Ruiter beseft dat de toestand onhoudbaar is geworden. Wat nu? Drie van zijn mensen besluiten de volgende ochtend naar de Britse linies te trekken, zwaaiend met een Rode Kruis vlag. Ze slagen in hun missie en keren terug met het bericht dat het stadje meteen ontruimd moet worden. Ongeveer tegelijkertijd klinkt het ‘Heel de Klundert brandt.’ Dit is het sein om het stadje te verlaten. Iedereen vlucht weg over de weinige nog begaanbare wegen in het onder water gezette land. Zieken en gewonden worden meegenomen. Als ze omkijken, zien de vluchtelingen één grote vuurgloed.De brand is van een dusdanige omvang dat Britse legerbrandweer uit Antwerpen naar Klundert wordt gehaald. Die arriveert de volgende ochtend, maar het duurt de hele dag voor de vuurzee is bedwongen. De inwoners kunnen terug naar huis, of wat daar van over is. Alle torens zijn verdwenen en het silhouet van Klundert is onherkenbaar veranderd. De burgers zijn ontzet. Het verdriet is groot. Dan verwoordt iemand het overheersende sentiment. ‘Maar we zijn de mof nu kwijt.’BalansUiteindelijk verloren 78 van de ongeveer 5.000 inwoners van Klundert het leven en werd de helft dakloos. Het lot van het stadje is exemplarisch voor het leed in de Brabantse Westhoek. Na de inundaties in het voorjaar van 1944 die voor veel ongemak zorgden, maar meer niet, raasde in het najaar van 1944 het oorlogsgeweld over de streek en verloren 224 burgers het leven. Natuurlijk kregen de Duitsers, tot op de dag van vandaag, de schuld van de brand in Klundert. Helaas was de werkelijkheid toch net iets gecompliceerder. De Ruiter hervatte zijn praktijk in Klundert; hij overleed in 1952.Dit verhaal was onderdeel van Brabant Remembers, een programma rond 75 jaar Vrijheid in Noord-Brabant.<div data-youtube-video=""><iframe class="video" width="640" height="480" allowfullscreen="false" src="https://www.youtube.com/embed/PdWz1cqHHOQ" start="0"></iframe></div>

Discover remembrance sites

Discover more sites