Liberated by Polish soldiers, the Dutch city of Breda is twinned with the Polish city of Wrocław. The artwork was created by Tomasz Tomaszewski, a sculptor from Wrocław, and bears the name 'Pamięć' (pronounced pamjets), which means 'Remembrance' in Polish. It depicts the traces left behind by a Polish tank, and is formed by 'tracks' carved from stone.With this artwork, Tomaszewski aimed to show that the liberation of Breda by Major-General Maczek's 1st Polish Armoured Division left physical traces first of all, but that there is also a second layer. After all, the liberation also left figurative traces in the city's history. It gave citizens back their freedom, and the long stay of Polish soldiers in the city during the winter of 1944 to 45 created bonds of friendship. The artwork was installed on an existing path at the corner of Claudius Prinsenlaan and Wilhelminasingel. As a pedestrian, one can therefore simply walk over the artwork. The location is striking, however, for another reason. Presumably, in 2019, the municipality did not realise that it was precisely here, in the former Brabantpark, that the last German battle group held out on 29 October 1944.

Pamiec design

Tomasz Tomaszewski, Designer

Traces of liberation: literally and figuratively

Liberated by Polish soldiers, the Dutch city of Breda is twinned with the Polish city of Wrocław. The artwork was created by Tomasz Tomaszewski, a sculptor from Wrocław, and bears the name 'Pamięć' (pronounced pamjets), which means 'Remembrance' in Polish. It depicts the traces left behind by a Polish tank, and is formed by 'tracks' carved from stone.With this artwork, Tomaszewski aimed to show that the liberation of Breda by Major-General Maczek's 1st Polish Armoured Division left physical traces first of all, but that there is also a second layer. After all, the liberation also left figurative traces in the city's history. It gave citizens back their freedom, and the long stay of Polish soldiers in the city during the winter of 1944 to 45 created bonds of friendship. The artwork was installed on an existing path at the corner of Claudius Prinsenlaan and Wilhelminasingel. As a pedestrian, one can therefore simply walk over the artwork. The location is striking, however, for another reason. Presumably, in 2019, the municipality did not realise that it was precisely here, in the former Brabantpark, that the last German battle group held out on 29 October 1944. Die von polnischen Soldaten befreite Stadt Breda ist die Partnerstadt der polnischen Stadt Wrocław. Das Kunstwerk wurde von Tomasz Tomaszewski, einem Bildhauer aus Wrocław, geschaffen und trägt den Namen „Pamięć“ (sprich: Pamjets), was auf Polnisch „Erinnerung“ bedeutet. Es stellt die Spuren dar, die ein polnischer Panzer hinterlassen hat. Das Kunstwerk besteht aus diesen Spuren, die in Stein gehauen wurden. Tomaszewski wollte mit diesem Kunstwerk zeigen, dass die Befreiung von Breda durch die 1. polnische Panzerdivision von Generalmajor Stanisław Maczek als erstes physische Spuren hinterlassen hat. Es gibt aber auch eine zweite Verständnisebene. Schließlich hat die Befreiung auch im übertragenen Sinne Spuren in der Geschichte der Stadt hinterlassen. Sie gab den Bürgern ihre Freiheit zurück, und der lange Aufenthalt der polnischen Soldaten in der Stadt während des Winters 1944/45 schuf freundschaftliche Bande.Das Kunstwerk wurde auf einem bestehenden Weg an der Ecke Claudius Prinsenlaan und Wilhelminasingel installiert. Als Fußgänger kann man also einfach über das Kunstwerk laufen.Der Standort ist aber auch aus einem anderen Grund bemerkenswert. Vermutlich war der Gemeinde 2019 nicht bewusst, dass genau hier, im ehemaligen Brabantpark, am 29. Oktober 1944 die letzte deutsche Kampfgruppe standhielt. Breda is bevrijd door Poolse militairen en heeft een stedenband met Wrocław. Het kunstwerk is gemaakt door Tomasz Tomaszewski, een beeldhouwer uit Wrocław, en draagt de naam 'Pamięć' (spreek uit als pamjets), wat 'Herinnering' betekent in het Pools. Het verbeeldt het achtergebleven spoor van een Poolse tank. Het kunstwerk wordt gevormd door uit steen gehakte 'sporen'.&nbsp;&nbsp;&nbsp;Met dit kunstwerk wil Tomaszewski laten zien dat de bevrijding van Breda door de 1e Poolse Pantserdivisie van generaal-majoor Maczek allereerst fysieke sporen heeft nagelaten. Er is ook een tweede laag. De bevrijding heeft immers ook figuurlijk sporen getrokken in de historie van de stad. Ze heeft de burgers hun vrijheid teruggegeven ,en door het&nbsp; langdurige verblijf van Poolse militairen in de stad tijdens de winter van 1944-45 zijnVriendschapsbanden ontstaan.&nbsp;&nbsp;Het kunstwerk is aangebracht op een bestaand pad op de hoek van de Claudius Prinsenlaan en de Wilhelminasingel. Als voetganger kan men dus gewoon over het kunstwerk heen lopen.&nbsp;&nbsp;De locatie is trouwens opvallend. Vermoedelijk realiseerde de gemeente zich in 2019 niet dat uitgerekend hier in het vroegere Brabantpark op 29 oktober 1944 de laatste Duitse strijdgroep standhield.&nbsp;&nbsp; Wyzwolone przez polskich żołnierzy holenderskie miasto Breda jest miastem partnerskim polskiego Wrocławia. Dzieło zostało stworzone przez wrocławskiego rzeźbiarza Tomasza Tomaszewskiego i nosi nazwę „Pamięć”. Przedstawia ślady pozostawione przez polski czołg, a tworzą je wykute w kamieniu „gąsienice”.Tym dziełem Tomaszewski chciał pokazać, że wyzwolenie Bredy przez 1. Polską Dywizję Pancerną generała dywizji Maczka pozostawiło przede wszystkim fizyczne ślady, ale ma to też drugie dno. W końcu wyzwolenie odcisnęło też piętno na historii miasta. Przywróciło ono mieszkańcom wolność, a długi pobyt polskich żołnierzy w mieście zimą z 1944 na 45 rok przyczynił się do zawiązania więzi przyjaźni między nimi a cywilami.Dzieło sztuki zostało zainstalowane na istniejącej ścieżce na rogu Claudius Prinsenlaan i Wilhelminasingel. Jako pieszy można więc po prostu przejść nad dziełem sztuki. Lokalizacja jest jednak uderzająca z innego powodu. Przypuszczalnie w 2019 r. władze miasta nie zdawały sobie sprawy, że to właśnie tutaj, w dawnym Brabantpark, 29 października 1944 r. stacjonowała ostatnia niemiecka grupa bojowa.

 Spuren der Befreiung: im wörtlichen und übertragenen Sinne Sporen van bevrijding, letterlijk en figuurlijk Ślady wyzwolenia: dosłownie i w przenośni Traces of liberation: literally and figuratively

The Vlagheide was part of Drop Zone A. On 17 September 1944, American parachutists of the 101st Airborne Division set foot on Brabant soil for the very first time.&nbsp;This area played a crucial role during Operation Market Garden, when roads and bridges had to be captured to enable the allied army to advance on Arnhem.&nbsp;Despite the speedy liberation of the nearby village of Eerde, the operation did not proceed as planned.&nbsp;A bloody battle took place near the hamlet of Koevering.&nbsp;German troops cut through the corridor and held up the allied advance for forty hours.&nbsp;This appeared to be one of the determining factors in the failure of Operation Market Garden.&nbsp;One of the soldiers engaged in the fighting around the corridor area was Bobby Hunter.Bobby Hunter's personal storyBobby Hunter was one of the first parachutists who jumped out of his aircraft over Eerde on, 17 September, Sunday afternoon. The aircraft transporting the D Company that he was part of, were the first to appear above the marked drop zone. Once the light in the aircraft turned green, he exited the plane. The weather conditions for a jump were ideal, the sun was shining and there was hardly any wind. As they jumped from a relatively low height, there was little opportunity for any corrections. “I floated straight towards the only tree in the entire area. The field had recently been ploughed, and it felt as if I was landing on a cushion, ” Bobby said. After quickly removing his parachute, he wanted to run to the assembly point when he heard the voice of Francis McKeown calling out to him. Francis had jumped right after Bobby and had landed a bit further on. He had hit the ground with one leg in the soft field and the other on the paved road (Koeveringsedijk), severely spraining his ankle as a result. Bobby went to him and, in addition to his own equipment, also carried everything Francis had with him, while supporting him as he limped to the assembly point. Here Francis had to stay behind with the other wounded, to be moved at a later stage to the nuns in Veghel, who helped take care of them. Heavily packed, Bobby and his group set off on the quick march towards the road bridge across the canal in Veghel. Bobby took part in all the fighting around the Corridor area and on 24 September 1944, when his unit was sent to Eerde as reinforcement, his friend Francis, who had just re-joined the unit, fell in battle. This deeply affected Bobby and his comrades, as Francis was a well-liked person within the unit.Bobby often returned to the place where his Market Garden “adventure” had begun and always made sure to pay a visit to the tree where he landed that day.<iframe class="ql-video" frameborder="0" allowfullscreen="true" src="https://www.youtube.com/embed/yOk4gE3NNoU?showinfo=0"></iframe>

img_1927_2.jpeg

On 17 September, shortly after 1:00 PM, 2 battalions of the 501st Parachute Infantry Regiment landed in drop zone A, on the Vlagheide (Collection E. Janssen).

Landings in drop zone A - Eerde 

Bobby Hunter & Francis McKeown boarding their C47 aircraft featuring chalk number 89. They are taking off from Aldermaston airfield in England (Collection E. Janssen).

Parachutists boarding their aircraft 

F. McKeown & B. Hunter were part of D Company 501. This was the first unit to advance on the bridges in Veghel (Collection E. Janssen).

Two best friends: Francis McKeown to the left and Bobby Hunter to the right 

Vlagheide

Die Vlagheide gehörte zur Absprungzone A. Am 17. September 1944 setzten hier amerikanische Fallschirmjäger der 101. Airborne Division erstmals einen Fuß auf Brabanter Boden.&nbsp;Dieses Gebiet spielte eine entscheidende Rolle während der Operation Market Garden, bei der Straßen und Brücken erobert werden mussten, um der alliierten Bodenarmee den Vormarsch nach Arnheim zu ermöglichen.&nbsp;Trotz der raschen Befreiung des nahe gelegenen Dorfes Eerde verlief die Operation nicht wie geplant.&nbsp;Bei der Ortschaft Koevering kam es zu einer blutigen Schlacht.&nbsp;Deutsche Truppen durchbrachen den Korridor und hielten den Vormarsch der Alliierten vierzig Stunden lang auf.&nbsp;Dies sollte einer der entscheidenden Faktoren für das Scheitern der Operation Market Garden sein.&nbsp;Bobby Hunter gehörte zu den Soldaten, die an den Kämpfen rund um den Korridor beteiligt waren.Die persönliche Geschichte von Bobby HunterBobby Hunter sprang am Sonntag, dem 17. September, am Nachmittag als einer der Ersten aus seinem Flugzeug über Eerde. Die Flugzeuge, die die D-Kompanie, zu der er gehörte, an Bord hatte, bildeten die Vorhut und waren als Erstes über der Absprungzone zu sehen. Als das grüne Licht im Flugzeug aufleuchtete, sprang er aus dem Flugzeug. Das Wetter war ideal für einen Sprung, die Sonne schien und es war fast windstill. Aufgrund der geringen Sprunghöhe gab es kaum Möglichkeiten für Korrekturen. „Ich wurde direkt zum einzigen Baum in der Gegend getrieben. Das Feld war gerade gepflügt worden und es fühlte sich an, als würde ich auf einem Kissen landen“, erzählte Bobby. Schnell befreite er sich von seinem Fallschirm und wollte gerade zum Sammelplatz rennen, als er bemerkte, dass Francis McKeowns nach ihm rief. Francis war nach Bobby gesprungen und etwas weiter entfernt gelandet. Er war mit einem Bein im weichen Feld und mit dem anderen auf der asphaltierten Straße (dem Koeveringsedijk) gelandet und hatte sich den Knöchel schwer verstaucht. Bobby ging zu ihm und nahm zusätzlich zu seiner eigenen Ausrüstung die Ausrüstung von Francis an sich, während dieser, von Bobby gestützt, zum Sammelplatz hinkte. Dort musste Francis mit den anderen Verwundeten zurückbleiben, um später zu den Krankenschwestern nach Veghel gebracht zu werden, die halfen, sich um die Verwundeten zu kümmern. Schwer bepackt traten Bobby und seine Gruppe ihren schnellen Marsch in Richtung der Straßenbrücke über den Kanal in Veghel an. Bobby war an allen Kämpfen rund um den Korridor beteiligt. Am 24. September 1944, als seine Einheit als Verstärkung nach Eerde geschickt wurde, kam sein Freund Francis, der gerade erst wieder zur Einheit gestoßen war, ums Leben. Dies machte Bobby und seinen Kameraden schwer zu schaffen, da Francis innerhalb der Einheit sehr beliebt war.Bobby ist viele Male an den Ort zurückgekehrt, an dem das „Abenteuer“ Market Garden für ihn begann. Jedes Mal wollte er dabei auch zu dem Baum zurückkehren, auf dem er an diesem Tag gelandet ist.<iframe class="ql-video" frameborder="0" allowfullscreen="true" src="https://www.youtube.com/embed/yOk4gE3NNoU?showinfo=0"></iframe> De Vlagheide was onderdeel van&nbsp;Dropzone&nbsp;A.&nbsp;Op 17 september 1944 zetten Amerikaanse parachutisten van de&nbsp;101st&nbsp;Airborne&nbsp;Division&nbsp;hier voor het eerst voet op Brabantse bodem.&nbsp;Dit gebied speelde een cruciale rol tijdens Operatie Market Garden, waarbij wegen en bruggen moesten&nbsp;worden&nbsp;veroverd om het&nbsp;geallieerde&nbsp;grondleger naar Arnhem te laten doorstoten.&nbsp;Ondanks de snelle bevrijding van het&nbsp;nabijgelegen&nbsp;dorpje&nbsp;Eerde&nbsp;verliep&nbsp;de operatie niet zoals gepland.&nbsp;Bij&nbsp;de buurtschap Koevering&nbsp;volgde een bloedige strijd.&nbsp;Duitse troepen&nbsp;doorsneden&nbsp;de&nbsp;corridor&nbsp;en stopten&nbsp;de geallieerde opmars&nbsp;veertig uur lang.&nbsp;Het&nbsp;bleek één van de bepalende factoren in het mislukken van Operatie Market Garden.&nbsp;Een van de soldaten die deelnam aan de gevechten rondom de corridor, was Bobby Hunter.Het persoonlijke verhaal van Bobby HunterBobby Hunter was één van de eersten die op zondagmiddag 17 september boven Eerde uit zijn vliegtuig sprong. De vliegtuigen die D-Company, waartoe hij behoorde, vervoerden, zijn de voorhoede die boven de gemarkeerde dropzone verschijnen. Toen het groene licht in het vliegtuig aansprong verliet hij het vliegtuig. Het was ideaal weer voor een sprong, de zon scheen en het was bijna windstil. Door de geringe hoogte waarvan ze sprongen, was er weinig mogelijkheid om correcties uit te voeren. “Ik dreef direct op de enige boom af die in het gebied stond. Het veld was pas geploegd en het voelde alsof ik op een kussen landde”, vertelde Bobby. Snel ontdeed hij zich van zijn parachute en wilde naar de verzamelplaats rennen toen hij de stem van Francis McKeown hoorde die naar hem riep. Francis was achter Bobby gesprongen en iets verderop neergekomen. Hij was met één been in het zachte veld en met het andere op de verharde weg (Koeveringsedijk) terecht gekomen en had daarbij zijn enkel zwaar verstuikt. Bobby ging naar hem toe en nam naast zijn eigen materieel ook alles wat Francis bij zich had mee, terwijl de laatste steunend op Bobby’s lichaam naar de verzamelplaats strompelde. Daar moest Francis achterblijven bij de andere gewonden, om later verplaatst te worden naar de zusters in Veghel, die hielpen de gewonden te verzorgen. Zwaar bepakt begonnen Bobby en zijn groep aan de snelle mars richting de verkeersbrug over het kanaal in Veghel. Bobby nam deel aan alle gevechten rond de Corridor en op 24 september 1944, toen zijn eenheid ter versterking naar Eerde werd gestuurd, sneuvelde zijn vriend Francis die zich weer net bij de eenheid gevoegd had. Dit heeft een uiterst diepe indruk op Bobby en zijn kameraden gemaakt aangezien Francis een geliefd persoon binnen de eenheid was.Bobby is nog vele malen terug gekeerd naar de plek waar voor hem het Market Garden “avontuur” begon, telkens wilde hij dan ook graag terug naar de boom waar hij landde die dag.<iframe src="https://www.youtube.com/embed/yOk4gE3NNoU?showinfo=0" frameborder="0" class="ql-video"></iframe>

 Vlagheide Vlagheide

After the end of World War II, soldiers buried in Oosterhout, both Allied and German, were transferred to larger war cemeteries. That is all except the 30 Polish soldiers, whose names were read with reverence at the annual commemoration of the dead. However, in 1965 someone discovered that one name was wrong, and then another, and another. In the end, twelve graves turned out to bear the wrong names. The question arose: how can this be and what is going on? In the end, there seemed to be a simple explanation. During the war, large parts of Poland had been incorporated into the Third Reich. These Germans, against their will, were called Volksdeutsche ("ethnic Germans"). Young men in these Polish areas were forced to serve in the German army. Some died in service, others were taken prisoner of war by the Allies and faced with the choice of remaining prisoners or joining their countrymen in the British army. Many chose the latter and were happy to fight for their freedom. To avoid endangering their families in occupied Poland in case they fell into German hands during battle, the soldiers were given pseudonyms. This also proved to be the case for some of the Polish soldiers buried in Oosterhout.Fortunately, the men now have their real names back so that their families can find their grave, and they are also called by these names at the commemoration of the dead.

 Replacement of pseudonyms

Oosterhout

Who is actually buried here?

After the end of World War II, soldiers buried in Oosterhout, both Allied and German, were transferred to larger war cemeteries. That is all except the 30 Polish soldiers, whose names were read with reverence at the annual commemoration of the dead. However, in 1965someone discovered that one name was wrong, and then another, and another. In the end, twelve graves turned out to bear the wrong names. The question arose: how can this be and what is going on? In the end, there seemed to be a simple explanation. During the war, large parts of Poland had been incorporated into the Third Reich. These Germans, against their will, were called Volksduits. Young men in these Polish areas were forced to serve in the German army. Some died in German service, others were taken prisoner of war by the Allies and faced with the choice of remaining prisoners or joining their countrymen in the British army. Many chose the latter and were happy to fight for their freedom. To avoid endangering their families in occupied Poland in case they fell into German hands during battle, the soldiers were given pseudonyms. This also proved to be the case for some of the Polish soldiers buried in Oosterhout. Fortunately, the men now have their real names back so that their families can find their grave, and they are also called by these names at the commemoration of the dead. Nach dem Ende des Zweiten Weltkriegs wurden auch die in Oosterhout begrabenen alliierten und deutschen Soldaten auf größere Kriegsfriedhöfe umgebettet. Alle bis auf die 30 Polen, deren Namen bei den jährlichen Gedenkfeiern mit Ehrfurcht verlesen wurden. Bis 1965 jemand entdeckte, dass ein Name falsch war. Und noch einer, und noch einer. Am Ende stellte sich heraus, dass zwölf Gräber die falschen Namen trugen. Es stellte sich die Frage: Wie kann das sein und was ist da los? Am Ende schien es eine einfache Erklärung zu geben. Während des Krieges waren große Teile Polens in das Dritte Reich eingegliedert worden. Diese 'Deutschen wider Willen' wurden Volksdeutsche genannt. Die jungen Männer in diesen polnischen Gebieten wurden zum Dienst in der deutschen Armee gezwungen. Einige starben im Dienst, andere gerieten in alliierte Kriegsgefangenschaft und wurden vor die Wahl gestellt, Gefangene zu bleiben oder sich ihren Landsleuten in der britischen Armee anzuschließen. Viele entschieden sich für Letzteres und waren bereit, für ihre Freiheit zu kämpfen. Um ihre Familien im besetzten Polen nicht zu gefährden, falls sie während der Schlacht in deutsche Hände fielen, erhielten sie Pseudonyme. Dies war auch bei einigen der in Oosterhout begrabenen Polen der Fall.Glücklicherweise haben die Männer jetzt wieder ihre richtigen Namen, so dass auch ihre Familien die Gräber finden können und sie bei den Totengedenkfeiern beim Namen genannt werden. Na het einde van de Tweede Wereldoorlog werden ook in Oosterhout begraven militairen, geallieerde en Duitse, overgebracht naar grotere oorlogskerkhoven. Allemaal, behalve de dertig Polen. Hun namen werden bij de jaarlijkse dodenherdenking met eerbied opgelezen. Tot iemand in 1965 ontdekte dat een naam niet klopte. En daarna nog éen, en nog éen. Uiteindelijk bleken twaalf graven de verkeerde naam te dragen. De vraag rees: hoe kan dit en wat is er aan de hand? Er beek uiteindelijk een simpele verklaring te zijn.&nbsp;Tijdens de oorlog waren grote delen van Polen ingelijfd bij het Derde Rijk. Deze Duitsers tegen wil en dank werden Volksduitsers genoemd. Jongemannen in deze Poolse gebieden werden gedwongen in het Duitse leger dienst te nemen. Sommigen sneuvelden in Duitse dienst, anderen werden door de geallieerden krijgsgevangen gemaakt en voor de keuze gesteld om gevangen te blijven of zich bij hun landgenoten in het Britse leger te voegen. Velen kozen voor het laatste en waren blij voor hun vrijheid te kunnen vechten. Om hun families in het bezette Polen niet in gevaar te brengen in geval ze tijdens de strijd in Duitse handen zouden vallen , kregen ze een schuilnaam. Dat bleek ook het geval bij sommigen van de in Oosterhout begraven Polen. &nbsp;&nbsp;Gelukkig hebben de mannen nu hun echte naam terug zodat ook hun familie het graf kan vinden en zij bij de dodenherdenking bij hun naam worden genoemd.&nbsp; Po zakończeniu II wojny światowej zarówno alianccy, jak i niemieccy żołnierze pochowani w Oosterhout, zostali przeniesieni na większe cmentarze wojenne. Jedynym wyjątkiem było 30 polskich żołnierzy, których nazwiska były z szacunkiem odczytywane podczas corocznych uroczystości upamiętniających poległych. Jednak w 1965 roku zostało odkryte, że jedno nazwisko było błędne. Wkrótce kolejne i kolejne nazwiska okazywały się nieprawdziwe. Ostatecznie okazało się, że dwanaście grobów nosi niewłaściwe nazwiska. Pojawiło się pytanie: jak to możliwe i o co tu w ogóle chodzi? W końcu pojawiło się proste wyjaśnienie.W czasie wojny duża część Polski została wcielona do III Rzeszy. Tych 'Niemców', wbrew ich woli, nazywano volksdojczami. Młodzi mężczyźni z tych polskich terenów byli zmuszani do służby w niemieckiej armii. Niektórzy zginęli w niemieckiej służbie, inni zostali wzięci do niewoli przez aliantów i stanęli przed wyborem pozostania więźniami lub dołączenia do swoich rodaków w armii brytyjskiej. Wielu wybrało to drugie rozwiązanie i z radością walczyło o swoją wolność. Aby nie narażać swoich rodzin w okupowanej Polsce na wypadek, gdyby wpadli w ręce Niemców podczas bitwy, żołnierzom nadawano pseudonimy. Tak też było w przypadku niektórych polskich żołnierzy pochowanych w Oosterhout.Na szczęście mężczyźni otrzymali teraz z powrotem swoje prawdziwe nazwiska, dzięki czemu ich rodziny mogą również znaleźć grób, a podczas uroczystości upamiętniających poległych są oni nazywani po imieniu.

 Wer ist eigentlich hier begraben? Wie liggen hier nu precies begraven? Kto tak naprawdę jest tu pochowany? Who is actually buried here?

This point is considered the starting point of the liberation of Breda. This is not illogical, because it is indeed from here that two Polish infantry battalions, the 8th and 9th, began. From here, the 8th Infantry Battalion advanced under the Singel to the centre of Princenhagen, while the 9th advanced from this point to the old city centre. The only problem is that they were not the only liberators, and Breda was in fact liberated from different directions and by different routes.All in all, as many as four different starting points can be identified, especially now that places like Ulvenhout and Prinsenbeek are also part of the municipality. Present-day Breda was liberated by no less than seven different units, five Polish, one English and one Canadian. If we had to summarise a complicated story, it comes down to the fact that two Polish tank battalions advanced from the direction of Dorst to near the railway station, while two infantry battalions surrounded the city to the south, and one entered the city itself. The Canadians, together with the British, advanced even further south across what is now the Graaf Engelbertlaan. So, historically, this area was definitely important for the liberation of Breda, but it is certainly not unique in this.

Liberation Herberts, Prior Teolin factory

Liberation Civilians

Liberation Polish Infantry Dillenburgstraat

Liberation

The starting point of Breda's liberation

This point is considered the starting point of the liberation of Breda. This is not illogical, because it is indeed from here that two Polish infantry battalions, the 8th and 9th, began. From here, the 8th Infantry Battalion advanced under the Singel to the centre of Princenhagen, while the 9th advanced from this point to the old city centre. The only problem is that they were not the only liberators, and Breda was in fact liberated from different directions and by different routes.All in all, as many as four different starting points can be identified, especially now that places like Ulvenhout and Prinsenbeek are also part of the municipality. Present-day Breda was liberated by no less than seven different units, five Polish, one English and one Canadian. If we had to summarise a complicated story, it comes down to the fact that two Polish tank battalions advanced from the direction of Dorst to near the railway station, while two infantry battalions surrounded the city to the south, and one entered the city itself. The Canadians, together with the British, advanced even further south across what is now the Graaf Engelbertlaan. So, historically, this area was definitely important for the liberation of Breda, but it is certainly not unique in this. Die genannte Kreuzung gilt als der Ausgangspunkt der Befreiung von Breda. Das ist nicht unlogisch, denn von dort aus brachen zwei polnische Infanteriebataillone, das 8. und das 9., aus. Das 8. Infanteriebataillon rückte unter der Singel hindurch ins Zentrum von Princenhagen vor, während das 9. Infanteriebataillon von dem Knotenpunkt aus in die Altstadt vordrang. Das Problem war nur, dass sie nicht die einzigen Befreier waren und Breda aus verschiedenen Richtungen und auf verschiedenen Routen befreit wurden.Insgesamt lassen sich bis zu vier verschiedene Ausgangspunkte feststellen, zumal auch Orte wie Ulvenhout und Prinsenbeek zur Gemeinde gehören. Das heutige Breda wurde von nicht weniger als sieben verschiedenen Einheiten befreit, fünf polnischen, einer englischen und einer kanadischen. Wenn man die komplizierte Geschichte zusammenfassen müsste, würde sie darauf hinauslaufen, dass zwei polnische Panzerbataillone aus Richtung Dorst bis in die Nähe des Bahnhofs vorstießen, während zwei Infanteriebataillone die Stadt im Süden umzingelten und ein Bataillon in die Stadt selbst eindrang. Die Kanadier stießen zusammen mit den Briten noch weiter nach Süden vor, über die heutige Graaf Engelbertlaan.Historisch gesehen war dieses Gebiet also durchaus wichtig für die Befreiung von Breda, aber es ist sicherlich nicht einzigartig. Dit punt wordt gezien als het startpunt van de bevrijding van Breda. Dat is niet onlogisch, want vanaf hier vertrokken twee, Poolse bataljons infanteristen, het 8e en het 9e. Het 8e Infanteriebataljon rukte van daaruit onder de Singel langs op tot in het centrum van Princenhagen, terwijl het 9e vanaf dit punt naar de oude binnenstad optrok. Het enige probleem is dat zij niet de enige bevrijders waren en dat Breda vanuit verschillende richtingen en via verschillende wegen was bevrijd. Al met al zijn er wel vier verschillende startpunten aan te wijzen, zeker nu ook plaatsen als Ulvenhout en Prinsenbeek bij de gemeente horen. Het huidige Breda is door niet minder dan zeven verschillende eenheden bevrijd, vijf Poolse, één Engelse en één Canadese. Als we een ingewikkeld verhaal moeten samenvatten komt het erop neer dat twee Poolse tankbataljons vanuit de richting Dorst optrokken tot vlakbij het spoorwegstation, terwijl twee infanteriebataljons de stad in het zuiden omsingelden en één de stad zelf binnentrok. De Canadezen trokken samen met de Engelsen nog verder zuidelijk op over wat nu de Graaf Engelbertlaan is. Historisch gezien is dit gebied dus beslist belangrijk geweest voor de bevrijding van Breda, maar uniek is het zeker niet. Punkt ten jest uważany za punkt początkowy wyzwolenia Bredy. Nie jest to całkowicie pozbawione sensu, ponieważ to właśnie stąd wyruszyły dwa polskie bataliony piechoty, 8 i 9. Stąd też 8 batalion piechoty posuwał się pod Singel do centrum Princenhagen, natomiast 9 batalion posuwał się z tego miejsca do starego centrum miasta. Jedynym problemem jest to, że nie byli oni jedynymi wyzwolicielami, a Breda została w rzeczywistości wyzwolona z różnych kierunków i różnymi drogami.W sumie można zidentyfikować aż cztery różne punkty początkowe, zwłaszcza teraz, gdy takie miejsca jak Ulvenhout i Prinsenbeek są również częścią gminy. Dzisiejsza Breda została wyzwolona przez nie mniej niż siedem różnych jednostek, pięć polskich, jedną angielską i jedną kanadyjską. Gdybyśmy mieli podsumować skomplikowaną historię, sprowadza się ona do tego, że dwa polskie bataliony czołgów posunęły się z kierunku Dorst w pobliże stacji kolejowej, podczas gdy dwa bataliony piechoty otoczyły miasto od południa, a jeden wkroczył do samego miasta. Kanadyjczycy wraz z Brytyjczykami posunęli się jeszcze dalej na południe przez dzisiejszą Graaf Engelbertlaan.Tak więc z historycznego punktu widzenia obszar ten był zdecydowanie ważny dla wyzwolenia Bredy, ale z pewnością nie jest wyjątkowy pod tym względem.

 Der Ausgangspunkt der Befreiung Bredas Beginpunt van de bevrijding? Punkt wyjścia do wyzwolenia? The starting point of Breda's liberation

The Battle of the Scheldt in autumn 1944 was for possession of the access road across the river Scheldt, to the important Belgian port city of Antwerp. The city and its port had fallen into Allied hands in September 1944. However, the shipping route across the Scheldt had not yet suffered the same fate. Hill 19.7 near Woensdrecht controlled not only the access by water to the Antwerp port, but also the route to Zeeland. Its possession was essential for both warring parties.The Canadian 2nd Infantry Division received orders to take control of the hill. They encountered unexpectedly heavy resistance from German troops in carrying out the task, especially when German high command also sent an elite unit of paratroopers in the direction of Woensdrecht. It became clear to the Canadian troops that it was going to be a fierce battle. The battle for possession of Hill 19.7, the climax of the fighting in the area, took place from 16 to 23 October 1944. On 23 October, the Canadian soldiers withstood all German counterattacks and managed to take complete control of the hill and village.It was a very important victory for the Canadian army during the Battle of the Scheldt. Unfortunately, the price paid was very high. About 8% of all Second World War Canadian casualties in the Netherlands died in this part of the province North-Brabant. The many graves at the Canadian Cemetery on Ruytershoveweg in Bergen op Zoom are a lasting reminder of this intense battle.Today, the lookout hill on Fortuinstraat looks out over the beautiful landscape, where little is left to recall that heavy battle in the autumn of 1944. In clear weather, the view reaches all the way to the port of Antwerp. It is hard to imagine that it took the Canadian forces no less than three weeks, coming from Antwerp, to secure this spot on Fortuinstraat.

img-20240528-wa0001.jpg

unknown.jpeg

unknown-1.png

unknown.png

unknown-2.png

Hill 19.7

The Battle of the Scheldt in autumn 1944 was for possession of the access road across the river Scheldt, to the important Belgian port city of Antwerp. The city and its port had fallen into Allied hands in September 1944. However, the shipping route across the Scheldt had not yet suffered the same fate. Hill 19.7 near Woensdrecht controlled not only the access by water to the Antwerp port, but also the route to Zeeland. Its possession was essential for both warring parties.The Canadian 2nd Infantry Division received orders to take control of the hill. They encountered unexpectedly heavy resistance from German troops in carrying out the task, especially when German high command also sent an elite unit of paratroopers in the direction of Woensdrecht. It became clear to the Canadian troops that it was going to be a fierce battle. The battle for possession of Hill 19.7, the climax of the fighting in the area, took place from 16 to 23 October 1944. On 23 October, the Canadian soldiers withstood all German counterattacks and managed to take complete control of the hill and village.It was a very important victory for the Canadian army during the Battle of the Scheldt. Unfortunately, the price paid was very high. About 8% of all Second World War Canadian casualties in the Netherlands died in this part of the province North-Brabant. The many graves at the Canadian Cemetery on Ruytershoveweg in Bergen op Zoom are a lasting reminder of this intense battle.Today, the lookout hill on Fortuinstraat looks out over the beautiful landscape, where little is left to recall that heavy battle in the autumn of 1944. In clear weather, the view reaches all the way to the port of Antwerp. It is hard to imagine that it took the Canadian forces no less than three weeks, coming from Antwerp, to secure this spot on Fortuinstraat. In der Schlacht an der Schelde im Herbst 1944 ging es um die Einnahme der Zufahrtsstraße über die Schelde zur wichtigen Hafenstadt Antwerpen. Die Stadt und ihr Hafen waren bereits im September 1944 in die Hände der Alliierten gefallen. Der Schifffahrtsweg über die Schelde war jedoch noch nicht besetzt. Der Hügel 19.7 bei Woensdrecht kontrollierte nicht nur den Zugang zum Antwerpener Hafen auf dem Wasserweg, sondern auch den Weg nach Seeland. Sein Besitz war für beide Kriegsparteien von entscheidender Bedeutung. Es war die 2. kanadische Infanteriedivision, die den Befehl erhielt, den Hügel einzunehmen. Bei der Erfüllung dieser Aufgabe stieß man auf unerwartet starken deutschen Widerstand. Vor allem als das deutsche Oberkommando auch noch eine Eliteeinheit von Fallschirmjägern in Richtung Woensdrecht schickte, wurde den Kanadiern klar, dass es zu einem erbitterten Kampf kommen würde.Der Höhepunkt der Kämpfe vom 16. bis 23. Oktober 1944 war die Schlacht um den Hügel 19.7. Die kanadischen Soldaten hielten allen deutschen Gegenangriffen stand und konnten den Hügel und das Dorf am 23. Oktober vollständig unter ihre Kontrolle bringen.Es war ein sehr wichtiger Sieg für die kanadische Armee in der Schlacht an der Schelde. Leider war der Preis dafür sehr hoch. Am Ende starben etwa 8 % aller kanadischen Gefallenen in den Niederlanden in diesem Teil von Brabant. Die vielen Gräber auf dem Kanadischen Friedhof am Ruytershoveweg in Bergen op Zoom sind eine bleibende Erinnerung an diese so intensive Schlacht.&nbsp; De Slag om de Schelde draaide in het najaar van 1944 om het bezit van de toegangsweg over de Schelde naar de belangrijke havenstad Antwerpen. De stad en zijn haven waren in september 1944 al in geallieerde handen gevallen. De vaarroute over de Schelde echter nog niet. Heuvel 19,7 bij Woensdrecht beheerste niet alleen de toegang over water naar de Antwerpse haven, maar ook de route naar Zeeland. Het bezit ervan was essentieel voor de beide strijdende partijen.Het was de 2nd Canadian Infantry Division die opdracht ontving om de heuvel in handen te krijgen. Men stuitte bij de uitvoering van de opdracht op onverwacht zware Duitse tegenstand. Zeker toen het Duitse opperbevel ook nog een eens elite-eenheid van parachutisten in de richting van Woensdrecht stuurde werd het de Canadezen duidelijk dat het een hevige strijd zou gaan worden. Het hoogtepunt van de gevechten van 16 tot en met 23 oktober 1944 was de strijd om het bezit van Heuvel 19,7. De Canadese militairen doorstonden alle Duitse tegenaanvallen en slaagden er op 23 oktober in de heuvel en het dorp volledig in handen te krijgen.Het was een zeer belangrijke overwinning van het Canadese leger tijdens de Slag om de Schelde. Helaas was de prijs erg hoog. Uiteindelijk kwam ongeveer 8% van alle Canadese gesneuvelden in Nederland om in dit deel van Brabant. De vele graven op de Canadese begraafplaats aan de Ruytershoveweg in Bergen op Zoom vormen een blijvende herinnering aan deze zo intense strijd.Tegenwoordig ziet de uitkijkheuvel aan de Fortuinstraat uit over het fraaie landschap, waar weinig meer herinnert aan die zware strijd in het najaar van 1944. Bij helder weer reikt het zicht helemaal tot aan de haven van Antwerpen. Het is moeilijk voor te stellen dat de Canadezen liefst drie weken nodig hadden om vanaf Antwerpen deze plek aan de Fortuinstraat veilig te stellen.<div data-youtube-video=""><iframe class="video" width="640" height="480" allowfullscreen="false" src="https://www.youtube.com/embed/Iu9WYpABNRE" start="0"></iframe></div>

 Hügel 19,7 Heuvel 19,7 Hill 19.7

On Sunday 19 November, a group of German soldiers crossed the Maas and settled in the dyke house near Drongelense Veer. In the late evening of 20 November, the Canadian No.17 Platoon, led by Lieutenant Hoofer, set out to drive off the enemy. However, this was not easy: the evening was cold and pitch black, and on top of this many of the meadows had been flooded. Soon Hoofer lost his way, and only after turning around did he find the house. Just before the assault, the platoon forgot to give the correct light signals, meaning that they were also shot at by machine guns from another company, behind them.BloodbathChaos was now complete and nothing came of the attack. During the retreat, the biggest tragedy of that night happened: Canadian soldiers were stepped onto so-called Schuh-Minen - anti-personnel mines which exploded when a person stepped on them. In quick succession, five went up in the air. The carnage was complete. Of the 30 men in Hoofer's platoon, 12 were wounded, including Hoofer himself, and nine were killed. The dead and wounded had to be carried back to Waalwijk harbour, with two of the casualties finding a temporary burial place at the Waalwijk railway station, and the seven others at the steam pumping station near the River Maas. The next day, the remaining mines were removed by the intrepid Sergeant Cambell, who was awarded the Military Medal for doing so.CommemorationAs early as 25 November 1944, a large crowd gathered in the pouring rain at the temporary cemetery near the Waalwijk railway station, next to the graves of Carruthers and Jackman, two of the Algonquin Regiment who were killed. Canadians were also present at the ceremony: Bradburn and the chaplain in front, and 30 other soldiers alongside them. English teacher Joep Naninck gave a speech in English and Dutch, followed by a minute's silence, and the laying of wreaths. Later on, the Canadians buried at the station were transferred to Bergen op Zoom Canadian War Cemetery for their reburial, whilst the other seven were taken to Groesbeek Canadian War Cemetery.

roy_thompson_creelman_kilt.jpg

gerald_martin_boppre.png

john_louis_gauthier_2.jpg

saumel_clarck.jpg

bernard_allen_asplund.jpg

robert_nault_poole.jpg

begraafplaats_station_waalwijk.jpg

Initial, temporary resting place

On Sunday 19 November, a group of German soldiers crossed the Maas and settled in the dyke house near Drongelense Veer. In the late evening of 20 November, the Canadian No.17 Platoon, led by Lieutenant Hoofer, set out to drive off the enemy. However, this was not easy: the evening was cold and pitch black, and on top of this many of the meadows had been flooded. Soon Hoofer lost his way, and only after turning around did he find the house. Just before the assault, the platoon forgot to give the correct light signals, meaning that they were also shot at by machine guns from another company, behind them.BloodbathChaos was now complete and nothing came of the attack. During the retreat, the biggest tragedy of that night happened: Canadian soldiers were stepped onto so-called Schuh-Minen - anti-personnel mines which exploded when a person stepped on them. In quick succession, five went up in the air. The carnage was complete. Of the 30 men in Hoofer's platoon, 12 were wounded, including Hoofer himself, and nine were killed. The dead and wounded had to be carried back to Waalwijk harbour, with two of the casualties finding a temporary burial place at the Waalwijk railway station, and the seven others at the steam pumping station near the River Maas. The next day, the remaining mines were removed by the intrepid Sergeant Cambell, who was awarded the Military Medal for doing so.CommemorationAs early as 25 November 1944, a large crowd gathered in the pouring rain at the temporary cemetery near the Waalwijk railway station, next to the graves of Carruthers and Jackman, two of the Algonquin Regiment who were killed. Canadians were also present at the ceremony: Bradburn and the chaplain in front, and 30 other soldiers alongside them. English teacher Joep Naninck gave a speech in English and Dutch, followed by a minute's silence, and the laying of wreaths. Later on, the Canadians buried at the station were transferred to Bergen op Zoom Canadian War Cemetery for their reburial, whilst the other seven were taken to Groesbeek Canadian War Cemetery. Am Sonntag, dem 19. November, überquerte eine Gruppe deutscher Soldaten die Maas und ließ sich im Deichhaus bei Drongelense Veer nieder. Am späten Abend des 20. November machte sich der kanadische Zug Nr. 17 unter der Führung von Leutnant Hoofer auf, um den Feind zu vertreiben. Dies war jedoch nicht einfach: Der Abend war kalt und stockdunkel, außerdem waren viele Wiesen überschwemmt. Schon bald verirrte sich Hoofer, und erst als er umkehrte, fand er das Haus. Kurz vor dem Angriff vergaß der Zug, die richtigen Lichtsignale zu geben, so dass er auch noch von Maschinengewehren einer anderen Kompanie hinter ihm beschossen wurde.BlutbadDas Chaos war nun komplett und aus dem Angriff wurde nichts. Auf dem Rückzug ereignete sich die größte Tragödie dieser Nacht: Kanadische Soldaten liefen auf sogenannte Schuh-Minen, die explodierten, wenn man auf sie trat. Kurz hintereinander gingen fünf in die Luft. Das Gemetzel war komplett. Von den 30 Mann in Hoofer's Zug wurden 12 verwundet, darunter Hoofer selbst, und neun getötet. Die Toten und Verwundeten mussten zum Hafen von Waalwijk zurückgebracht werden. Zwei der Toten wurden vorübergehend im Bahnhof von Waalwijk begraben, die sieben anderen im Dampfpumpwerk an der Maas. Am nächsten Tag wurden die restlichen Minen von dem unerschrockenen Sergeant Cambell beseitigt, der dafür mit der Militärmedaille ausgezeichnet wurde.GedenkfeierBereits am 25. November 1944 versammelte sich eine große Menschenmenge im strömenden Regen auf dem provisorischen Friedhof in der Nähe des Bahnhofs von Waalwijk, neben den Gräbern von Carruthers und Jackman, zwei Gefallenen des Algonquin-Regiments. Auch Kanadier waren bei der Zeremonie anwesend: Bradburn und der Kaplan an der Spitze, daneben 30 weitere Soldaten. Der Englischlehrer Joep Naninck hielt eine Rede auf Englisch und Niederländisch, gefolgt von einer Schweigeminute und einer Kranzniederlegung. Später wurden die am Bahnhof begrabenen Kanadier zur Umbettung auf den Kanadischen Soldatenfriedhof Bergen op Zoom überführt, während die anderen sieben Soldaten auf den Kanadischen Soldatenfriedhof Groesbeek überführt wurden. Op zondag 19 november stak een groep Duitse militairen de Maas over en nestelde zich in de dijkwoning vlakbij het Drongelense Veer. In de late avond van 20 november ging het Canadese No. 17 Peloton onder leiding van luitenant Hoofer op pad om de vijand te verjagen. Dat was niet zo eenvoudig. Het was koud en pikdonker. Bovendien waren veel weilanden onder water gelopen. Al snel was Hoofer de weg kwijt en pas nadat hij was omgedraaid vond hij het huis. Net voor de bestorming vergat het peloton de correcte lichtsignalen af te geven, met als gevolg dat ze ook nog door mitrailleurs van een andere compagnie -achter hen- werden beschoten.BloedbadDe chaos was nu compleet en van de aanval kwam niets terecht. Bij de terugtocht gebeurde de grootste tragedie van die nacht: Canadese soldaten liepen op zogenaamde Schuh-Minen, dat waren antipersoneelsmijnen die ontploften wanneer een persoon erop ging staan. Kort na elkaar gingen er vijf de lucht in. Het bloedbad was compleet. Van de dertig man in Hoofers peloton raakten er twaalf gewond, waaronder Hoofer zelf, en kwamen er negen om het leven. De doden en gewonden moesten terug worden gedragen naar de Waalwijkse haven. Twee gesneuvelden vonden een tijdelijke begraafplaats bij het Waalwijkse station, de zeven andere bij het stoomgemaal vlak bij de Maas. De resterende mijnen werden de volgende dag verwijderd door de onverschrokken sergeant Cambell, die daar de Military Medal voor kreeg.HerdenkingAl op 25 november 1944 verzamelde zich in de stromende regen een grote menigte bij de tijdelijke begraafplaats bij het Waalwijkse station. Naast de graven van Carruthers en Jackman lagen die van twee eerder gesneuvelde Algonquins. Ook de Canadezen waren present bij de plechtigheid, voorop Bradburn en de aalmoezenier, daarnaast dertig andere militairen. Docent Engels Joep Naninck hield een toespraak in het Engels en het Nederlands. Er volgde een minuut stilte en er werden kransen gelegd. Later werden de bij het station begraven Canadezen voor hun herbegrafenis overgebracht naar Bergen op Zoom Canadian War Cemetery, de andere zeven gingen naar Groesbeek Canadian War Cemetery.

 Eerste, tijdelijke rustplaats Erste, vorübergehende Ruhestätte Initial, temporary resting place

Joe MannThis monument is a tribute to the American paratrooper Joe Eugene Mann and all others who fought for the liberation of Best. Joe Mann was an American soldier in the Second World War. He served with the 101st US Army Airborne Division during Operation Market-Garden and was killed in action at Best around the bridge over the Wilhelmina Canal on 19 September 1944 by sacrificing himself to save his fellow soldiers. He used his back to absorb the blast of a grenade and thereby saved the lives of his comrades. For this act, he was posthumously awarded the highest US military honour, the Medal of Honor. He is buried at Greenwood Memorial Terrace in Spokane, Washington State, USA.The story of Joe E. Mann only became known in the region later, through a publication by Cees Wittebrood in the 'Bata Koerier' of 22 October 1954, which led to the construction of the Joe Mann Theatre and the Joe Mann War Monument.Reliefs on the monument﻿The reliefs on the monument depict Joe Mann's heroic deed. Sergeant Bertras is depicted on the far left at the front. He threw a hand grenade from the shelter in which Joe Mann was lying with a number of wounded. On the far right is Private Laino, who was seriously wounded in the face when a shell exploded on the barrel of his machine gun. The main motif on the front of the monument depicts Lieutenant Edward Wierszbowski bending over the dying Joe Mann. The images on the front continue, as it were, into the relief on the right of the monument, which shows the wounded Joe Mann in his shelter. The Great Seal of the United States of America (eagle with coat of arms) is depicted on this part of the monument.&nbsp;The small relief on the back depicts St. Odulphus, who appears in the coat of arms of the municipality of Best. Private L. Koller, who was killed by a bullet while sleeping, is depicted on the left. The eagle that appears in the unit crest of the 101st Airborne Division is also depicted there.The base of the monument bears the same text as the 'Medal of Honor': "His extraordinary kindness and his brilliant conduct were a perpetual inspiration to his comrades, for whom he gave his life".The image was designed by Nijmegen artist Ad Berntsen and unveiled by Joe Mann's parents on 17 September 1956 in the presence of Mayor Notermans, the military attaché of the American Embassy in The Hague and 13 Americans of the 101st Airborne Division and many others.<iframe class="ql-video" frameborder="0" allowfullscreen="true" src="https://www.youtube.com/embed/eNCJmTG_w9A?showinfo=0"></iframe>

Joe Mann Monument

Joe Mann

joe_mann_1.jpg

Joe MannDit monument is een eerbetoon aan de Amerikaanse parachutist Joe Eugene Mann en allen die streden voor de bevrijding van Best. Joe Mann was een Amerikaans soldaat in de Tweede Wereldoorlog. Hij diende gedurende Operatie Market-Garden bij 101e Luchtlandingsdivisie van het Amerikaanse leger en sneuvelde bij de strijd in Best om de brug over het Wilhelminakanaal op 19 september 1944 doordat hij zich opofferde voor zijn medesoldaten. Hij ving met zijn rug de explosie van een granaat op en redde daardoor de levens van zijn kameraden. Voor deze daad kreeg hij postuum de hoogste Amerikaanse militaire onderscheiding: de 'Medal of Honor'. Hij ligt begraven op Greenwood Memorial Terrace in Spokane in de staat Washington (VS).Het verhaal van Joe E. Mann werd pas later bekend in de regio, door een publicatie van Cees Wittebrood in de 'Bata Koerier' van 22 oktober 1954. Dit was de aanleiding voor de bouw van het Joe Mann-theater en het Joe Mann-oorlogsmonument.Reliëfs op het monumentDe reliëfs op het monument beelden de heldendaad van Joe Mann uit. Uiterst links aan de voorzijde is sergeant Bertras afgebeeld. Hij gooit een handgranaat uit de schuilplaats waarin Joe Mann met een aantal gewonden lag. Uiterst rechts staat soldaat Laino afgebeeld die zwaar gewond raakte in zijn gezicht toen een granaat ontplofte op de loop van zijn machinegeweer. Het hoofmotief aan de voorzijde van het monument is luitenant Edward Wierszbowski, die zich over de stervende Joe Mann buigt. De afbeeldingen aan de voorzijde lopen als het ware door in het reliëf rechts van het monument, waarop de gewonde Joe Mann in zijn schuilplaats is afgebeeld. Op dit deel van het monument staat het wapen van de Verenigde Staten (adelaar met wapenschild).Op het kleine reliëf aan de achterzijde staat de H. Odulphus afgebeeld, die voorkomt in het wapen van de gemeente Best. Op het linker gedeelte is soldaat L. Koller afgebeeld, die tijdens zijn slaap door een kogel werd gedood. Verder is daar de adelaar afgebeeld, die in het wapen van de 101e Airborne divisie voorkomt. Op de voet van het monument is de tekst aangebracht, die ook op 'The Medal of Honor' voorkomt: “Zijn buitengewone voorkomendheid en zijn schitterende gedrag waren een eeuwigdurende inspiratie voor zijn kameraden, voor wie hij zijn leven gaf”.Het beeld werd ontworpen door de Nijmeegse kunstenaar Ad Berntsen en door de ouders van Joe Mann onthuld op 17 september 1956 in het bijzijn van burgemeester Notermans, de militair attaché van de Amerikaanse ambassade in Den Haag en 13 Amerikanen van het 101-ste Airborne Divisie en vele anderen.<iframe class="ql-video" frameborder="0" allowfullscreen="true" src="https://www.youtube.com/embed/eNCJmTG_w9A?showinfo=0"></iframe> Joe MannDieses Denkmal ist eine Hommage an den amerikanischen Fallschirmjäger Joe Eugene Mann und alle, die für die Befreiung von Best gekämpft haben. Joe Mann war ein amerikanischer Soldat im Zweiten Weltkrieg. Er diente in der 101. Luftlandedivision der US-Armee während der Operation Market-Garden und wurde am 19. September 1944 während der Schlacht um die Brücke über den Wilhelminakanal in Best getötet, weil er sich für seine Kameraden opferte. Er fing mit dem Rücken die Explosion einer Granate auf und rettete damit das Leben seiner Kameraden. Für diese Tat wurde ihm posthum die höchste US-Militärauszeichnung verliehen: die ‚Medal of Honor‘. Er wurde auf dem Greenwood Memorial Terrace in Spokane im US-Bundesstaat Washington beigesetzt.Die Geschichte von Joe E. Mann wurde in der Region erst später durch eine Veröffentlichung von Cees Wittebrood im „Bata Courier“ vom 22. Oktober 1954 bekannt. Dies war Anlass für den Bau des Joe Mann-Theaters und des Joe Mann Kriegerdenkmals.Reliefs auf dem DenkmalDie Reliefs auf dem Denkmal zeigen die Heldentat von Joe Mann. Auf der Vorderseite ganz links ist Sergeant Bertras abgebildet. Er wirft eine Handgranate aus dem Versteck, in dem Joe Mann mit mehreren Verwundeten lag. Ganz rechts ist Soldat Laino zu sehen, der schwere Verletzungen im Gesicht erlitt, als eine Granate auf dem Lauf seines Maschinengewehrs explodierte. Das Hauptmotiv auf der Vorderseite des Denkmals ist Leutnant Edward Wierszbowski, der sich über den sterbenden Joe Mann beugt. Die Bilder auf der Vorderseite setzen sich im Relief rechts neben dem Denkmal fort, das den verletzten Joe Mann in seinem Versteck zeigt. Dieser Teil des Denkmals trägt das Wappen der Vereinigten Staaten (Adler mit Wappen).Das kleine Relief auf der Rückseite zeigt den Heiligen Odulphus, der im Wappen der Gemeinde Best zu sehen ist. Im linken Teil ist Soldat L. Koller abgebildet, der im Schlaf von einer Kugel getötet wurde. Außerdem ist dort der Adler abgebildet, der im Wappen der 101. Airborne Division erscheint. Auf dem Sockel des Denkmals ist der Text angebracht, der auch auf der ‚Medal of Honor‘ abgedruckt ist: „Seine außergewöhnliche Freundlichkeit und sein vorbildliches Verhalten waren eine immerwährende Inspiration für seine Kameraden, für die er sein Leben gab.“Die Statue wurde vom Nimwegener Künstler Ad Berntsen entworfen und am 17. September 1956 von Joe Manns Eltern in Anwesenheit von Bürgermeister Notermans, dem Militärattaché der amerikanischen Botschaft in Den Haag und 13 Amerikanern der 101. Airborne Division und vielen anderen enthüllt.<iframe class="ql-video" frameborder="0" allowfullscreen="true" src="https://www.youtube.com/embed/eNCJmTG_w9A?showinfo=0"></iframe> Joe MannCe monument est un hommage au parachutiste américain Joe Eugene Mann et à tous ceux qui ont combattu pour la libération de Best. Joe Mann était un soldat américain de la Seconde Guerre mondiale. Il a servi avec la 101e division aéroportée de l'armée américaine pendant l'Opération Market-Garden et a été tué au combat à Best autour du pont sur le canal Wilhelmina le 19 septembre 1944 en se sacrifiant pour sauver ses compagnons d'armes. Il a utilisé son dos pour absorber le souffle d'une grenade et a ainsi sauvé la vie de ses camarades. Pour cet acte, il a reçu à titre posthume la plus haute distinction militaire américaine, la Medal of Honor. Il est enterré à Greenwood Memorial Terrace à Spokane, dans l'État de Washington, aux États-Unis.L'histoire de Joe E. Mann n'a été connue dans la région que plus tard, grâce à une publication de Cees Wittebrood dans le "Bata Koerier" du 22 octobre 1954, qui a conduit à la construction du Joe Mann Theatre et du Joe Mann War Monument. Reliefs du monumentLes reliefs du monument illustrent l'acte héroïque de Joe Mann.<ul><li>Le sergent Bertras est représenté à l'extrême gauche, à l'avant. Il a lancé une grenade à main depuis l'abri dans lequel Joe Mann était couché avec un certain nombre de blessés.</li><li>À l'extrême droite se trouve le soldat Laino, qui a été grièvement blessé au visage lorsqu'un obus a explosé sur le canon de sa mitrailleuse.</li><li>Le motif principal sur le devant du monument représente le lieutenant Edward Wierszbowski se penchant sur Joe Mann mourant. Les images se prolongent, en quelque sorte, dans le relief situé à droite du monument, qui montre le blessé Joe Mann dans son abri. Le grand sceau des États-Unis d'Amérique (aigle avec armoiries) est représenté sur cette partie du monument.</li><li>Le petit relief à l'arrière représente St. Odulphus, qui figure dans les armoiries de la municipalité de Best.</li><li>Le soldat L. Koller, qui a été tué par une balle pendant son sommeil, est représenté à gauche. L'aigle qui figure dans l'écusson de l'unité de la 101e division aéroportée y est également représenté.</li></ul>La base du monument porte le même texte que la "Medal of Honor" : "Son extraordinaire gentillesse et sa brillante conduite ont été une inspiration perpétuelle pour ses camarades, pour lesquels il a donné sa vie".L'image a été conçue par l'artiste originaire de Nimègue Ad Berntsen et dévoilée par les parents de Joe Mann le 17 septembre 1956 en présence du maire Notermans, de l'attaché militaire de l'ambassade américaine à La Haye et de 13 Américains de la 101e division aéroportée et de nombreuses autres personnes.

 Joe Mann Monument Joe Mann Denkmal Monument Joe Mann 

Almost a month after the liberation of Breda, high-ranking visitors arrived in the city in Nassau municipality. Field Marshal Sir Bernard Montgomery presented British military decorations to soldiers of the 1st Polish Armoured Division, starting with their commander, Major General Stanisław Maczek, in a ceremony which took place at the Casino Cinema. Montgomery began, as was usual, with a short speech. Then, one by one, the soldiers were called forward to receive their awards. First, it was the officers' turn, then the non-commissioned officers and men. The highest award, the Distinguished Service Order, was presented first, followed by the Order of the British Empire, the Military Cross and the Military Medal. The soldiers walked up to Montgomery, standing to attention and saluting. The field marshal then attached the decoration to the uniform and asked several questions, after which the men saluted again and walked back to the line. To conclude the ceremony, Montgomery in turn received from Maczek the highest Polish decoration, the Virtuti Militari. Twenty awards should have been presented that day, but six soldiers were absent: four were in hospital and two had died in the meantime. However, the latter were not forgotten that day: their names were read out, after which General Maczek shouted in English and Polish that they had fallen, 'Killed in Action. Polegl na polu chwaly.' Thus, this cinema building has a special place in the memory of Breda residents and Polish liberators. The Casino Cinema began in 1910 as Hof van Holland and after 1933 was a 960-seat cinema. In 2008, the last film screening took place, and years later the interior of the building was converted into what it is today, the Foodhall.

Maczek awards Montgomery

Casino 1910

Maczek Introduces Monty

A presentation of medals in a cinema

Almost a month after the liberation of Breda, high-ranking visitors arrived in the city in Nassau municipality. Field Marshal Sir Bernard Montgomery presented British military decorations to soldiers of the 1st Polish Armoured Division, starting with their commander, Major General Stanisław Maczek, in a ceremony which took place at the Casino Cinema. Montgomery began, as was usual, with a short speech. Then, one by one, the soldiers were called forward to receive their awards. First, it was the officers' turn, then the non-commissioned officers and men. The highest award, the Distinguished Service Order, was presented first, followed by the Order of the British Empire, the Military Cross and the Military Medal. The soldiers walked up to Montgomery, standing to attention and saluting. The field marshal then attached the decoration to the uniform and asked several questions, after which the men saluted again and walked back to the line. To conclude the ceremony, Montgomery in turn received from Maczek the highest Polish decoration, the Virtuti Militari. Twenty awards should have been presented that day, but six soldiers were absent: four were in hospital and two had died in the meantime. However, the latter were not forgotten that day: their names were read out, after which General Maczek shouted in English and Polish that they had fallen, 'Killed in Action. Polegl na polu chwaly.' Thus, this cinema building has a special place in the memory of Breda residents and Polish liberators. The Casino Cinema began in 1910 as Hof van Holland and after 1933 was a 960-seat cinema. In 2008, the last film screening took place, and years later the interior of the building was converted into what it is today, the Foodhall. Am Samstag, den 25. November 1944, fast einen Monat nach der Befreiung von Breda, trafen hochrangige Besucher in der nassauischen Stadt ein. Feldmarschall Sir Bernard Montgomery überreichte Soldaten der 1. polnischen Panzerdivision britische Militärauszeichnungen, beginnend mit ihrem Kommandeur, Generalmajor Stanisław Maczek. Die Zeremonie fand im Casino-Kino statt.Montgomery begann, wie damals üblich, mit einer kurzen Ansprache. Dann wurden die Soldaten nacheinander nach vorne gerufen, um ihre Auszeichnungen entgegenzunehmen. Zuerst waren die Offiziere an der Reihe, dann die Unteroffiziere. Die höchste Auszeichnung, der Orden für hervorragenden Dienst (Distinguished Service Order), wurde als erstes verliehen, gefolgt vom Order of the British Empire, dem Military Cross und der Military Medal. Die Soldaten gingen auf Montgomery zu, standen stramm und salutierten. Der Feldmarschall heftete ihnen dann den Orden an die Uniform und stellte einige Fragen, woraufhin die Männer erneut salutierten und sich wieder in die Reihe begaben. Zum Abschluss der Zeremonie erhielt Montgomery von Maczek die höchste polnische Auszeichnung, den militärischen Verdienstorden Virtuti Militari ("militärische Tugend").Eigentlich hätten an diesem Tag zwanzig Auszeichnungen verliehen werden sollen, aber sechs Soldaten waren abwesend, vier lagen im Krankenhaus und zwei waren in der Zwischenzeit gestorben. Aber auch die beiden letzteren wurden an diesem Tag nicht vergessen. Ihre Namen wurden verlesen, dann rief General Maczek auf Englisch und Polnisch, dass sie gefallen waren: "Killed in Action. Polegl na polu chwaly". Das Gebäude des Kinos nimmt damit einen besonderen Platz im Gedächtnis der Einwohner von Breda und der polnischen Befreier ein. Das Casino-Kino wurde 1910 als Hof van Holland eröffnet und war nach 1933 ein Kino mit 960 Plätzen. Im Jahr 2008 fand die letzte Filmvorführung statt, und Jahre später wurde es im Inneren umgebaut zu dem, was es heute ist: die Foodhall, eine beliebte Markthalle mit zahlreichen Essensständen. Op zaterdag 25 november 1944, bijna een maand na de bevrijding van Breda, arriveert hoog bezoek in de Nassaustad. Veldmaarschalk Sir Bernard Montgomery reikt Britse militaire onderscheidingen uit aan militairen van de 1e Poolse Pantserdivisie, te beginnen met hun commandant, generaal-majoor Stanisław Maczek. De plechtigheid vindt plaats in de Casino Cinema.&nbsp;Montgomery begint, gewoontegetrouw, met een korte toespraak. Vervolgens worden de militairen éen voor éen naar voren geroepen om hun onderscheiding in ontvangst te nemen. Eerst zijn de officieren aan de beurt, daarna de onderofficieren en manschappen. De hoogste onderscheiding, de Distinguished Service Order, wordt eerst uitgereikt, gevolgd door de Order of the British Empire, de Military Cross en de Military Medal. De militairen lopen naar Montgomery toe, gaan in de houding staan en salueren. De veldmaarschalk bevestigt de onderscheiding aan het uniform en stelt wat vragen, waarna de mannen opnieuw salueren en teruglopen naar de rij. Als afsluiting ontvangt Montgomery op zijn beurt van Maczek de hoogste Poolse onderscheiding, de Virtuti Militari.&nbsp;Er hadden die dag twintig onderscheidingen&nbsp;moeten worden uitgereikt, maar zes militairen waren afwezig, vier lagen in het ziekenhuis en twee waren intussen gesneuveld. Maar ook deze laatste worden niet vergeten die dag. Hun namen worden voorgelezen waarna generaal Maczek in het Engels en Pools roept dat ze zijn gesneuveld, ‘Killed in Action. Polegl na polu chwaly.’&nbsp;Zo heeft ook dit pand in de herinnering van de inwoners van Breda en de Poolse bevrijders een bijzondere plaats. De Casino Cinema begon in 1910 als Hof van Holland en was na 1933 een bioscoop met 960 zitplaatsen. In 2008 was de laatste filmvertoning en jaren later werd het van binnen verbouwd tot wat het nu is, de Foodhall.&nbsp; Prawie miesiąc po wyzwoleniu Bredy do miasta w gminie Nassau przybyli wysokiej rangi goście. Podczas ceremonii, która odbyła się w kinie Casino, Feldmarszałek Sir Bernard Montgomery wręczył brytyjskie odznaczenia wojskowe żołnierzom 1 Polskiej Dywizji Pancernej, począwszy od ich dowódcy, generała dywizji Stanisława Maczka.Montgomery rozpoczął, jak zwykle, od krótkiego przemówienia. Następnie, jeden po drugim, żołnierze byli wywoływani, aby odebrać nagrody. Najpierw przyszła kolej na oficerów, potem na podoficerów i żołnierzy. Najwyższe odznaczenie, Distinguished Service Order, zostało wręczone jako pierwsze, następnie Order Imperium Brytyjskiego, Krzyż Wojskowy i Medal Wojskowy. Żołnierze podchodzili do Montgomery'ego, stawali na baczność i salutowali. Następnie marszałek polowy przypiął odznaczenie do munduru i zadał kilka pytań, po czym żołnierze ponownie zasalutowali i wrócili do szeregu. Na zakończenie ceremonii Montgomery otrzymał od Maczka najwyższe polskie odznaczenie, Virtuti Militari.Tego dnia powinno zostać wręczonych dwadzieścia odznaczeń, ale sześciu żołnierzy było nieobecnych: czterech przebywało w szpitalu, a dwóch zmarło w międzyczasie. Tego dnia nie zapomniano jednak o tych ostatnich: wyczytano ich nazwiska, po czym generał Maczek wykrzyczał po polsku i angielsku, że polegli „Killed in Action. Polegl na polu chwały”.W ten sposób budynek kina zajmuje szczególne miejsce zarówno w pamięci mieszkańców Bredy jak i polskich wyzwolicieli. Kino Casino rozpoczęło swoją działalność w 1910 roku jako Hof van Holland, a po 1933 roku było kinem na 960 miejsc. W 2008 roku odbył się ostatni seans filmowy, a lata później wnętrze budynku zostało przekształcone w dzisiejszy Foodhall.

 Een regen van medailles in een bioscoop A presentation of medals in a cinema Medaillenverleihung im Kino Deszcz medali w kinie

Soldiers die in every war and deserve a well-organised grave, however in war conditions this is often not possible. The method of burial is almost always determined by the circumstances. In the period of 1944 to 45, the Canadian army had set up a system for burying fallen soldiers, and it was decided to bring the fallen together in temporary cemeteries. Temporary, because at a later date the fallen Canadian soldiers in the Netherlands would be buried, as much as possible, in specially created Canadian cemeteries.Immediately after the battle, Canadian forces often buried their fallen comrades in hastily dug field graves. Specialised units, if possible, arranged for reburial in a temporary cemetery. There was also such a cemetery in the centre of Bergen op Zoom, at Plein XIII. Situated in the middle of the city, but once on the edge of the old fortress, it was a drill ground for the city's garrison. The number 'XIII' recalls a vanished guardhouse at a railway crossing nearby.&nbsp;Many Canadian soldiers were killed in the fighting in the town and were the first to be buried in Square XIII. A number of soldiers who died in the fierce battle near Welberg were also buried there. In early November 1944, there was already a total of 53 graves. One of these was a British tank soldier from a unit supporting the Canadian troops. During the winter months, the number increased slightly with the interment of six Air Force soldiers, including a Dutchman. This brought the total number of crosses at Plein XIII to 59 and made this temporary cemetery the largest in North Brabant. Of course, Canadian soldiers were also interred in existing cemeteries, but nowhere else on this scale in North Brabant.A total of over 600 fallen Canadian servicemen were buried in various municipalities in North Brabant in the period from 1944 to 45. Most of them were transferred to the Canadian Military Cemetery on Ruytershoveweg in Bergen op Zoom from April 1945 onwards.Today, nothing at Plein XIII reminds us of the temporary function it had for almost a year.

Head stone temporary war cemetery Plein XIII, now at the Canadian War Cemetery

507a960f-eb35-401c-9a0a-1551c968701c.jpg

4992c89b-3a7b-483a-9baf-84813e2cf6bb.jpg

1aded26f-0fe6-4572-aa90-594e03c368bd.jpg

d426ab6d-de63-4928-9733-cd1d4e1681be.jpg

Nearby former Hotel De Schelde, now City Hotel

b9c85e8b-2f1e-43cf-a215-2a6ab4e143f6.jpg

unknown-5.png

unknown-4.png

From exercise ground to largest Canadian cemetery

Soldiers die in every war and deserve a well-organised grave, however in war conditions this is often not possible. The method of burial is almost always determined by the circumstances. In the period of 1944 to 45, the Canadian army had set up a system for burying fallen soldiers, and it was decided to bring the fallen together in temporary cemeteries. Temporary, because at a later date the fallen Canadian soldiers in the Netherlands would be buried, as much as possible, in specially created Canadian cemeteries.Immediately after the battle, Canadian forces often buried their fallen comrades in hastily dug field graves. Specialised units, if possible, arranged for reburial in a temporary cemetery. There was also such a cemetery in the centre of Bergen op Zoom, at Plein XIII. Situated in the middle of the city, but once on the edge of the old fortress, it was a drill ground for the city's garrison. The number 'XIII' recalls a vanished guardhouse at a railway crossing nearby.&nbsp;Many Canadian soldiers were killed in the fighting in the town and were the first to be buried in Square XIII. A number of soldiers who died in the fierce battle near Welberg were also buried there. In early November 1944, there was already a total of 53 graves. One of these was a British tank soldier from a unit supporting the Canadian troops. During the winter months, the number increased slightly with the interment of six Air Force soldiers, including a Dutchman. This brought the total number of crosses at Plein XIII to 59 and made this temporary cemetery the largest in North Brabant. Of course, Canadian soldiers were also interred in existing cemeteries, but nowhere else on this scale in North Brabant.A total of over 600 fallen Canadian servicemen were buried in various municipalities in North Brabant in the period from 1944 to 45. Most of them were transferred to the Canadian Military Cemetery on Ruytershoveweg in Bergen op Zoom from April 1945 onwards.Today, nothing at Plein XIII reminds us of the temporary function it had for almost a year. In jedem Krieg sterben Soldaten. Sie haben ein gepflegtes Grab verdient. Unter Kriegsbedingungen ist dies oft nicht möglich. Die Art der Bestattung wird fast immer von den Umständen bestimmt. Die kanadische Armee hatte in den Jahren 1944/45 ein System für die Bestattung gefallener Soldaten eingerichtet. Sie entschied sich dafür, die Toten auf provisorischen Friedhöfen zu bestatten. Zunächst nur vorübergehend, weil die gefallenen kanadischen Soldaten in den Niederlanden zu einem späteren Zeitpunkt so weit es möglich war auf speziell angelegten kanadischen Friedhöfen bestattet werden sollten.Unmittelbar nach der Schlacht begruben die Kanadier ihre gefallenen Kameraden oft in eilig ausgehobenen Feldgräbern. Spezialisierte Einheiten sorgten, wenn möglich, für eine Umbettung auf einen provisorischen Friedhof. Ein solcher Friedhof befand sich auch im Zentrum von Bergen op Zoom, auf dem Plein XIII. Mitten in der Stadt, aber am Rande der alten Festung gelegen, diente er als Exerzierplatz für die Garnison der Stadt. Die Zahl "XIII" erinnert an ein verschwundenes Wachhäuschen an einem nahe gelegenen Bahnübergang.Viele Kanadier wurden bei den Kämpfen in der Stadt getötet und waren die ersten, die auf Platz XIII begraben wurden. Auch eine Reihe von Soldaten, die in den heftigen Kämpfen bei Welberg gefallen waren, wurden hier begraben. Insgesamt 53 Gräber konnten Anfang November 1944 bereits gezählt werden. Eines davon gehörte übrigens einem britischer Panzersoldat aus einer Einheit, die die Kanadier unterstützte. In den Wintermonaten erhöhte sich die Zahl geringfügig durch die Beisetzung von sechs Soldaten der Luftwaffe, darunter ein Niederländer. Damit stieg die Gesamtzahl der Kreuze auf dem Plein XIII auf 59 und machte diesen provisorischen Friedhof zum größten in Nordbrabant. Natürlich wurden auch Kanadier auf bestehenden Friedhöfen beigesetzt, aber nirgendwo in Nordbrabant in diesem Umfang.Insgesamt wurden über 600 gefallene kanadische Soldaten aus den Jahren 1944/45 in verschiedenen Gemeinden in Nordbrabant begraben. Die meisten von ihnen wurden ab April 1945 auf den Kanadischen Soldatenfriedhof am Ruytershoveweg in Bergen op Zoom überführt.&nbsp;Heute erinnert nichts mehr am Plein XIII an die vorübergehende Funktion, die er fast ein Jahr lang hatte.&nbsp; In elke oorlog sneuvelen militairen. Zij verdienen een mooi verzorgd graf. In oorlogsomstandigheden is dat vaak niet mogelijk. De wijze van begraven wordt bijna altijd bepaald door de omstandigheden. Het Canadese leger had in de periode 1944/45 een systeem opgezet om omgekomen militairen te begraven. Men koos ervoor om de doden te concentreren in tijdelijke begraafplaatsen. Tijdelijk, omdat op een later moment de in Nederland gesneuvelde Canadese militairen zoveel mogelijk in speciaal aangelegde Canadese begraafplaats(en) begraven zouden worden.Direct na de strijd begroeven de Canadezen hun gevallen kameraden vaak in haastig gedolven veldgraven. Gespecialiseerde eenheden zorgden, indien dat kon, voor een herbegraving in een tijdelijk kerkhof. In het centrum van Bergen op Zoom, op Plein XIII, was ook zo’n begraafplaats. Een midden in de stad gesitueerd, maar ooit aan de rand van de oude vesting gelegen exercitieterrein voor het garnizoen van de stad. Het getal ‘XIII’ herinnert aan een verdwenen wachthuis bij een spoorwegovergang in de buurt.Bij de gevechten in de stad sneuvelden vele Canadezen en zij waren de eersten die op Plein XIII begraven werden. Ook een aantal militairen die sneuvelden in de felle strijd bij Welberg kregen hun graf aldaar. In totaal kon men begin november 1944 al 53 graven tellen. Eén van hen was trouwens een Britse tanksoldaat van een eenheid die de Canadezen ondersteunde. In de wintermaanden nam het aantal iets toe door het bijzetten van zes militairen van de luchtmacht, inclusief een Nederlander. Hiermee kwam het totaal aantal kruizen op Plein XIII op 59 en was deze tijdelijke begraafplaats de grootste in Noord-Brabant. Uiteraard werden Canadezen ook op bestaande begraafplaatsen ter aarde besteld, maar nergens in Noord-Brabant op deze schaal.In totaal zijn ruim 600 Canadese gesneuvelde militairen uit de periode 1944/45 begraven geweest in diverse gemeenten in Noord-Brabant. De meesten van hen zijn vanaf april 1945 overgebracht naar de Canadese militaire begraafplaats aan de Ruytershoveweg in Bergen op Zoom. Tegenwoordig herinnert niets meer op Plein XIII aan de tijdelijke functie die het bijna een jaar lang had.&nbsp;

 Vom Übungsplatz zum größten kanadischen Friedhof Van exercitieterrein naar grootste Canadese begraafplaats From exercise ground to largest Canadian cemetery

After the liberation of North Brabant in early November 1944, the Bergse Maas and Amer rivers formed the new front line. Nevertheless, contact between the resistance in the already liberated area and that which remained occupied was immediately resumed. Resistance fighters sailed in boats in the dark across the inhospitable Biesbosch, from north to south and vice versa. All this under the eyes of the German sentries scattered here and there throughout the Biesbosch.Fortunately, from 16 November until the end of the war, these guard posts were occupied by the Volga Tatars Bataillon 628, a fairly passive unit of Russian defectors. The Biesbosch was an almost impenetrable network of creeks and waterways, and few knew their way around. Cross-country travel was extremely dangerous; anyone caught could face a death sentence. Of the 21 crossers, some narrowly escaped capture. Two of them were less fortunate. Arie van Driel and Kees van der Sande were shot shortly before the end of the war on 30 April 1945 in Utrecht.Function of the crossingsThe front in North Brabant came under the responsibility of the First Canadian Army, whilst the sector near Lage Zwaluwe and Drimmelen was under Polish control until April 1945. Dutch resistance fighters were in charge of organising the crossings: Jos van Wijlen from Sprang-Capelle (resistance name 'André'), was in charge of the crossings from North Brabant, whilst the Crossmaster in Sliedrecht was Bertus van Gool.The crossings were used for various things, including the transferring of people. This included couriers from the Dutch government and Prince Bernhard, agents with secret transmitters, pilots, and the espionage group Albrecht which took messages to the liberated territory via these crossings. Eventually, two routes emerged: the André route from Drimmelen to Werkendam, and the Albrecht route from Lage Zwaluwe to Sliedrecht. A total of 374 crossings took place through the Biesbosch.

Prins Bernhard en beeldhouwer Niek van Leest bij onthulling monument Line-crosser 

prins_bernhard_onthult_te_lage_zwaluwe_het_crossline-monument_prins_bernhard..._bestanddeelnr_929-4674.jpg

drimmelen_p_vd_hoek_en_a_keijzer_in_kano.jpg

whatsapp_image_2024-05-13_at_11.02.24.jpeg

Front line-crossers of the Biesbosch

Nach der Befreiung von Nordbrabant Anfang November 1944 bildeten die Flüsse Bergse Maas und Amer die neue Frontlinie. Dennoch wurde der Kontakt zwischen dem Widerstand im bereits befreiten Gebiet und im noch besetzten Gebiet sofort wieder aufgenommen. Widerstandskämpfer fuhren in Booten im Dunkeln über den unwirtlichen Biesbosch von Norden nach Süden und umgekehrt. All dies unter den Augen der deutschen Wachposten, die hier und da im Biesbosch verstreut waren.Glücklicherweise waren diese Wachposten vom 16. November bis zum Ende des Krieges von einer nicht allzu fanatischen Einheit russischer Überläufer, dem Wolga-Tataren Bataillon 628, besetzt. Der Biesbosch war ein fast undurchdringliches Netz von Bächen und Wasserwegen, in dem sich nur wenige auskannten. Das Gebiet zu durchqueren war extrem gefährlich; wer erwischt wurde, dem drohte die Todesstrafe. Von den 21 Überquerern entkamen einige nur knapp der Festnahme. Zwei von ihnen hatten weniger Glück. Arie van Driel und Kees van der Sande wurden kurz vor Kriegsende am 30. April 1945 in Utrecht erschossen.Funktion der ÜbergängeDie Front in Nordbrabant stand unter der Verantwortung der Ersten Kanadischen Armee, der Sektor bei Lage Zwaluwe und Drimmelen war bis April 1945 unter polnischer Kontrolle. Niederländische Widerstandskämpfer waren für die Organisation der Übergänge zuständig. Jos van Wijlen aus Sprang-Capelle, Widerstandsname 'André', war für die Übergänge von Nordbrabant aus zuständig. Kreuzungsmeister in Sliedrecht war Bertus van Gool.Die Überkreuzungen wurden für verschiedene Dinge genutzt. Zum einen für den Personentransport, darunter Kuriere der niederländischen Regierung und des Prinzen Bernhard, Agenten mit Geheimsendern und Piloten. Die Spionagegruppe Albrecht brachte über die Übergänge Nachrichten in die befreiten Gebiete. Schließlich entstanden zwei Routen: die André-Route von Drimmelen nach Werkendam und die Albrecht-Route von Lage Zwaluwe nach Sliedrecht. Insgesamt fanden 374 Überfahrten durch den Biesbosch statt. Na de bevrijding van Noord-Brabant begin november 1944 vormden de Bergse Maas en de Amer de nieuwe frontlijn. Desondanks werd het contact tussen het verzet in het al bevrijdde gebied en in het nog bezette gebied meteen hervat. Verzetslieden voeren in het donker met bootjes dwars door de onherbergzame Biesbosch van noord naar zuid en omgekeerd. Dit alles onder de ogen van de Duitse wachtposten die her en der verspreid zaten over de Biesbosch.Gelukkig werden die wachtposten vanaf 16 november tot het einde van de oorlog bezet door een niet al te fanatieke eenheid van Russische overlopers, het Wolga Tataren Bataillon 628. De Biesbosch was een haast ondoordringbaar netwerk van kreken en waterwegen, slechts weinigen kenden er de weg. Het crossen was bijzonder gevaarlijk, wie betrapt werd kon op een doodvonnis rekenen. Van de 21 crossers ontkwamen sommigen ternauwernood aan gevangenname. Twee van hen waren minder fortuinlijk. Arie van Driel en Kees van der Sande werden kort voor het einde van de oorlog op 30 april 1945 in Utrecht gefusilleerd.Functie van de crossingsHet front in Noord-Brabant viel onder de verantwoordelijkheid van het First Canadian Army, de sector bij Lage Zwaluwe en Drimmelen viel tot april 1945 onder de Polen. Nederlandse verzetslieden hadden de organisatie van de crossings in handen. Jos van Wijlen uit Sprang-Capelle, verzetsnaam ‘André’, had de leiding over de crossings vanuit Noord-Brabant. Crossmaster in Sliedrecht was Bertus van Gool. De crossings werden voor verschillende zaken ingezet. Allereerst voor het overbrengen van personen, waaronder koeriers van de Nederlandse regering en Prins Bernhard, agenten met geheime zenders en piloten. Spionagegroep Albrecht bracht via de crossings berichten naar bevrijd gebied. Er ontstonden uiteindelijk twee routes, de André-route van Drimmelen naar Werkendam, en de Albrecht-route van Lage Zwaluwe naar Sliedrecht. In totaal vonden er 374 crossings door de Biesbosch plaats.<div data-youtube-video=""><iframe class="video" width="640" height="480" allowfullscreen="false" src="https://www.youtube.com/embed/jZ-Z-yr6Vg8" start="0"></iframe></div>

 Linienkreuzer des Biesbosch Liniecrossers van de Biesbosch

On 24 December 1944, 40 German soldiers from the 712 Infantry Division (under Lieutenant-General Neumann) rowed across the Bergse Maas to Kapelsche Veer to dig in, in preparation for a new German operation, 'Fall Braun'. Soon after, a second company joined the first and some 150 soldiers were in the small bridgehead, in the middle of an abandoned marshland. This was a thorn in the side of Major General Maczek, whose 1st Polish Armoured Division was guarding the sector. The Polish troops' first attempt to expel the German soldiers failed, and it proved extremely difficult to approach the German positions unseen through the snow-covered, flat marshlands. The harsh conditions made an already difficult battle impossible.Change of guardAfter the departure of Neumann's division to the east, from 31 December the German positions were taken over by the 6 Fallschirmjäger-Division of Lieutenant-General Plocher. Composed mostly of young paratroopers, they were on average more fanatic than the average German soldier. Unsurprisingly, a renewed attack by the Polish troops again came to nothing. On 5 January, Operation 'Trojan' was launched, the third Polish attempt to drive the German soldiers out of their bridgehead, however this too failed miserably. Next, it was the turn of the No. 47 Royal Marine Commandos, however they too were unable to drive them out.Final actFinally, these repeated failures led the Canadian troops to intensify their efforts, namely, they deployed some elements of the 4th Canadian Armoured Division. The aptly named Operation 'Elephant' was launched on 26 January 1945. Despite the superior force, it took another four days before the last German defenders withdrew from the Land of Heusden and Altena. From that day onwards, things calmed down along the Maas.Overall, there were around 450 Allied dead and wounded, and on the German side casualties probably amounted to at least 600. The tragedy was that the battle was utterly pointless - the tiny bridgehead was no threat to anyone, but even senseless actions are, unfortunately, not exceptional in wartime.

lac_a142421-v6.jpeg

salha_accap135_2.jpg

verwoeste_kantonnierswoning.jpeg

kapelsche_veer_29.12.jpeg

canadezen_3_001.jpg

Pointless battle for a small patch of land

Am 24. Dezember 1944 ruderten vierzig deutsche Soldaten von der 712. Infanterie-Division (Generalleutnant Neumann) über die Bergse Maas zum Kapelsche Veer, um sich dort in Vorbereitung einer neuen deutschen Operation, dem "Fall Braun", einzugraben. Bald gesellte sich eine zweite Kompanie zur ersten, und etwa 150 Soldaten befanden sich in dem kleinen Brückenkopf inmitten eines verlassenen Polders. Dies war Generalmajor Maczek, dessen 1. polnische Panzerdivision diesen Sektor bewachte, ein Dorn im Auge. Der erste Versuch der Polen, sie dort herauszuholen, scheiterte. Es erwies sich als äußerst schwierig, sich den deutschen Stellungen ungesehen durch die schneebedeckten, flachen Polder zu nähern. Die harten Bedingungen machten einen ohnehin schwierigen Kampf unmöglich.WachablösungNach dem Abzug von Neumanns Division nach Osten übernahm ab dem 31. Dezember die 6. Fallschirmjäger-Division von Generalleutnant Plocher die deutschen Stellungen. Ihre meist jungen Fallschirmjäger waren im Durchschnitt fanatischer als der deutsche Durchschnittssoldat. Es überrascht nicht, dass ein neuer polnischer Angriff erneut ins Leere lief. Am 5. Januar wurde die Operation "Trojan" gestartet, der dritte polnische Versuch, die Deutschen aus ihrem Brückenkopf zu vertreiben. Auch dieser Versuch scheiterte jämmerlich. Als nächstes war das Royal Marine Commandos Nr. 47 an der Reihe. Auch ihnen gelang es nicht, die Deutschen Truppen zu vertreiben.SchlussakkordAlle diese Misserfolge veranlassten die Kanadier schließlich dazu, die harte Nuss mit brachialer Gewalt zu knacken, nämlich durch den Einsatz einiger Elemente der 4th Canadian Armoured Division. Die Operation "Elefant" hatte daher einen treffenden Namen. Sie wurde am 26. Januar 1945 eingeleitet. Trotz aller Überlegenheit dauerte es noch vier Tage, bis sich die letzten deutschen Verteidiger aus dem Heusdener Land und Altena zurückzogen. Von diesem Tag an beruhigte sich die Lage an der Maas.Am Ende gab es etwa 450 alliierte Tote und Verwundete. Auf deutscher Seite dürfte die Zahl der Opfer bei mindestens 600 gelegen haben. Das Traurige war, dass die Schlacht völlig sinnlos gewesen war. Der winzige Brückenkopf war für niemanden eine Bedrohung. Aber auch sinnlose Aktionen sind in Kriegszeiten leider keine Ausnahme. Op 24 december 1944 roeiden veertig Duitsers van de 712. Infanterie-Division (luitenant-generaal Neumann) over de Bergse Maas naar het Kapelsche Veer om zich in te graven, als voorbereiding op een nieuwe Duitse operatie, ‘Fall Braun’. Al snel voegde een tweede compagnie zich bij de eerste en bevonden zich zo’n 150 militairen in het kleine bruggenhoofd, midden in een verlaten polder. Dat was een doorn in het oog van generaal-majoor Maczek wiens 1st Polish Armoured Division de sector bewaakte. De eerste poging van de Polen om ze daar weg te krijgen mislukte. Het bleek uiterst lastig om De Duitse posities ongezien te naderen door de ondergesneeuwde, vlakke polders. De barre omstandigheden maakten een toch al moeilijke strijd onmogelijk.Wisseling van de wachtNa het vertrek van Neumanns divisie naar het oosten nam vanaf 31 december de 6. Fallschirmjäger-Division van luitenant-generaal Plocher de Duitse stellingen over. Zijn, veelal jonge, parachutisten waren in doorsnee fanatieker dan de gemiddelde Duitse militair. Niet verwonderlijk dan ook dat een nieuwe Poolse aanval opnieuw op niets uitliep. Op 5 januari startte operatie ‘Trojan’, de derde Poolse poging om de Duitse troepen uit hun bruggenhoofdje te verdrijven. Ook deze mislukte jammerlijk. Hierna was het de beurt aan No. 47 Royal Marine Commandos. Ook die konden de Duitsers niet verjagen.SlotakkoordUiteindelijk leidden al deze mislukkingen ertoe dat de Canadezen de harde noot met grof geweld gingen kraken, namelijk door de inzet van een aantal onderdelen van de 4th Canadian Armoured Division. Operatie ‘Elephant’ was dan ook een toepasselijke naam. Deze werd gelanceerd op 26 januari 1945. Het duurde ondanks alle overmacht nog vier dagen eer de laatste Duitse verdedigers zich terugtrokken op het Land van Heusden en Altena. Vanaf die dag werd het weer wat rustiger langs de Maas.Uiteindelijk waren er ongeveer 450 geallieerde doden en gewonden. Aan Duitse kant bedroeg het aantal slachtoffers waarschijnlijk minimaal 600. Het trieste was dat de strijd volstrekt zinloos was geweest. Het minuscule bruggenhoofdje was geen enkele bedreiging voor wie dan ook. Maar ook zinloze acties zijn, helaas, niet uitzonderlijk in oorlogstijd.<div data-youtube-video=""><iframe class="video" width="640" height="480" allowfullscreen="false" src="https://www.youtube.com/embed/YYr2JyLSW4c" start="0"></iframe></div>&nbsp;

 Sinnloser Kampf um ein winziges Stück Land Zinloze strijd om een nietig lapje grond

On 14 January 1945 at 2.40 pm, a V1 came puttering in from the east. The flying bomb flew straight into the roof of the reformed church on the embankment, pulverising the church in the ensuing explosion. Debris flew around, destroying or damaging all the houses in the immediate vicinity. Roofs were torn off the houses, and windows shattered, causing injuries to numerous civilians and soldiers, mainly from flying glass.Help arrived promptly. Churchill's men were assisted by another battery, and a First Aid post was set up with ambulances arriving soon after. Within an hour, all the injured had been brought to safety. The lightly wounded were treated on the spot, while the seriously wounded civilians were taken to the hospital in Oss, and the military personnel to 's-Hertogenbosch. In total, 55 civilians and 15 Canadians were taken to hospitals.For those who no longer had a home, emergency houses soon appeared. Lambertus Huismans, a school headmaster, organist, and director of the Boerenleen Bank, was one of those who lost his house in the attack. During the war, Huismans was mostly worried about others, especially his children. His daughter was active in the armed resistance in Lith, and his eldest son distributed illegal magazines. Huismans' makeshift house was marked with a sign 'Villa V1' by a nephew.The headmaster continued his work after the war, but he never fully recovered his former self. The V1 tragedy had left him traumatised. After the war, a park named Huismanspark was created close to the new Protestant church and the homes for the elderly, to honour Master Huismans.This story was also part of Brabant Remembers, a campaign for 75 years of Freedom in the province of North Brabant.

lith_v1.png

Villa V1

Am 14. Januar 1945 um 14.40 Uhr krachte eine V-1 Bombe von Osten heran. Die fliegende Bombe flog direkt in das Dach der reformierten Kirche auf dem Damm. Bei der anschließenden Explosion wurde die Kirche pulverisiert. Trümmer flogen umher und zerstörten oder beschädigten alle Häuser in der näheren Umgebung. Dächer flogen von den Häusern und Fensterscheiben zersprangen. Zahlreiche Zivilisten und Soldaten wurden verletzt, vor allem durch Glassplitter. Hilfe traf sofort ein. Churchills Männer wurden von einer anderen Batterie unterstützt, ein Erste-Hilfe-Posten wurde eingerichtet und Krankenwagen trafen ein. Innerhalb einer Stunde waren alle Verletzten in Sicherheit gebracht worden. Die Leichtverletzten wurden an Ort und Stelle behandelt, die schwer verletzten Zivilisten kamen ins Krankenhaus in Oss, die Militärs nach 's-Hertogenbosch. Insgesamt wurden 55 Zivilisten und 15 Kanadier in Krankenhäuser gebrachtFür diejenigen, die kein Zuhause mehr hatten, gab es bald Notunterkünfte. Eines der Opfer war Lambertus Huismans. Er war Schuldirektor, Organist und Direktor der Boerenleen Bank. Während des Krieges war Huismans vor allem um andere besorgt. Vor allem um seine Kinder, denn eine Tochter war beim bewaffneten Widerstand in Lith aktiv und der älteste Sohn vertrieb illegale Zeitschriften. Huismans' Behelfshaus wurde von einem Neffen mit einem Schild gekennzeichnet: 'Villa V1'.Der Schulleiter setzte seine Arbeit nach dem Krieg fort, wurde aber nie mehr der Alte. Die V1-Tragödie hatte ihn traumatisiert. In der Nähe der neuen protestantischen Kirche und des Altenheims wurde nach dem Krieg zu Ehren von Meister Huismans ein Park angelegt: der Huismanspark. Op 14 januari 1945 om 14.40 uur kwam een V1 knetterend aanvliegen vanuit het oosten. De vliegende bom vloog recht tegen het dak van de hervormde kerk op de dijk. De kerk werd verpulverd in de daaropvolgende explosie. Brokstukken vlogen in het rond en vernielden of beschadigden alle woningen in de directe omgeving. Daken vlogen van de huizen en ruiten klapten. Talloze burgers en militairen raakten gewond, vooral door rondvliegend glas. Hulp kwam onmiddellijk op gang. Churchills mannen kregen assistentie van een andere batterij, er werd een Eerste Hulppost ingericht en ambulances arriveerden. Binnen een uur waren alle gewonden in veiligheid gebracht. De lichtgewonden werden ter plekke behandeld, de zwaargewonde burgers gingen naar het ziekenhuis in Oss, de militaire naar ’s-Hertogenbosch. In totaal werden 55 burgers en 15 Canadezen naar een ziekenhuis gebracht.Voor de mensen die geen huis meer&nbsp;hadden kwamen er al snel noodwoningen. Een van de slachtoffers was Lambertus Huismans. Hij was schoolhoofd, organist en directeur van de Boerenleenbank. Tijdens de oorlog maakte Huismans zich vooral zorgen over anderen. Met name over zijn kinderen, want een dochter was actief bij de knokploeg in Lith en de oudste zoon verspreidde ille­gale bladen.&nbsp;De noodwoning van Huismans werd door&nbsp;een neefje voorzien van een bordje: ‘Villa V1’.&nbsp;Het schoolhoofd ging na de oorlog door met zijn werk, maar werd nooit meer de oude. Het V1-drama had hem een trauma bezorgd. Vlak bij de nieuwe protestantse kerk en bejaardenwoningen is na de oorlog een park aangelegd ter ere van Meester Huismans: het Huismanspark.Dit verhaal was ook onderdeel van Brabant Remembers, een programma rond 75 jaar Vrijheid in Noord-Brabant.<div data-youtube-video=""><iframe class="video" width="640" height="480" allowfullscreen="false" src="https://www.youtube.com/embed/dL7RvolcmSU" start="0"></iframe></div>

 Villa V1 Villa V1

In the surroundings of the municipality of Landerd, you can meet eyewitnesses who tell about their personal experience of the Second World War. At 6 locations in Reek, Schaijk and Zeeland, you can find tall steel characters who tell a true story that took place at the location in question during the war. You can meet a RAF pilot who tells about a plane crash, a boy who stood during operation Market Garden along Hell’s Highway and a Dutch soldier who tells about the fights at the Peel-Raam Line. These eyewitnesses stand on almost the authentic locations where the story took place and are clearly recognizable in the landscape. More information and a cycling route along all eyewitnesses can be found on www.eyewitnessesww2.nl

In the surroundings of the municipality of Landerd, you can meet eyewitnesses who tell about their personal experience of the Second World War. At 6 locations in Reek, Schaijk and Zeeland, you can find tall steel characters who tell a true story that took place at the location in question during the war. You can meet a RAF pilot who tells about a plane crash, a boy who stood during operation Market Garden along Hell’s Highway and a Dutch soldier who tells about the fights at the Peel-Raam Line.

These eyewitnesses stand on almost the authentic locations where the story took place and are clearly recognizable in the landscape.

More information and a cycling route along all eyewitnesses can be found on <a href="http://www.eyewitnessesww2.nl">www.eyewitnessesww2.nl</a>

2019-04-30_GemeenteLanderd_cropped2.jpg

Eyewitnesses tell war stories

 In het buitengebied van de gemeente Landerd kun je ooggetuigen ontmoeten die hun persoonlijke belevenis uit de Tweede Wereldoorlog vertellen. Op 6 locaties in Reek, Schaijk en Zeeland staan manshoge stalen personages die een waargebeurd verhaal vertellen, dat zich in de oorlog heeft afgespeeld op de betreffende locatie. Zo kun je onder andere een RAF-piloot ontmoeten die vertelt over een vliegtuigcrash, een jongen die tijdens operatie Market Garden langs Hell’s Highway heeft gestaan en een Nederlandse militair die vertelt over de gevechten aan de Peel-Raamstelling. Deze ooggetuigen staan op nagenoeg de authentieke locaties waar het verhaal zich afspeelde en zijn duidelijk herkenbaar in het landschap. Meer informatie en een fietsroute langs alle ooggetuigen is te vinden op www.ooggetuigenwo2.nl

 Ooggetuigen vertellen oorlogsverhalen

An obstacle During the night of 5 to 6 November 1944, the last large German units crossed the Hollands Diep. Between 04:00 05:00, they blew up the road and railway bridges. The small rearguard in Moerdijk could now only leave the bridgehead by boat. In the meantime, units of the 1st Polish Armoured Division of Major General Stanisław Maczek were approaching the village. The biggest problem for the Polish was not so much the German forces, but the obstacles on the three access roads to Moerdijk. These were concrete walls, two metres high and two metres thick, which were built in such a way that only one vehicle could pass at a time. Attempts the next day to demolish the walls with their artillery failed.Anti-tank grenades On 7 November, the Polish forces decided to try a different approach. Maczek sent the tanks of the reconnaissance section, 10 PSK, forward and they fired their cannons at the walls from close range with armour-piercing grenades. Because the roads were so narrow only two tanks could fire at a time, and the meantime they were also being fired at by German Sturmgeschütze, tracked vehicles with a built-in cannon. Nevertheless, the Polish action continued. A total of 2,500 grenades were fired before the holes in the walls became large enough for the tanks to pass through.Final chord Just after noon on 8 November, the attack on Moerdijk, which was by then ablaze, began. The tanks of the 24th Lancers and the infantry of the 8th Battalion (nicknamed the 'Bloodshirts') needed the whole night to capture or drive out the German occupiers. In the pale morning light, the Polish forces saw how the last German soldiers tried to escape across the remains of the destroyed bridge to the other side. Most of them would not make it.Next phase The capture of Moerdijk was the conclusion of the liberation of West Brabant. In the following winter months, the Canadian and Polish forces had a completely different task: guarding a static front. Although that too was not without risks.

One of the concrete walls at Moerdijk. 

Two Sherman tanks, one being called a Firefly, of the 24th Lanciers at Moerdijk.

A Polish soldier looks at the destroyed bridges at Moerdijk. 

The infantry of the 8th Battalion, the Bloodshirts, enters Moerdijk.

Demolishing the concrete wall at Moerdijk

An obstacle During the night of 5 to 6 November 1944, the last large German units crossed the Hollands Diep. Between 04:00 05:00, they blew up the road and railway bridges. The small rearguard in Moerdijk could now only leave the bridgehead by boat. In the meantime, units of the 1st Polish Armoured Division of Major General Stanisław Maczek were approaching the village. The biggest problem for the Polish was not so much the German forces, but the obstacles on the three access roads to Moerdijk. These were concrete walls, two metres high and two metres thick, which were built in such a way that only one vehicle could pass at a time. Attempts the next day to demolish the walls with their artillery failed.Anti-tank grenades On 7 November, the Polish forces decided to try a different approach. Maczek sent the tanks of the reconnaissance section, 10 PSK, forward and they fired their cannons at the walls from close range with armour-piercing grenades. Because the roads were so narrow only two tanks could fire at a time, and the meantime they were also being fired at by German Sturmgeschütze, tracked vehicles with a built-in cannon. Nevertheless, the Polish action continued. A total of 2,500 grenades were fired before the holes in the walls became large enough for the tanks to pass through.Final chord Just after noon on 8 November, the attack on Moerdijk, which was by then ablaze, began. The tanks of the 24th Lancers and the infantry of the 8th Battalion (nicknamed the 'Bloodshirts') needed the whole night to capture or drive out the German occupiers. In the pale morning light, the Polish forces saw how the last German soldiers tried to escape across the remains of the destroyed bridge to the other side. Most of them would not make it.Next phase The capture of Moerdijk was the conclusion of the liberation of West Brabant. In the following winter months, the Canadian and Polish forces had a completely different task: guarding a static front. Although that too was not without risks. Ein Hindernis In der Nacht vom 5. auf den 6. November 1944 überquerten die letzten großen deutschen Einheiten das Hollands Diep. Zwischen vier und fünf Uhr morgens sprengten sie die dortigen Straßen- und Eisenbahnbrücken in die Luft. Die kleine Nachhut in Moerdijk konnte den Brückenkopf nur noch per Boot verlassen. In der Zwischenzeit näherten sich Einheiten der 1. polnischen Panzerdivision von Generalmajor Stanisław Maczek dem Dorf. Das größte Problem für die polnischen Truppen waren nicht so sehr die deutschen Truppen, sondern die Hindernisse an den drei Zufahrtsstraßen nach Moerdijk. Dabei handelte es sich um zwei Meter hohe und zwei Meter dicke Betonmauern, die so gebaut waren, dass jeweils nur ein Fahrzeug passieren konnte. Versuche, die Mauern am nächsten Tag durch Artilleriebeschuss zu zerstören, scheiterten.Panzerabwehrgranaten Am 7. November 1944 beschlossen die Polen, einen anderen Weg einzuschlagen. Maczek schickte die Panzer der Aufklärungsabteilung 10 PSK vor. Er ließ ihre Kanonen aus nächster Nähe mit panzerbrechenden Granaten auf die Mauern schießen. Da die Straßen so schmal waren, konnten immer nur zwei Panzer gleichzeitig feuern. In der Zwischenzeit wurden die polnischen Panzer auch von deutschen Sturmgeschützen, Kettenfahrzeugen mit eingebauter Kanone, unter Beschuss genommen. Trotzdem ging die polnische Aktion weiter. Insgesamt wurden 2.500 Granaten abgefeuert, bevor die Löcher in den Mauern groß genug für die Panzer waren.Schlussakkord Kurz nach zwölf Uhr am 8. November 1944 begann der Angriff auf Moerdijk, das daraufhin in Flammen aufging. Die Panzer der 24. Lancers und die Infanterie des 8. Bataillons, Spitzname "Bluthemden" (Bloodshirts), brauchten die ganze Nacht, um die Mitglieder der deutsche Besatzungsmacht gefangen zu nehmen oder zu vertreiben. Im fahlen Morgenlicht sahen die Polen, wie die letzten deutschen Soldaten versuchten, über die Reste der zerstörten Brücke auf die andere Seite des Flusses zu entkommen. Die meisten von ihnen würden es nicht schaffen.Nächste Phase Die Einnahme von Moerdijk war der Abschluss der Befreiung Westbrabants. In den folgenden Wintermonaten hatten die Kanadier und Polen eine ganz andere Aufgabe: die Bewachung einer statischen Front. Auch das würde nicht ohne Risiken sein. Een hindernis In de nacht van 5 op 6 november 1944 trekken de laatste grote Duitse eenheden over het Hollands Diep. Tussen vier en vijf uur ’s nachts blazen ze de verkeers- en de spoorbrug op. De kleine achterhoede in Moerdijk kan nu alleen nog via boten het bruggenhoofd verlaten. Intussen naderen eenheden van de 1e Poolse Pantserdivisie van generaal-majoor Stanisław Maczek het dorp. Het grootste probleem voor de Polen is niet zozeer de Duitse strijdmacht, maar de hindernissen op de drie toegangswegen naar Moerdijk. Het gaat om betonnen muren, twee meter hoog en twee meter dik die zo zijn gebouwd dat er maar één voertuig tegelijk kan passeren. Pogingen de volgende dag om met hun artillerie de muren te slechten, mislukken.Antitank granaten Op 7 november besluiten de Polen het over een andere boeg te gooien. Maczek stuurt de tanks van de verkenningsafdeling, 10 PSK, naar voren. Zij moeten met hun kanonnen van dichtbij de muren met pantser doorborende granaten bestoken. Omdat de wegen zo smal zijn kunnen er telkens maar twee tanks tegelijk schieten. Intussen worden de Poolse tanks ook nog onder vuur genomen door Duitse Sturmgeschütze, rupsvoertuigen met een ingebouwd kanon. Desondanks gaat de Poolse actie door. Al met al worden er 2.500 granaten afgevuurd voor er gaten in de muren zitten die groot genoeg zijn voor tanks.Slotakkoord Iets na twaalf uur op 8 november begint de aanval op Moerdijk dat inmiddels in lichterlaaie staat. De tanks van het 24e Lanciers en de infanterie van het 8e Bataljon (bijgenaamd de ‘Bloedhemden’) hebben nog de hele nacht nodig om de Duitse bezetting gevangen te nemen of te verjagen. De Polen zien in het vale ochtendlicht hoe de laatste Duitse militairen over de restanten van de vernielde brug naar de overkant proberen te ontsnappen. De meesten zullen het niet halen.Volgende fase De inname van Moerdijk is de afsluiting van de bevrijding van West-Brabant. In de daaropvolgende wintermaanden wacht de Canadezen en Polen een hele andere taak, het bewaken van een statisch front. Ook dat zal niet zonder risico’s blijken. PrzeszkodaW nocy z 5 na 6 listopada 1944 r. ostatnie duże jednostki niemieckie przekraczają Hollands Diep. Między czwartą a piątą rano wysadzają mosty drogowe i kolejowe. Mała straż tylna w Moerdijk może teraz opuścić przyczółek tylko łodzią. W międzyczasie do wioski zbliżają się oddziały 1 Polskiej Dywizji Pancernej generała dywizji Stanisława Maczka. Największym problemem dla Polaków są nie tyle siły niemieckie, co przeszkody na trzech drogach dojazdowych do Moerdijk. Są to betonowe mury, wysokie na dwa metry i grube na dwa metry, zbudowane w taki sposób, że na raz może przejechać tylko jeden pojazd. Próby zburzenia murów za pomocą artylerii nie powiodły się następnego dnia.Granaty przeciwpancerne7 listopada Polacy postanawiają spróbować innego podejścia. Maczek wysyła czołgi oddziału rozpoznawczego 10 PSK do przodu. Mają one ostrzelać mury ze swoich dział z bliskiej odległości granatami przeciwpancernymi. Ponieważ drogi są tak wąskie, tylko dwa czołgi mogą strzelać jednocześnie. W międzyczasie polskie czołgi są również ostrzeliwane przez niemieckie Sturmgeschütze, pojazdy gąsienicowe z wbudowanym działem. Mimo to polska akcja trwa. W sumie wystrzelono 2500 granatów, zanim w murach powstały dziury wystarczająco duże dla czołgów.Ostatni akordTuż po godzinie dwunastej 8 listopada rozpoczyna się atak na Moerdijk, który teraz płonie. Czołgi 24 Pułku Ułanów i piechota 8 Batalionu (nazywanego „Krwawymi Koszulami”) potrzebują całej nocy, aby zdobyć lub wyprzeć niemiecką okupację. W bladym świetle poranka Polacy widzą, jak ostatni niemieccy żołnierze próbują uciec przez pozostałości zniszczonego mostu na drugą stronę. Większości z nich się to nie udaje.Następna fazaZdobycie Moerdijk jest zakończeniem wyzwalania Zachodniej Brabancji. W kolejnych miesiącach zimowych Kanadyjczycy i Polacy będą mieli zupełnie inne zadanie: pilnowanie statycznego frontu. To również nie będzie pozbawione ryzyka.

 Der Abriss der Betonmauer in Moerdijk Het slopen van een muur in Moerdijk Wyjątkowy sposób na wyburzenie betonowego muru Demolishing the concrete wall at Moerdijk

Maasfront On 30 October 1944, Waalwijk was liberated by the 51st (Highland) Division of Major General Tom Rennie, however the Scottish troops did not stay long. Immediately after the liberation of the Oostelijke Langstraat on 5 November, they left for the De Peel region. The Allied advance came to a standstill at the Bergsche Maas canal. The new Front became the responsibility of the First Canadian Army and both Canadian and Polish units took turns staying in the various towns and villages that winter, including the Langstraat.Billeting On 20 February 1945, the 2nd Armoured Regiment of Lieutenant Colonel Stanisław Koszutski took over the Kaatsheuvel-Waalwijk sector. The soldiers were housed in schools and other larger buildings, but also in private homes. An officer from the battalion staff (a unit of just over 800 men) that was at that time in Waalwijk, found out who wanted to house the soldiers and then divided them.A little bit of home For the ordinary soldier, shelter with ordinary civilians was a godsend. For a moment, they could maintain the illusion that they were not soldiers, for a moment they felt what it was like to be home again. For the civilians, it was a nice way to show how grateful they were to the liberators. In the words of a Waalwijker: They are good soldiers and (…) highly regarded by the civilians.’ But there were also material advantages for the hosts. The people where the Polish soldiers were billeted were mostly not very well off. When the soldiers returned from the Front, they received an extra ration of coal, a whole bag full, for a few days. This is of course was shared with the family where they were staying. Friendships, and sometimes even relationships, often developed from this stay. And when the Polish troops left the Langstraat for the last time at the end of February 1945, the farewell was full of melancholy. It's therefore not surprising that after the war more than 1000 veterans returned to the Netherlands to start a new life there.

Sherman tanks of the Second Armoured Division are lined up around the Heilig Hartbeeld statue. 

Longing for home

Maasfront On 30 October 1944, Waalwijk was liberated by the 51st (Highland) Division of Major General Tom Rennie, however the Scottish troops did not stay long. Immediately after the liberation of the Oostelijke Langstraat on 5 November 1944, they left for the De Peel region. The Allied advance came to a standstill at the Bergsche Maas canal. The new Front became the responsibility of the 1st Canadian Army and both Canadian and Polish units took turns staying in the various towns and villages that winter, including the Langstraat.Billeting On 20 February 1945, the 2nd Armoured Regiment of Lieutenant Colonel Stanisław Koszutski took over the Kaatsheuvel-Waalwijk sector. The soldiers were housed in schools and other larger buildings, but also in private homes. An officer from the battalion staff (a unit of just over 800 men) that was at that time in Waalwijk, found out who wanted to house the soldiers and then divided them.A little bit of home For the ordinary soldier, shelter with ordinary civilians was a godsend. For a moment, they could maintain the illusion that they were not soldiers, for a moment they felt what it was like to be home again. For the civilians, it was a nice way to show how grateful they were to the liberators. In the words of a Waalwijker: "They are good soldiers and (…) highly regarded by the civilians." But there were also material advantages for the hosts. The people where the Polish soldiers were billeted were mostly not very well off. When the soldiers returned from the Front, they received an extra ration of coal, a whole bag full, for a few days. This of course was shared with the family where they were staying. Friendships, and sometimes even relationships, often developed from this stay. And when the Polish troops left the Langstraat for the last time at the end of February 1945, the farewell was full of melancholy. It's therefore not surprising that after the war more than one thousand veterans returned to the Netherlands to start a new life there. Maasfront Am 30. Oktober 1944 wurde Waalwijk von der 51. (Highland) Division von Generalmajor Tom Rennie befreit. Die Schotten blieben nicht lange. Unmittelbar nach der Befreiung der Oostelijke Langstraat am 5. November zogen sie in Richtung Peel weiter. Der Vormarsch der Alliierten kam an der Bergschen Maas zum Stillstand. Die neue Front fiel in die Zuständigkeit der 1. Kanadischen Armee, und die kanadischen und polnischen Einheiten wechselten sich im Winter in den verschiedenen Städten und Dörfern ab, so auch in der Langstraat.Einquartierung Am 20. Februar 1945 übernahm das 2. polnische Panzerregiment von Oberstleutnant Stanisław Koszutski den Sektor Kaatsheuvel-Waalwijk. Die Soldaten wurden in Schulen und anderen größeren Gebäuden, aber auch in Privathäusern untergebracht. Ein Offizier des Bataillonsstabs (eine Einheit von etwas mehr als 800 Mann), der sich zu der Zeit in Waalwijk aufhielt, fand heraus, welche Familien polnische Soldaten unterbringen wollten, und teilte die Männer dann ein.Ein Stückchen Heimat Für den einfachen Soldaten war die Unterbringung bei einfachen Zivilistinnen und Zivilisten ein Geschenk des Himmels. Für einen Moment konnte er die Illusion aufrechterhalten, dass er kein Soldat war, für einen Moment spürte man, wie es war, wieder zu Hause zu sein. Für die Zivilbevölkerung war dies eine schöne Möglichkeit, ihre Dankbarkeit gegenüber den Befreiern zu zeigen. In den Worten eines Waalwijkers: "Sie sind gute Soldaten und (...) bei der Zivilbevölkerung hoch angesehen." Aber es gab auch materielle Vorteile. Die Menschen, bei denen die Polen einquartiert waren, waren meist nicht sehr wohlhabend. Wenn die Soldaten von der Front zurückkehrten, erhielten sie eine Extra-Ration Kohle, einen Sack voll, für ein paar Tage. Diese wurde natürlich mit der Familie geteilt, bei der sie untergebracht waren. Oft entwickelte sich aus diesem Aufenthalt Freundschaften oder manchmal sogar Beziehungen. Und als die polnischen Soldaten Ende Februar 1945 zum letzten Mal die Langstraat verließen, war der Abschied voller Wehmut. Es ist daher nicht verwunderlich, dass nach dem Krieg mehr als tausend polnische Veteranen in die Niederlande zurückkehrten, um dort ein neues Leben zu beginnen. Maasfront Op 30 oktober 1944 wordt Waalwijk bevrijd door de 51e (Highland) Divisie van&nbsp; generaal-majoor Tom Rennie. De Schotten blijven niet lang. Meteen na de bevrijding van de Oostelijke Langstraat op 5 november vertrekken ze naar de Peel. De geallieerde opmars komt tot stilstand bij de Bergsche Maas. Het nieuwe front wordt de verantwoordelijkheid van het First Canadian Army en Canadese en Poolse eenheden verblijven die winter bij toerbeurt in de verschillende steden en dorpen, ook in de Langstraat.&nbsp;Inkwartiering Op 20 februari neemt het 2e Pantserregiment van luitenant-kolonel Stanisław Koszutski de sector&nbsp; Kaatsheuvel-Waalwijk over. De militairen worden ondergebracht in scholen en andere grotere panden, maar ook bij particulieren thuis. Een officier van de staf van het bataljon (een eenheid van iets meer dan 800 man) dat op dat moment in Waalwijk verblijft, zoekt uit welke Nederlanders militairen willen huisvesten en deelt de mannen vervolgens in.Een beetje thuis Voor de gewone militair is onderdak bij gewone burgers een godsgeschenk. Even kan hij de illusie levend houden dat hij geen militair is, even voelt jij weer hoe het is om thuis te zijn. Voor de burgers is het een prettige manier om te laten zien hoe dankbaar ze de bevrijders zijn. In de woorden van een Waalwijker: ‘Het zijn goede soldaten en (…) zeer gezien bij de burgers.’ Maar er zijn ook materiële voordelen. De mensen waar de Polen ingekwartierd zijn, hebben het meestal niet zo breed. Als de soldaten van het front terugkomen, krijgen ze een extra rantsoen kolen, een zak vol, voor een paar dagen. Dat wordt uiteraard gedeeld met de familie waar ze verblijven. Vaak ontstaan uit dit verblijf vriendschapsbanden of soms zelf relaties. En wanneer de Polen eind februari 1945 de Langstraat voor de laatste keer verlaten is het afscheid vol weemoed. Het is dan ook niet verwonderlijk dat na de oorlog ruim duizend veteranen terugkeren naar Nederland om daar een nieuw leven te beginnen. Maasfront30 października 1944 r. Waalwijk został wyzwolony przez 51 Dywizję Highland generała majora Toma Rennie.Szkoci nie pozostali długo.Natychmiast po wyzwoleniu Oostelijke Langstraat 5 listopada wyruszyli do Peel.Natarcie aliantów zatrzymało się na Bergsche Maas. Za nowy front odpowiedzialna była Pierwsza Armia Kanadyjska, a jednostki kanadyjskie i polskie na zmianę zatrzymywały się tej zimy w różnych miastach i wioskach, w tym w Langstraat.Zakwaterowanie20 lutego 2 Pułk Pancerny podpułkownika Stanisława Koszutskiego przejął sektor Kaatsheuvel-Waalwijk. Żołnierzy zakwaterowano w szkołach i innych większych budynkach, ale także w domach prywatnych. Oficer ze sztabu batalionu (jednostki liczącej nieco ponad 800 ludzi), który obecnie przebywa w Waalwijk, dowiaduje się, którzy holenderscy żołnierze chcą, aby ich zakwaterować, a następnie rozdziela ludzi.Trochę domuDla zwykłego żołnierza schronienie u zwykłych cywilów to dar niebios. Przez chwilę może zachować iluzję, że nie jest żołnierzem, przez chwilę poczuć, jak to jest być znowu w domu.Dla cywilów jest to miły sposób na okazanie wdzięczności wyzwolicielom.Według słów jednego z Waalwijkerów: „Są dobrymi żołnierzami i (...) wysoko cenionymi przez ludność cywilną”. Ale są też korzyści materialne. Ludzie, u których kwaterują Polacy, zazwyczaj nie są zbyt zamożni. Kiedy żołnierze wracają z frontu, dostają dodatkową porcję węgla, pełną torbę, na kilka dni. Oczywiście dzielą się nim z rodziną, u której mieszkają. Często z tego pobytu rozwijają się przyjaźnie, a czasem nawet związki. A kiedy Polacy opuszczają Langstraat po raz ostatni pod koniec lutego 1945 roku, pożegnanie jest pełne melancholii. Nic więc dziwnego, że po wojnie ponad tysiąc weteranów wraca do Holandii, by rozpocząć tam nowe życie.

 Sehnsucht nach der Heimat Weemoed naar huis Tęsknota za domem Longing for home

During the military operations in Europe Field Marshal Bernard Montgomery followed his troops in a mobile headquarters. It consisted of a number of caravans specially equipped for this purpose. His mobile office housed large portraits of his German opponents. The walls were covered with maps on which he could plot the troop movements and show the progress to important visitors, such as King George VI.On 7 February 1945 the headquarters moved to Geldrop. Monty moved into villa De Leeuwerik at Nieuwendijk 52. His staff was housed at number 46 in Villa Nova. Commander-in-Chief Dwight Eisenhower visited Montgomery here. The American general had a heavily armoured train at his disposal, which spent a few days at Geldrop station. The English Prime Minister Winston Churchill also visited Geldrop in March 1945 and addressed the troops. These events made a big impression on the people of Geldrop.

Montgomery and Churchill after a speech in a Geldrop school

Montgomery behind villa nr. 52

Monty’s HQ, just for a short while

Feldmarschall Bernard Montgomery begleitete seine Truppen bei deren militärischen Einsätzen in Europa in einem mobilen Hauptquartier. Dieses bestand aus mehreren, speziell ausgestatteten Wohnmobilen. In seinem mobilen Büro hingen große Porträts seiner deutschen Widersacher. Die Wände waren mit Generalstabskarten bedeckt, auf denen die Truppenbewegungen geplant und hochrangigen Besuchern, wie beispielsweise König Georg VI, gezeigt werden konnten.Am 7. Februar 1945 traf das Hauptquartier in Geldrop ein.&nbsp;„Monty“,&nbsp;wie er genannt wurde, zog hier am Nieuwendijk Nr. 52 in die Villa&nbsp;De Leeuwerik&nbsp;ein. In der Hausnummer 46, der&nbsp;Villa Nova, waren seine Stabsmitglieder untergebracht. In Geldrop empfing er auch Dwight Eisenhower, den Oberbefehlshaber der amerikanischen Streitkräfte, der über einen schwer gepanzerten Zug verfügte. Dieser stand einige Tage lang im Bahnhof von Geldrop. Der englische Premierminister Winston Churchill stattete Geldrop im März 1945 ebenfalls einen Besuch ab, um vor den Truppen eine Rede zu halten. Diese Ereignisse hinterließen bei den Dorfbewohnern einen tiefen Eindruck. Veldmaarschalk Bernard Montgomery volgde zijn troepen gedurende de militaire operaties in Europa in een mobiel hoofdkwartier. Het bestond uit een aantal caravans, die speciaal voor dat doel waren ingericht. In zijn mobiele kantoor hingen grote portretten van zijn Duitse tegenstanders. De wanden waren bedekt met stafkaarten, waarop hij de troepenbewegingen kon uitzetten en de voortgang kon laten zien aan hoge bezoekers, zoals koning George VI.Op 7 februari 1945 belandde het hoofdkwartier in Geldrop. Monty betrok daar villa&nbsp;De Leeuwerik&nbsp;aan de Nieuwendijk 52. Op nummer 46 in&nbsp;Villa Nova&nbsp;was zijn staf gehuisvest. Ook bezocht opperbevelhebber Dwight Eisenhower Montgomery hier. De Amerikaanse generaal beschikte over een een zwaar bepantserde trein die enkele dagen op het station van Geldrop stond. De Engelse premier Winston Churchill bezocht Geldrop eveneens in maart 1945 en sprak er de troepen toe. Deze gebeurtenissen maakten grote indruk in Geldrop.

 Monty’s HQ, zumindest zeitweise Monty’s HQ, voor even dan

Four days after the start of Operation Market Garden on 17 September 1944, Oirschot found itself in the front line. While the Anglo-American attack from Son was stuck at Best, the British units were able to advance in the Kempen towards Tilburg. This made the Wilhelmina Canal the front line between the Germans and the Allies.A Dutch unit was also serving in the Second British Army: the Princess Irene Brigade. This unit was made up of conscripted Dutch citizens from overseas and volunteers. Rinus Stönner had lived in Canada since 1931 and had to sign up for military service in 1942, together with his brother. He was assigned to the first battle group of the Royal Dutch Princess Irene Brigade. Corporal Willem Meijwaard was a volunteer with the Marine Corps. A hundred marines joined the Princess Irene Brigade in April 1944.They were both killed while fighting the German troops who were entrenched in Oirschot. This bridge across the Wilhelmina Canal, which was built in 2020, is named in honour of them. Oirschot was liberated on 24 October 1944.

Bridge after WW2

Bridge before WW2

The Stönner-Meijwaard Bridge

Vier dagen na het begin van Operatie Market Garden op 17 september 1944 kwam Oirschot in de frontlinie te liggen. Terwijl de Brits-Amerikaanse aanval vanaf Son vastliep bij Best, lukte het Britse eenheden wel om op te rukken in de Kempen in de richting van Tilburg. Daardoor werd het Wilhelminakanaal het front tussen de Duitse en de geallieerde troepen.In het Tweede Britse Leger vocht ook een Nederlandse eenheid mee: de Prinses Irene Brigade. Deze brigade bestond uit dienstplichtige Nederlanders van overzee en uit vrijwilligers. Rinus Stönner woonde sinds 1931 in Canada en moest zich in 1942 samen met zijn broer melden voor de militaire dienstplicht. Hij werd ingedeeld bij Gevechtsgroep I van de Koninklijke Nederlandse Brigade Prinses Irene. Korporaal Willem Meijwaard was vrijwilliger bij het Korps Mariniers. Een honderdtal mariniers werd in april 1944 toegevoegd aan de Prinses Irene Brigade.&nbsp;Tijdens gevechten met de Duitse troepen die in Oirschot verschanst zaten, vonden zij allebei de dood. Als een eerbetoon aan hen is deze brug over het Wilhelminakanaal, die in 2020 werd aangelegd, naar hen vernoemd. De bevrijding van Oirschot kwam op 24 oktober 1944. Vier Tage nach dem Beginn der Operation Market Garden am 17.&nbsp;September&nbsp;1944 verlagerte sich die Frontlinie nach Oirschot. Zwar wurde der von Son aus gestartete Angriff der britisch-amerikanischen Truppen bei Best gestoppt, aber es gelang britischen Einheiten auf dem Vormarsch in Richtung Tilburg bis in die Region Kempen vorzudringen. Dadurch wurde der Wilhelminakanal zur Frontlinie zwischen den deutschen Streitkräften und den alliierten Truppen.In der Zweiten britischen Armee kämpfte auch eine niederländische Einheit: die Prinzessin-Irene-Brigade. Diese Brigade bestand aus wehrpflichtigen Niederländern aus Übersee und aus Freiwilligen.Rinus Stönner lebte seit&nbsp;1931 in Kanada und musste im Jahr&nbsp;1942 zusammen mit seinem Bruder zum Wehrdienst antreten. Er wurde der Gefechtsgruppe&nbsp;I der königlich-niederländischen Prinzessin-Irene-Brigade zugeteilt. Korporal Willem Meijwaard diente als Freiwilliger bei der Marineinfanterie, dem&nbsp;Korps Mariniers. Im April&nbsp;1944 wurde der Prinzessin-Irene-Brigade eine Hundertschaft Marineinfanteristen hinzugefügt.&nbsp;Bei Kampfhandlungen mit den deutschen Streitkräften, die sich in Oirschot verschanzt hatten, verloren beide ihr Leben. Ihnen zu Ehren wurde diese im Jahr&nbsp;2020 errichtete Brücke über den Wilhelminakanal nach ihnen benannt. Oirschot wurde am 24.&nbsp;Oktober&nbsp;1944 von der deutschen Besatzung befreit.

 Stönner-Meijwaardbrug Die Stönner-Meijwaard-Brücke

As in every war, during the operations to liberate the southern Netherlands there was soon need for somewhere to bury the dead. Mierlo seemed a good place as a few field graves had been found near a piece of undeveloped land on the Geldropseweg.Later it would become apparent that the site was the property of the Philips family from Eindhoven. As the advance of the Allies progressed and more and more graves were needed, the area grew into a war cemetery. After the war, the land was donated by Philips to the Commonwealth War Graves Commission, the body that manages these cemeteries worldwide.The cemetery is the last resting place of 665 soldiers from the United Kingdom, 5 from Australia, 4 from Canada and one Dutchman of the Royal Dutch Brigade Princess Irene. The identity of seven soldiers is unknown. In 1982 the English veteran Lewis Tombs was buried there, too.&nbsp;He had been the&nbsp;cemetery’s&nbsp;custodian for many years.

Iron crosses

C.R. Secker Helenaveen

Those who fell

Zoals in elke oorlog ontstond er bij de operaties om zuidelijk Nederland te bevrijden al snel de behoefte aan plaatsen om de gesneuvelden te begraven. Daarbij viel het oog op Mierlo, waar aan de Geldropseweg een paar veldgraven waren aangetroffen bij een stuk braakliggend terrein.&nbsp;Dat terrein bleek later het eigendom te zijn van de familie Philips uit Eindhoven. Naarmate de opmars van de geallieerden vorderde en er steeds meer graven nodig waren, groeide het terrein uit tot een oorlogskerkhof. Na de oorlog werd de grond door Philips geschonken aan de Commonwealth War Graves Commission, de instantie die wereldwijd deze kerkhoven beheert.Er liggen op het kerkhof 665 militairen uit het Verenigd Koninkrijk begraven, 5 uit Australië, 4 uit Canada en één Nederlander van de Koninklijke Nederlandse Brigade Prinses Irene. Van zeven soldaten is de identiteit niet bekend. In 1982 werd er de Engelse veteraan Lewis Tombs begraven die jarenlang de beheerder van het kerkhof was geweest. Wie in jedem Krieg ergab sich auch im Zuge der Kriegshandlungen zur Befreiung des südlichen Teils der Niederlande von den deutschen Besatzern bald die Notwendigkeit, einen Ort zu finden, an dem die Gefallenen bestattet werden konnten. Dabei fiel die Wahl auf Mierlo, wo man am Geldropseweg bei einer Brache auf mehrere Feldgräber gestoßen war. Wie sich später herausstellte, gehörte das Grundstück der Familie Philips aus Eindhoven. Je weiter die alliierten Truppen in das besetzte Gebiet vordrangen, desto größer wurde der Bedarf an Gräbern, sodass das auf dem Gelände schließlich ein Soldatenfriedhof entstand. Nach Ende des Krieges schenkte die Familie Philips das Grundstück der&nbsp;„Commonwealth&nbsp;War Graves&nbsp;Commission“,&nbsp;die sich weltweit um die Instandhaltung von Soldatenfriedhöfen kümmert.Auf diesem Friedhof liegen 665 Soldaten aus dem Vereinigten Königreich, fünf australische und vier kanadische Soldaten begraben sowie ein niederländischer Soldat der&nbsp;„Königlich&nbsp;Niederländischen Brigade Prinzessin&nbsp;Irene“.&nbsp;Sieben Gefallene wurden als&nbsp;„unbekannte Soldaten“&nbsp;bestattet. Im Jahr 1982 erhielt auch Lewis Tombs hier seine letzte Ruhestätte: Er war viele Jahre der Verwalter des Friedhofs gewesen.

 Zij die vielen Die Gefallenen

On Monday September 18 1944, the Household Cavalry, a reconnaissance section of the British XXXth Corps, advanced to the bridge over the river Tongelreep at Aalst. Once there, the British column came under fierce fire from 88mm guns, which were set up in the sports park in Eindhoven. The Irish Guards arrived too. They asked headquarters for air support. But none could be had at the time, due to fog at the airfields in Belgium. Meanwhile, a number of soldiers also found time to visit the hairdresser.This new hold-up meant Operation Market Garden had been delayed by 24 hours, which gave the Germans every chance to regroup. The success of Operation Market Garden was severely endangered.

A new haircut

Am Montag, dem 18. September 1944, rückte die Household Cavalry, eine Aufklärungseinheit des 30. Britischen Korps, zur Brücke über die Tongelreep bei Aalst vor. Dort geriet die britische Kolonne unter heftigen Beschuss aus 88-mm-Kanonen, die auf dem Eindhovener Sportplatz aufgestellt waren. Auch die Irish Guards trafen ein. Sie forderten im Hauptquartier Luftunterstützung an. Doch die konnte zu diesem Zeitpunkt – teils wegen des Nebels auf den belgischen Flugplätzen – nicht geboten werden. In der Zwischenzeit fand eine Reihe von Soldaten auch noch Zeit für einen Friseurbesuch.Durch diesen erneuten Aufenthalt verzögerte sich die Operation Market Garden um mittlerweile 24 Stunden. Dadurch hatten die Deutschen alle Gelegenheit, sich neu zu gruppieren. Der Erfolg der Operation Market Garden wurde so ernsthaft gefährdet. &nbsp; Op maandag 18 september 1944 rukte de Household Cavalry, een verkenningsonderdeel van het Britse XXXe legerkorps, op tot aan de brug over de Tongelreep bij Aalst. Daar werd de Britse colonne stevig onder vuur genomen door 88 mm kanonnen, die stonden opgesteld bij het sportpark in Eindhoven. Ook de Irish Guards arriveerden. Zij vroegen het hoofdkwartier om luchtsteun. Maar die was op dat moment, onder andere door mist op de vliegvelden in België, niet te krijgen. Ondertussen vonden een aantal militairen ook nog tijd voor een bezoekje aan de kapper.Door dit nieuwe oponthoud had Operatie Market Garden inmiddels 24 uur vertraging opgelopen. Dat gaf de Duitsers alle kans zich te hergroeperen. De goede afloop van Operatie Market Garden kwam er ernstig door in gevaar.Fietsroutes Liberation Route De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via <a target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow" href="http://webshop.visitbrabant.com">webshop.visitbrabant.com</a>Fietsroutes Liberation Route De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via <a target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow" href="http://webshop.visitbrabant.com">webshop.visitbrabant.com</a>

 Ein neuer Haarschnitt Een nieuw kapsel

American paratroopers, who had been dropped at Son on September 17 1944, advanced to Eindhoven the next day. The mission of the 506th regiment of the U.S. 101st Airborne Division was to take Eindhoven and immediately secure the four bridges over the River Dommel. “We can’t waste any time to kill Germans”. With these words, Colonel Sink, the commander of the 506th, made very clear there was no time to lose. After some German resistance on the Vlokhovenseweg and then the Woenselsestraat, the Americans were able to reach the bridges. But the liberation of Eindhoven also took its toll of the people of Eindhoven. Some resistance fighters were killed, including Adri Luijkx, who was shot in error by an American paratrooper.

A tragic mistake

Amerikanische Fallschirmjäger, die am 17. September 1944 beim Dorf Son abgesetzt worden waren, rückten am Tag danach nach Eindhoven vor. Die Soldaten dieses 506. Regiments der 101. US-Luftlandedivision hatten den Befehl, Eindhoven einzunehmen und sofort die vier Brücken über die Dommel zu sichern. „We can’t waste any time to kill Germans. Wir können keine Zeit damit verschwenden, Deutsche zu töten.“ Mit diesen Worten machte Colonel Sink, der Kommandeur des 506. Regiments, sehr deutlich, dass keine Zeit mehr zu verlieren war. Nach einigem deutschen Widerstand am Vlokhovenseweg und danach an der Woenselsestraat konnten die Amerikaner die Brücken erreichen. Doch die Befreiung von Eindhoven forderte auch ihren Tribut von den Einwohnern. Mehrere Widerstandskämpfer wurden getötet, darunter auch Adri Luijkx, der irrtümlich von einem amerikanischen Fallschirmjäger erschossen wurde. Amerikaanse parachutisten die op 17 september 1944 bij Son waren gedropt, rukten de dag erna op naar Eindhoven. De militairen van dit 506e regiment van de Amerikaanse 101e Luchtlandingsdivisie hadden de opdracht Eindhoven in te nemen en onmiddellijk de vier Dommelbruggen veilig te stellen. “We can’t waste any time to kill Germans”. Met deze woorden maakte kolonel Sink, de commandant van het 506e, heel duidelijk dat er geen tijd meer was te verliezen. Na enige Duitse weerstand op de Vlokhovenseweg en daarna op de Woenselsestraat wisten de Amerikanen de bruggen te bereiken. Maar de bevrijding van Eindhoven eiste ook bij de Eindhovenaren zijn tol. Enkele verzetsmensen werden gedood, waaronder Adri Luijkx die bij vergissing door een Amerikaanse parachutist werd neergeschoten.Fietsroutes Liberation Route De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via <a target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow" href="http://webshop.visitbrabant.com">webshop.visitbrabant.com</a>

 Ein tragischer Irrtum Een tragische vergissing

On September 18 1944, the people of Eindhoven celebrated the liberation of their city with wild rejoicing. They welcomed the American liberators from the 101st Airborne Division with great enthusiasm in the north of the city and the British from the XXXth Corps in the south. Here and there, the revelry was so great the Allied advance was delayed, because the people of Eindhoven wanted to thank their liberators in every possible way. After more than four long years of oppression, the relief was enormous. For the many American paratroopers who were there, this made a deep and lasting impression.

A paratrooper in Eindhoven

Die Eindhovener feierten die Befreiung ihrer Stadt am 18. September 1944 mit überwältigendem Jubel. Sie hießen mit großer Begeisterung ihre Befreier willkommen: die Amerikaner der 101. US-Luftlandedivsion in den nördlichen Teilen der Stadt, die Briten vom 30. Korps in den südlichen Teilen. Der Ansturm war hier und da sogar so groß, dass die Alliierten Mühe hatten, weiter vorzurücken. Denn die Eindhovener wollten ihren Befreiern auf jede erdenkliche Weise danken. Nach rund vier langen Jahren der Unterdrückung war die emotionale Entladung enorm. Bei vielen amerikanischen Fallschirmjägern, die dies miterleben durften, hat dies einen tiefen und bleibenden Eindruck hinterlassen. De Eindhovenaren hebben de bevrijding van hun stad op 18 september 1944 met dolle vreugde gevierd. Ze heetten de Amerikanen van de 101e Luchtlandingsdivisie met groot enthousiasme welkom in de noordelijke delen van de stad en de Britten van het XXXe legerkorps in de zuidelijke delen. De feestvreugde was hier en daar zelfs zo groot dat de opmars van de geallieerden erdoor werd vertraagd, want de Eindhovenaren wilden hun bevrijders op alle mogelijke manieren bedanken. Na ruim vier lange jaren van onderdrukking was de ontlading enorm. Op veel Amerikaanse parachutisten die erbij waren, heeft dit een blijvende en diepe indruk gemaakt.Fietsroutes Liberation Route De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via <a target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow" href="http://webshop.visitbrabant.com">webshop.visitbrabant.com</a>

 Ein Fallschirmjäger in Eindhoven Een paratrooper in Eindhoven

On September 19 1944, the German 107th Panzer Brigade was deployed from Nuenen to launch a counterattack on Eindhoven and Son. The advancing British XXXth Corps had to be stopped. The German tanks had therefore to cross the River Dommel. They sent reconnaissance units to assess the possible crossings.At this bridge, German reconnaissance units encountered Willem Hikspoors. Willem was a gardener on the Soeterbeek estate and had immediately realised what the Germans were planning. He managed to convince them the bridge would not hold. Moreover, with his performance, he saved the son of the estate owner, who was being held by the Germans as a spy. For his cool-blooded act, Willem received a medal and, in 1984, the bridge was named after him.

The cold-blooded gardener

Am 19. September 1944 wurde die deutsche 107. Panzerbrigade eingesetzt, um von Nuenen aus einen Gegenangriff auf Eindhoven und Son zu lancieren. Das vorrückende 30. Britische Korps sollte zum Stillstand gebracht werden. Dazu mussten die deutschen Panzer irgendwo den Fluss Dommel überqueren. Man schickte also Aufklärungseinheiten, um die möglichen Überquerungsstellen zu beurteilen.Bei dieser Brücke begegneten die deutschen Späher Willem Hikspoors. Willem war Gärtner auf dem Landgut Soeterbeek und durchschaute sofort, was die Deutschen vorhatten. Es gelang ihm, sie davon zu überzeugen, dass die Brücke die Last nicht tragen konnte. Außerdem rettete er mit seinem Dazwischenkommen den Sohn seines Herrn, den die Deutschen für einen Spion hielten. Für seinen kaltblütigen Auftritt wurde Willem ausgezeichnet, und 1984 wurde die Brücke nach ihm benannt. De Duitse 107e Panzerbrigade werd op 19 september 1944 ingezet om vanuit Nuenen een tegenaanval te doen op Eindhoven en Son. Het oprukkende Britse XXXe legerkorps moest tot staan worden gebracht. De Duitse tanks moesten daarvoor ergens de Dommel oversteken. Men stuurde daarom verkenningseenheden uit om de mogelijke oversteekplaatsen te beoordelen.Bij deze brug kwamen Duitse verkenners Willem Hikspoors tegen. Willem was tuinman op het landgoed Soeterbeek en had meteen door wat de Duitsers van plan waren. Hij wist ze ervan te overtuigen dat de brug het niet zou houden. Bovendien redde hij met zijn optreden de zoon van de jonkheer die door de Duitsers voor een spion werd gehouden. Willem kreeg voor zijn koelbloedige optreden een onderscheiding en de brug werd in 1984 naar hem vernoemd.Fietsroutes Liberation Route De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via <a target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow" href="http://webshop.visitbrabant.com">webshop.visitbrabant.com</a>

 Der kaltblütige Gärtner De koelbloedige tuinman

On Monday September 18 and Tuesday 19, in the woods between Son and Best, very heavy fighting took place between units of the German 59th Division and the 502nd regiment of the American 101st Airborne Division, which later received support from the 327th Glider Infantry Regiment and the British 15/19 Hussars.The Germans tried to recapture the drop and landing zones at Son and advanced from Boxtel and Best. They wanted to prevent a breakthrough by the Americans and British. Many were killed in these battles. Among them were Lieutenant Colonel Robert Cole and Private Joe Mann. For their extraordinary courage, both were awarded the highest U.S. military decoration, the Medal of Honor.<iframe class="ql-video" frameborder="0" allowfullscreen="true" src="https://www.youtube.com/embed/eNCJmTG_w9A?showinfo=0"></iframe>

img_5644.jpeg

Robert Cole and Joe Mann

 Robert Cole und Joe Mann Robert Cole en Joe Mann

On Sunday September 17 1944, more than 4,500 American paratroopers of the 502nd and 506th Regiment of the 101st Airborne Division landed on the heath land north of Son. Among other things, the 506th had to capture the bridge over the Wilhelmina Canal and then push forward to Eindhoven. The Americans encountered strong resistance and came under machinegun and cannon fire. When they reached the bridge, it was blown up before their eyes by the Germans, who then withdrew. On the night of Monday 18 to Tuesday September 19, British engineers worked with all their might to build a Bailey bridge. It was finished early on Tuesday morning and tanks and other heavy equipment were able to cross the Canal.But things almost went wrong after an attack by 8 German Panther tanks. A German tank managed to approach within 150 meters of the Bailey bridge. However, it was eliminated by an anti-tank gun, which had just arrived from the landing zone. The Germans were forced to retreat.

The bridge or your life

Am Nachmittag des Sonntag, dem 17. September 1944, landeten über 4500 amerikanische Fallschirmjäger des 502. und 506. Regiments der 101. Luftlandedivision auf der Heide nördlich von Son. Das 506. Regiment musste unter anderem die Brücke über den Wilhelminakanal erobern und anschließend nach Eindhoven vorstoßen. Die Amerikaner sahen sich erbittertem Widerstand ausgesetzt und gerieten unter Maschinengewehr- und Kanonenbeschuss. Als sie endlich die Brücke erreichten, wurde die vor ihren Augen gesprengt – von den Deutschen, die sich anschließend zurückzogen. In der Nacht von Montag, dem 18. auf Dienstag, den 19. September, bauten britische Pioniere mit ganzem Einsatz an einer Bailey-Brücke. Die war am frühen Dienstagmorgen fertig, sodass Panzer und anderes schweres Material den Kanal wieder überqueren konnten.Fast wäre bei einem Angriff von acht deutschen Panther-Panzern noch etwas missglückt. Einem deutschen Panzer war es gelungen, sich der Bailey-Brücke bis auf 150 m zu nähern. Er wurde jedoch von einem Panzerabwehrgeschütz ausgeschaltet, das soeben aus der Landezone eingetroffen war. Die Deutschen waren gezwungen, sich zurürckzuziehen. &nbsp; Op zondagmiddag 17 september 1944 landden er meer dan 4500 Amerikaanse parachutisten van het 502e en 506e regiment van de 101e Luchtlandigsdivisie op de heide ten noorden van Son. Het 506e moest onder andere de brug over het Wilhelminakanaal veroveren en dan doorstoten naar Eindhoven. De Amerikanen ondervonden hevige weerstand en kwamen onder mitrailleur- en kanonvuur te liggen. Toen ze de brug bereikten werd die voor hun ogen opgeblazen door de Duitsers, die zich vervolgens terugtrokken. In de nacht van maandag 18 op dinsdag 19 september bouwden Britse genisten met alle macht aan een Baileybrug. Die was in de vroege dinsdagochtend gereed en toen konden tanks en ander zwaar materieel het kanaal weer oversteken.Bij een aanval van 8 Duitse Panthertanks ging het nog bijna mis. Een Duitse tank wist de Baileybrug tot op 150 meter te naderen. Hij werd echter uitgeschakeld door een antitank geschut dat net van de landingszone was gearriveerd. De Duitsers moesten zich terugtrekken.Fietsroutes Liberation Route De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via <a target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow" href="http://webshop.visitbrabant.com">webshop.visitbrabant.com</a><img src="/media/2860721/kaartenwaaier_panorama_500x263.jpg" alt="Kaartenwaaier _panorama">

Odkryj miejsca pamięci

Odkryj więcej miejsc pamięci

Ślady wyzwolenia: dosłownie i w przenośni