In October 1944, to more quickly supply the Allied forces, access had to be gained to the port of Antwerp. The 1st Canadian Army was given the task to capture the roads to and the banks of the Scheldt. A part of this operation, the Allies advanced towards Woensdrecht and Bergen op Zoom, and via the Kreekrakdam, to Zuid-Beveland.
On the 13th of October 1944, the Canadian regiment, The Black Watch (Royal Highland Regiment) of Canada, was ordered to capture the German positions on the railway embankment at Woensdrecht. The assault ended in tragedy. Private John Dubetz survived, but 58 other Canadian soldiers were killed. Afterwards, the Canadians called this day: Black Friday.&#13;
&#13;
 &#13;

Black Friday

Um die alliierten Truppen schneller mit Nachschub versorgen zu können, musste im Oktober 1944 der Zugang zum Antwerpener Hafen ermöglicht werden. Die 1. kanadische Armee bekam den Befehl die Zufahrtswege und die Ufer der Schelde zu erobern. Dazu gehörte auch das Vorrücken alliierter Einheiten nach Woensdrecht und Bergen op Zoom und über den Kreekrakdam nach Zuid-Beveland.
Das kanadische Regiment The Black Watch, des Royal Highland Regiments of Canada hatte Befehl am 13. Oktober 1944 deutsche Stellungen auf dem Bahndeich bei Woensdrecht einzunehmen. Dieser Angriff endete in einem Drama. Soldat John Dubetz überlebte, aber 58 andere kanadische Soldaten wurden getötet. Im Nachhinein nannten die Kanadier diesen Tag: Black Friday.&#13;
&#13;
 &#13; Om de geallieerde troepen sneller te kunnen bevoorraden moest in oktober 1944 de toegang tot de Antwerpse haven worden vrijgemaakt. Het 1e Canadese Leger kreeg de taak de toegangswegen en de oevers van de Schelde te veroveren. Als onderdeel daarvan rukten de geallieerden op naar Woensdrecht en Bergen op Zoom en via de Kreekrakdam naar Zuid-Beveland.Het Canadese regiment The Black Watch (Royal Highland Regiment) of Canada kreeg de opdracht om op 13 oktober 1944 Duitse stellingen in te nemen op de spoordijk bij Woensdrecht. Deze bestorming liep uit op een drama. Soldaat John Dubetz overleefde het, maar 58 andere Canadese soldaten werden gedood. Naderhand noemden de Canadezen deze dag: Black Friday.Fietsroutes Liberation Route De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via <a target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow" href="http://webshop.visitbrabant.com">webshop.visitbrabant.com</a><div data-youtube-video=""><iframe class="video" width="640" height="480" allowfullscreen="false" src="https://youtube.com/embed/HPdL4kK6As4" start="0"></iframe></div><div data-youtube-video=""><iframe class="video" width="640" height="480" allowfullscreen="false" src="https://www.youtube.com/embed/Iu9WYpABNRE " start="0"></iframe></div>

 Schwarzer Freitag Black Friday

German troops had built a defensive line on the north side of the Mark Canal. Overnight, on the 3rd of November 1944, Polish troops from the 1st Polish Armoured Division first began a feint toward Terheijden. Then, at Ter Aalst, another unit crossed the canal in inflatable boats and surprised the German troops in their foxholes. After some fighting, the Poles managed to establish a bridgehead.
At the same time, at the Marksluis near Oosterhout, the Poles tried to cross the Mark Canal. That was a lot less successful, as they came under heavy German fire. Eventually, with the support of artillery and fighter aircraft, they still managed to reach the other side. Polish sappers immediately started constructing a Bailey bridge. This was a turning point in the action, the Poles broke through and the bridge was named the Success Bridge.&#13;
&#13;
 &#13;

The battle of Mark Canal

An der Nordseite des Markkanaal hatten deutsche Truppen eine Verteidigungslinie errichtet. Am 3. November 1944 setzten die Polen der 1. polnischen Panzerdivision erst einen Scheinangriff ein, in Richtung Terheijden. Anschließend überquerte eine andere Einheit bei Ter Aalst den Kanal mit Faltboten und überraschte die deutschen Soldaten in ihren Schützenlöchern. Nach einigem Kampf gelang es den Polen einen Brückenkopf zu platzieren.
Zur gleichen Zeit versuchten Polen an der Markschleuse bei Oosterhout den Markkanaal zu überqueren. Das verlief allerdings ganz und gar nicht so erfolgreich, denn sie gelangten direkt unter schweren deutschen Beschuss. Letztendlich konnten sie mit Hilfe von Artillerie und Jagdflugzeugen doch noch das andere Ufer erreichen. Die sogenannten Geniesoldaten der Polen machten sich sofort an den Aufbau einer Baileybrücke. Dies war der entscheidende Wendepunkt der Aktion: die Polen konnten durchbrechen! Aus diesem Grund erhielt die Brücke den Namen: ‘Succes Bridge’.&#13;
&#13;
 &#13; Aan de noordkant van het Markkanaal hadden Duitse troepen een verdedigingslinie aangelegd. Op 3 november 1944 begonnen Poolse soldaten van de 1e Poolse Pantserdivisie 's nachts eerst een schijnaanval in de richting van Terheijden. Vervolgens stak een andere eenheid bij Ter Aalst het kanaal over met vouwboten en verraste de Duitse militairen in hun schuttersputten. Na enige gevechten wisten de Polen een bruggenhoofd te vestigen.Tegelijkertijd probeerden Polen bij de Marksluis bij Oosterhout het Markkanaal over te steken. Dat verliep heel wat minder succesvol, want ze kwamen direct onder zwaar Duits tegenvuur te liggen. Uiteindelijk wisten ze met steun van artillerie en jachtvliegtuigen toch de overkant te bereiken. Onmiddellijk begonnen Poolse geniesoldaten met de aanleg van een Baileybrug. Dit was een keerpunt in de actie, de Polen braken door, en daarom kreeg de brug de naam Succes Bridge.Fietsroutes Liberation Route De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via <a href="http://webshop.visitbrabant.com" rel="noopener noreferrer" target="_blank">webshop.visitbrabant.com</a>

 Der Kampf um den Markkanaal De slag om het Markkanaal

On the 28th of October 1944, the Dragon battle group from the 1st Polish Armoured Division liberated the village of Dorst. After an earlier artillery barrage, at eight o'clock in the evening the Poles surprised the Germans in Dorst who were still preparing their evening meal.
But it wasn’t over yet. The next morning, supported by artillery, German troops, launched a counter attack and fighting broke out in in four different places in the village. The alarm was raised at Polish headquarters. They realised the planned liberation of Breda was at risk. Sherman tanks were immediately sent to Dorst.
After a fierce battle, in which both sides suffered losses, Polish tanks took out the German artillery and Dorst was liberated for the second time.&#13;
&#13;
 &#13;

Twice conquered

Am 28. Oktober 1944 eroberte die Kampftruppe Dragon der 1. polnischen Panzerdivision das Dörfchen Dorst. Nach vorherigem Artilleriebeschuss überraschten die Polen, um acht Uhr abends, die deutschen Soldaten, die sich gerade etwas zu Essen machten.
Damit war es aber nicht getan. Am nächsten Morgen setzten deutsche Truppen, mit Unterstützung von Geschützen, den Gegenangriff ein. An vier verschiedenen Stellen im Dorf brachen Kämpfe aus. Im polnischen Hauptquartier wurde Alarm geschlagen. Dort fürchtete man um die geplante Befreiung Bredas und reagierte sofort: Shermanpanzer wurden nach Dorst dirigiert.
Nach schweren Kämpfen, bei denen beide Seiten Verluste erlitten, konnten die polnischen Panzer das deutsche Geschütz ausschalten. Damit wurde Dorst zum zweiten Mal erobert.&#13;
&#13;
 &#13; Op 28 oktober 1944 veroverde de gevechtsgroep Dragon van de 1e Poolse Pantserdivisie het dorpje Dorst. Na eerdere artilleriebeschietingen verrasten de Polen om acht uur 's avonds de Duitse soldaten in Dorst die nog bezig waren met eten koken.Maar daarmee was het niet gedaan. De volgende morgen zetten Duitse troepen, ondersteund door geschut, de tegenaanval in en braken er op vier verschillende plaatsen in het dorp gevechten uit. Op het Poolse hoofdkwartier werd alarm geslagen. Men zag daar de geplande bevrijding van Breda in gevaar komen. Onmiddellijk werden Sherman-tanks naar Dorst gedirigeerd.Na een felle strijd waarbij aan beide kanten verliezen werden geleden, schakelden de Poolse tanks het Duitse geschut uit en werd Dorst voor de tweede keer veroverd.Fietsroutes Liberation Route De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via <a href="http://webshop.visitbrabant.com" rel="noopener noreferrer" target="_blank">webshop.visitbrabant.com</a>

 Zwei Mal erobert Twee keer veroverd

Along with Terheijden and Wagenberg, Den Hout was one of the villages that came to lie directly in the front line during the battle for the Mark Canal. The village was bombarded by a hail of grenades, launched by the Polish artillery. British fighters carried out air strikes. The devastation in Den Hout was enormous and there were many civilian casualties.
After the breakthrough at the Mark Canal line, Polish tanks advanced in the direction of Den Hout. There was some German resistance, but that was quickly overcome. Den Hout was liberated in the early evening of the 3rd of November 1944.&#13;
&#13;
 &#13;

Village in the front line

Den Hout war eines der Dörfer, das gemeinsam mit Terheijden und Wagenberg während der Schlacht um den Markkanaal genau in die Frontlinie geriet. Die polnische Artillerie nahm das Dorf mit einem regelrechten Granatenhagel unter Feuer. Englische Jagdbomber führten einen Luftangriff aus. Die Verwüstungen in Den Hout waren verheerend und während der Angriffe kamen viele Bürger um.
Nach dem gelungenen Durchbruch durch die Verteidigungslinie am Markkanaal rückten polnische Panzer in Richtung Den Hout vor. Der noch restierende deutsche Widerstand war schnell gebrochen. Gegen Abend des 3. November 1944 war das Dorf Den Hout befreit.&#13;
&#13;
 &#13; Den Hout was met Terheijden en Wagenberg een van de dorpen die recht in de frontlinie kwam te liggen tijdens de slag om het Markkanaal. Het dorp werd bestookt door een regen van granaten, afgevuurd door de Poolse artillerie. Ook waren er luchtaanvallen van Engelse jagers. De verwoestingen in Den Hout waren enorm en er vielen veel burgerslachtoffers.Na de doorbraak door de linie bij het Markkanaal rukten de Poolse tanks op in de richting van Den Hout. Er was nog wat Duitse weerstand, maar die werd snel gebroken. Tegen de avond van 3 november 1944 was Den Hout bevrijd.Fietsroutes Liberation Route De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via <a href="http://webshop.visitbrabant.com" rel="noopener noreferrer" target="_blank">webshop.visitbrabant.com</a>

 Dorf an der Frontlinie Dorp in de frontlinie

All but one of 280 the graves (one Dutch grave) on this cemetery belong to British soldiers. 265 of them were soldiers 14 of them were airmen. Most of the soldiers lying here died in the fighting that took place in this area between October and November 1944.

War-Cemetery-Overloon-1.jpg

British War Cemetery Overloon

In den 280 Gräbern auf dem „Oorlogsbegraafplaats Overloon“ ruhen bis auf einen niederländischen Soldaten ausschließlich britische Armeeangehörige, von denen 14 Mann zum fliegenden Personal gehörten. Die meisten fielen in den Kämpfen im Oktober und November 1944 beim Vormarsch der britischen Zweiten Armee. All but one of 280 the graves (one Dutch grave) on this cemetery belong to British soldiers. 265 of them were soldiers 14 of them were airmen. Most of the soldiers lying here died in the fighting that took place in this area between October and November 1944. Op een na zijn alle 280 graven (een Nederlands graf) op deze begraafplaats van Britse soldaten. 265 van hen waren soldaten 14 van hen waren vliegeniers. De meeste soldaten die hier liggen stierven tijdens de gevechten die tussen oktober en november 1944 in dit gebied plaatsvonden.

 Soldatenfriedhof Overloon Britse Oorlogsbegraafplaats Overloon British War Cemetery Overloon

On the 27th of October 1944, the Canadians from the South Alberta Regiment and the Lincoln &amp; Welland Regiment had advanced to within a few kilometres of Bergen op Zoom. Their commanders were debating. Should they launch an attack on Bergen op Zoom or not?
These two regiments were part of the 1st Canadian Army, which had the mission to capture the Scheldt estuary, so that the Antwerp port could be used for the supply of troops and equipment. In the days before the 27th of October, the Canadians had fought fierce battles to gain access to Zuid-Beveland at Kreekrakdam. After this fighting, the German forces retreated to a line behind the Zoom.
The Canadians then entered the city and liberated a section of Bergen op Zoom. The fighting lasted for days, until the Germans eventually also had to surrender that line.&#13;
&#13;
 &#13;

Hell Bill, let's take this damn'd place

Die Kanadier des South Alberta und des Lincoln &amp; Welland Regiments waren am 27. Oktober 1944 bis auf einige Kilometer an Bergen op Zoom herangerückt. Die Befehlshaber berieten sich. Sollten sie den Angriff auf Bergen op Zoom einsetzen oder nicht?
Diese zwei Regimenter waren Teil der 1. kanadischen Armee, die die Scheldemündung erobern sollte, sodass der Antwerpener Hafen in Betrieb genommen werden konnte, um neue Truppen und Material zu liefern. In den letzten Tagen vor dem 27. Oktober hatten die Kanadier schwere Kämpfe geführt um den Zugang nach Zuid-Beveland beim Kreekrakdam zu erobern. Nach diesen Kämpfen zogen sich die deutschen Truppen zur Verteidigungslinie hinter der Zoom zurück.
Anschließend zogen die Kanadier in die Stadt ein und befreiten einen Teil Bergen op Zooms. Die Kämpfe hielten noch mehrere Tage an, bevor die deutschen Truppen letztendlich auch diese Linie aufgeben mussten.&#13;
&#13;
 &#13; De Canadezen van het South Alberta Regiment en van het Lincoln &amp; Welland Regiment waren op 27 oktober 1944 gevorderd tot op enkele kilometers van Bergen op Zoom. De commandanten overlegden. Zouden ze de aanval op Bergen op Zoom openen of niet?Deze twee regimenten waren onderdeel van het 1e Canadese Leger, dat de opdracht had om de Schelde-monding te veroveren, zodat de Antwerpse haven in gebruik kon worden genomen voor de aanvoer van troepen en materieel. De Canadezen hadden in de dagen voor de 27e oktober hevige gevechten geleverd om de toegang tot Zuid-Beveland bij de Kreekrakdam in handen te krijgen. Na deze strijd trokken de Duitse troepen zich terug op een linie achter de Zoom.Vervolgens trokken de Canadezen de stad in en bevrijdden een gedeelte van Bergen op Zoom. Nog dagenlang waren er gevechten, totdat de Duitse soldaten uiteindelijk ook die linie moesten opgeven.Fietsroutes Liberation Route De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via <a href="http://webshop.visitbrabant.com" rel="noopener noreferrer" target="_blank">webshop.visitbrabant.com</a>

 ‚Zur Hölle Bill, lass uns den Ort einnehmen’ 'Hell Bill, let's take this damn’d place'

On the 27th of October 27 1944, after the liberation of a section of Bergen op Zoom, the situation remained dangerous. There were still German troops north of the Zoom. They had blocked the roads, dug tank ditches and laid concrete anti-tank blocks. From behind this line, they fired artillery on the town, resulting in dead and wounded.
The Canadians attempted several times without success to cross the Zoom. But, eventually, they managed to build a Bailey bridge and blow up the concrete blockades on the Zoomdam. On the 31st of October, after heavy fighting, the Germans had to surrender the Zoom line. Among the Canadians were 135 dead, wounded and missing. There were also civilian causalities in Bergen op Zoom.&#13;
&#13;
 &#13;

b5e9e19d-b50d-4d6b-88cf-0febe34d4aac.jpg

Dramas surrounding liberation

Nach der Befreiung eines Teils von Bergen op Zoom am 27. Oktober 1944 blieb die Situation gefährlich. Nördlich der Zoom befanden sich noch deutsche Truppen. Sie hatten Straßen blockiert, Panzergraben ausgehoben und Panzerabwehrblöcke aus Beton aufgestellt. Von dieser Verteidigungslinie aus nahmen sie die Stadt mit Artillerie unter Beschuss, die Folge: viele Tote und Verwundete.Die Kanadier versuchten einige Male erfolglos die Zoom zu überqueren. Letztendlich gelang es ihnen eine Baileybrücke anzulegen und die Beton-blockaden auf dem Zoomdam zu sprengen. Nach einem schweren Gefecht musste der Besatzer am 31. Oktober diese Zoomlinie aufgeben. Auf kanadischer Seite zählte man 135 Tote, Verletzte und Vermisste. Aber auch von der Zivilbevölkerung Bergen op Zooms forderte der Kampf zahlreiche Opfer. Na de bevrijding van een deel van Bergen op Zoom op 27 oktober 1944 bleef de situatie gevaarlijk. Er zaten nog Duitse troepen ten noorden van de Zoom. Ze hadden wegen geblokkeerd, tankgrachten gegraven en betonnen anti-tankblokken laten neerleggen. Vanachter die linie schoten ze met artillerie op de stad. Daarbij vielen doden en gewonden.De Canadezen probeerden verschillende keren zonder succes over de Zoom te komen. Maar uiteindelijk lukte het hen een Baileybrug te slaan en de betonnen versperring op de Zoomdam op te blazen. Na zware strijd moest de bezetter op 31 oktober de Zoomlinie opgeven. De Canadezen telden 135 doden, gewonden en vermisten. Ook onder de burgers van Bergen op Zoom vielen slachtoffers.Fietsroutes Liberation Route De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via <a href="http://webshop.visitbrabant.com" rel="noopener noreferrer" target="_blank">webshop.visitbrabant.com</a>

 Die Dramen der Befreiung Drama's rond de bevrijding

German troops had built defensive works around the villages of Steenbergen and Welberg to halt or delay the Allied advance. In some places, such as here fifty metres down the Moerstraatseweg, there was a concrete anti-tank wall.
After the Canadian Algonquin Regiment was stalled by German mortar and gunfire, on the 2nd of November 1944, troops from another unit launched another attempt to take Welberg. They too came under heavy fire and additionally faced a German Sturmgeschütz, a mobile tracked gun. The battle was only over when Canadian artillery was able to destroy the Sturmgeschütz.
But after the liberation, another drama took place at the wall instead. The brothers Piet and Koos Helmons died in an accident with a mine.&#13;
&#13;
 &#13;

A german Wall

In der Umgebung von Steenbergen und Welberg hatten deutsche Truppen, um das Vorrücken der Alliierten zu stoppen oder aufzuhalten, Verteidigungswerke gebaut. An einigen Stellen, so wie hier ganz in der Nähe am Moerstraatseweg befand sich eine Panzerabwehrmauer.
Nachdem das kanadische Algonquin Regiment, aufgehalten durch deutsches Mörser- und Gewehrfeuer, festsaß, unternahmen Soldaten einer anderen Einheit am 2. November 1944 erneut einen Versuch Welberg einzunehmen. Auch diese Einheit geriet in schweren Beschuss und wurde außerdem mit dem deutschen Sturmgeschütz konfrontiert - eine mechanische Kanone auf Raupenrädern. Erst als es der kanadischen Artillerie gelang das Sturmgeschütz außer Gefecht zu setzen, fand der Kampf ein Ende.
An der Mauer vollzog sich nach der Befreiung noch ein Drama: Die Gebrüder Piet und Koos Helmons kamen dort durch ein Minenunglück ums Leben.&#13;
&#13;
 &#13; Rondom Steenbergen en Welberg hadden Duitse troepen verdedigings-werken aangelegd om de geallieerde opmars tot staan de brengen of te vertragen. Op enkele plaatsen, zoals hier vijftig meter verderop aan de Moerstraatseweg, stond een betonnen anti-tankmuur.Nadat het Canadese Algonquin Regiment was vastgelopen op Duits mortier- en geweervuur, deden militairen van een andere eenheid op 2 november 1944 opnieuw een poging om Welberg in te nemen. Ook zij kwamen zwaar onder vuur te liggen en kregen bovendien te maken met een Duits Sturmgeschütz, een gemechaniseerd kanon op rupsbanden. Pas toen de Canadese artillerie het Sturmgeschütz wist te vernietigen, was de strijd gestreden.Maar bij de muur vond na de bevrijding nog een drama plaats. De broertjes Piet en Koos Helmons kwamen er bij een ongeluk met een mijn om het leven.Fietsroutes Liberation Route De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via <a href="http://webshop.visitbrabant.com" rel="noopener noreferrer" target="_blank">webshop.visitbrabant.com</a>

 Eine deutsche Mauer Een Duitse muur

Heavy fighting preceded the liberation of Wouw. German troops had built a defence line, including a tank ditch, which Canadians and British tanks had great difficulty in crossing. When a breakthrough was forced on the 27th of October, a German demolition unit blew up the ancient Lambertustoren. On the 28th of October 1944, British troops from the 11th Royal Scots Fusiliers liberated the village.&#13;
After Germans were driven back behind the Hollands Diep and the Maas, they continued launching their flying bombs at Antwerp. Use the port of Antwerp was crucial to the Allies.&#13;
These flying bombs, the V1, also came down regularly in West-Brabant. On the 27th of February 1945, one caused a disaster in the centre of Wouw.&#13;
&#13;
 &#13;

Flying Bombs

Wouw musste vor der Befreiung schwere Kämpfe erleiden. Die deutschen Truppen hatten eine Verteidigungslinie angelegt, zu der auch ein Panzergraben gehörte, der den Vormarsch der Kanadier und Engländer ziemlich erschwerte. Als am 27. Oktober mit aller Kraft ein Durchbruch erlangt war, jagte ein deutsches Sprengkommando den jahrhundertealten Lambertusturm in die Luft. Am 28. Oktober 1944 befreiten britische Soldaten des 11. Royal Scots Fusiliers das Dorf.&#13;
Nachdem die deutschen Truppen hinter das Hollands Diep und die Maas zurückgedrängt worden waren, feuerten sie weiterhin ‚fliegende Bomben’ auf Antwerpen. Die Nutzung des Antwerpener Hafens war für die Alliierten von ausschlaggebender Wichtigkeit.&#13;
Diese fliegenden Bomben, V1 genannt, landeten auch immer wieder in West-Brabant. Eine V1 verursachte am 27. Februar 1945 im Zentrum Wouws eine Katastrophe.&#13;
&#13;
 &#13; Aan de bevrijding van Wouw gingen zware gevechten vooraf. De Duitse troepen hadden een verdedigingslinie aangelegd, waaronder een tankgracht, waardoor de tanks van de Canadezen en Engelsen grote moeite hadden om op te rukken. Toen er op 27 oktober een doorbraak was geforceerd, blies een Duits Sprengkommando de eeuwenoude Lambertustoren op. Op 28 oktober 1944 bevrijdden Britse soldaten van het 11th Royal Scots Fusiliers het dorp.&#13;
Nadat de Duitse troepen waren teruggedreven achter het Hollands Diep en de Maas, bleven zij hun vliegende bommen afvuren op Antwerpen. Het gebruik van de Antwerpse haven was namelijk cruciaal voor de geallieerden.&#13;
Deze vliegende bommen, V1's, kwamen ook regelmatig in West-Brabant neer. Een daarvan veroorzaakte op 27 februari 1945 een ramp in het centrum van Wouw.&#13;
&#13;
 &#13;

 Fliegende Bomben Vliegende bommen

Soon after the start of the advance to Arnhem, British tanks of the XXXth Corps drove into an ambush. A hastily-formed German combat unit, the Kampfgruppe Walther, was waiting for them. The Germans set a number of British tanks on fire. These tanks then blocked the road and fierce fighting broke out. The advance came to a halt. The British only gained the upper hand through air support from Typhoon fighter-bombers.But precious time had been lost. Eindhoven, the target of this day, was not reached. The aim of the operation was to launch a fast attack in order to reach Arnhem within 2 to 4 days. The first delay had taken place.A week earlier, a dramatic event took place here. The Germans captured four residents of Borkel and Schaft. After they were “released”, they were fired upon. Two of them did not survive.

Into an ambush

Schon sehr bald nach dem Beginn des Vormarsches Richtung Arnheim gerieten die Panzer des 30. Britischen Korps in einen Hinterhalt. Eine in aller Eile gebildete deutsche Gefechtseinheit, die Kampfgruppe Walther, lauerte ihnen auf. Die Deutschen schossen eine Reihe von britischen Panzern in Brand. Die Panzer blockierten die Straße, und heftige Gefechte brachen aus. Der Vormarsch kam zum Stillstand. Erst mit der Luftunterstützung von Typhoon-Jagdbombern gewannen die Briten wieder die Oberhand.Aber kostbare Zeit war vergangen. Eindhoven, das Ziel an diesem Tag, wurde nicht mehr erreicht. Ziel der Operation war es, mit einer schnellen Aktion innerhalb von zwei bis vier Tagen Arnheim zu erreichen. Die erste Verzögerung war jedoch eine Tatsache.Eine Woche zuvor hatte sich hier ein dramatisches Ereignis abgespielt. Vier Einwohner von Borkel und Schaft waren von den Deutschen gefangen genommen worden. Nach ihrer angeblichen Freilassung war dann auf sie geschossen worden. Zwei von ihnen hatten es nicht überlebt.&nbsp; Vrij snel na het begin van de opmars richting Arnhem reden de Britse tanks van het XXXe legerkorps in een hinderlaag. Een inderhaast gevormde Duitse gevechtseenheid, de Kampfgruppe Walther, zat hen op te wachten. De Duitsers schoten een aantal Britse tanks in brand. De tanks blokkeerden de weg en felle gevechten braken uit. De opmars kwam tot stilstand. Pas met luchtsteun van Typhoon-jachtbommenwerpers kregen de Britten weer de overhand.Maar er was kostbare tijd verloren. Eindhoven, het doel van deze dag, werd niet meer bereikt. Het doel van de operatie was om via een snelle actie binnen 2 tot 4 dagen Arnhem te bereiken. Het eerste oponthoud was echter een feit.Een week eerder speelde zich hier een dramatische gebeurtenis af. Vier inwoners van Borkel en Schaft werden door Duitsers gevangen genomen. Nadat ze zogenaamd werden vrijgelaten werd er op hen geschoten. Twee van hen overleefden het niet. Fietsroutes Liberation Route De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via <a target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow" href="http://webshop.visitbrabant.com">webshop.visitbrabant.com</a>

 In einem Hinterhalt In een hinderlaag

On Sunday September 17 1944, a fleet of Skytrain transport aircraft, Waco gliders and accompanying jets flew the U.S. 101st Airborne Division from England to the Netherlands to be dropped at Son and Veghel. These aircraft arrived over the area where this boulder stands.The Germans had stationed considerable anti-aircraft fire in this wooded area. Above Bladel, Casteren, Netersel and Hoogeloon, five Skytrains were shot down, killing the crew and paratroopers. Those who had managed to jump from their burning aircraft in time were often helped by people from the underground. A crashing plane also killed people on the ground.

 Fallen angel

Am Sonntag, den 17. September 1944, flog eine Luftflotte von Skytrain-Transportflugzeugen, Waco-Lastenseglern und begleitenden Jagdbombern von England aus in die Niederlande. An Bord befand sich die 101. US-Luftlandedivision, die bei Son und Veghel abgesetzt werden sollte. Die Flugzeuge kamen über das Gebiet, wo dieser Stein liegt.In dieser waldreichen Gegend standen viele Flugabwehrkanonen der Deutschen. Über Bladel, Casteren, Netersel und Hoogeloon wurden fünf Skytrains vom Himmel geschossen. Dabei kamen Besatzungsmitglieder und Fallschirmjäger ums Leben. Soldaten, die rechtzeitig aus ihrer brennenden Maschine springen konnten, wurde am Boden oft von Mitgliedern des Untergrunds geholfen. Durch ein abstürzendes Flugzeug wurden auch Menschen am Boden getötet. &nbsp; Op zondag 17 september 1944 vloog een luchtvloot van Skytrain-transportvliegtuigen, Waco-zweefvliegtuigen en begeleidende jagers de Amerikaanse 101e Luchtlandingsdivisie vanuit Engeland naar Nederland om gedropt te worden bij Son en Veghel. Deze vliegtuigen kwamen over het gebied waar deze kei ligt.In dit bosrijke gebied hadden de Duitsers veel luchtafweergeschut staan. Boven Bladel, Casteren, Netersel en Hoogeloon werden vijf Skytrains uit de lucht geschoten. Daarbij kwamen bemanningsleden en parachutisten om het leven. Militairen die op tijd uit hun brandende toestel hadden weten te springen, werden op de grond vaak opgevangen door mensen van de ondergrondse. Door een neerstortend vliegtuig werden er ook mensen op de grond gedood.Fietsroutes Liberation Route De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via <a target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow" href="http://webshop.visitbrabant.com">webshop.visitbrabant.com</a>

 Gefallener Engel Gevallen Engel

On Sunday September 17 1944, a fleet of Allied aircraft en route to the drop zones at Son and Veghel appeared over this area. Paratroopers were dropped behind German lines. By means of a fast airborne attack, they wanted to clear the route that ran from Belgium through Eindhoven and Nijmegen to Arnhem, freeing it up for the British Army. German artillery in the area brought down several planes. The underground immediately helped the downed survivors of the crashes.Risking their lives, they hid and cared for the Allied troops. Dozens of people from farms in the area hid the Allied troops in the Heieind woods and brought them food and drink. During a British action on September 22, twenty hidden troops were reunited with their units.

Thanks to the underground

Am Sonntag, dem 17. September 1944, erschien über diesem Gebiet eine Flotte alliierter Flugzeuge, die auf dem Weg zu den Abwurfzonen bei Veghel und Son war. Hinter den deutschen Linien wurden Fallschirmjäger abgesetzt. Man wollte mit einer blitzschnellen Luftlandeaktion die Route, die von Belgien aus über Eindhoven und Nimwegen nach Arnheim verlief, für die britischen Bodentruppen freimachen. Das deutsche Geschütz, das in dieser Gegend aufgestellt war, schoss eine Reihe von Flugzeugen ab. Die Untergrundbewegung kümmerte sich sofort um die Überlebenden dieser Abstürze.Unter Lebensgefahr wurden die alliierten Soldaten versteckt und versorgt. Im Wald von Heieind verbargen sich dutzende Soldaten, die von Leuten aus den Bauernhöfen in der Umgebung mit Speis und Trank versorgt wurden. Bei einer Aktion der Briten am 22. September konnten sich die 20 zu diesem Zeitpunkt versteckten Soldaten wieder ihren eigenen Truppen anschließen. &nbsp; Op zondag 17 september 1944 verscheen boven dit gebied een luchtvloot van geallieerde vliegtuigen onderweg naar de dropzones bij Veghel en Son. Parachutisten werden gedropt achter de Duitse linies. Men wilde met een razendsnelle luchtlandingsactie de route die liep vanuit België via Eindhoven en Nijmegen naar Arnhem vrijmaken voor het Britse grondleger.Het Duitse geschut dat in deze omgeving stond opgesteld haalde een aantal vliegtuigen neer. De overlevenden van deze crashes werden onmiddellijk opgevangen door de ondergrondse.Met gevaar voor eigen leven werden deze geallieerde soldaten verborgen en verzorgd. In het bos op het Heieind zaten tientallen militairen verborgen die door mensen van de boerderijen uit de omgeving van eten en drinken werden voorzien. Bij een actie van de Britten op 22 september konden de op dat moment twintig verborgen militairen zich weer bij hun eigen troepen voegen.Fietsroutes Liberation Route De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via <a target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow" href="http://webshop.visitbrabant.com">webshop.visitbrabant.com</a>

 Dank der Untergrundbewegung Dankzij de ondergrondse

At the end in October 1944, all kinds of German soldiers are coming and going in Heythuysen village. Sometimes for a night, sometimes for several nights, they shelter at the St. Elisabeth Convent and the Kloosterhof farm.&#13;
Some appear to have rather sticky fingers as they appropriate everything. Even the altar candles are stolen. When the monks protest about this to an officer, Father Voogd must appear in front of the German Military Police. He soon realises there is no point in protesting, politely ends the meeting and fortunately returns in one piece to St. Elizabeth.&#13;
At the convent, every attempt is made to lead a normal daily routine. But due to the Germans being billeted there, it is virtually impossible. Especially the 'Parapluus', the German paratroopers of the Hermann Paratrooper Regiment, with their brutal behaviour make life very difficult for the residents. Their commander, Oberst Harry Hermann, has located his command post in Heythuysen and his men think they can get away with anything.&#13;
The soldiers billeted at Kloosterhof farm behave significantly better. Here, a dozen soldiers are continually making coffins ​​for the fallen at the front. These soldiers have themselves seen horrible things at the front. Due to their religious beliefs, many of them seek contact with the priests, wanting to deal with their horrific experiences.&#13;
Mother Scheenen, the head resident at the farm and Father Tillmans listen to these young men.&#13;
&#13;
 &#13;

A ray of hope

Ende Oktober 1944 herrscht in dem Dorf Heythuysen ein Kommen und Gehen deutscher Soldaten. Sie fordern manchmal für eine Nacht, manchmal für mehrere Nächte eine Bleibe im Kloster St. Elisabeth und auf dem Gehöft Kloosterhof.Einige haben offensichtlich sehr lange Finger, mit denen sie sich alles aneignen. Selbst die Altarkerzen werden gestohlen. Als die Patres bei einem Offizier dagegen protestieren, muss Pater Voogd bei der Feldgendarmerie erscheinen. Er bemerkt schnell, dass sein Protest sinnlos ist, beendet höflich das Gespräch und kehrt glücklicherweise unversehrt nach St. Elisabeth zurück.Im Kloster versucht man, das Alltagsleben so weit wie möglich weiter zu führen. Aber angesichts der deutschen Einquartierungen ist das nahezu unmöglich. Vor allem die deutschen Fallschirmjäger aus dem Fallschirmjäger-Lehr-Regiment Hermann machen mit ihrem groben Verhalten den Bewohnern das Leben schwer. Ihr Kommandant Oberst Harry Hermann hat in Heythuysen seinen Kommandoposten, und seine Männer denken, dass sie sich alles erlauben können.Die Soldaten, die auf dem Gehöft Kloosterhof einquartiert sind, benehmen sich deutlich besser. Hier sind etwa zehn Soldaten tagein, tagaus damit beschäftigt, Särge für an der Front gefallene Soldaten zu zimmern. Die Soldaten haben selbst an der Front entsetzliche Dinge erlebt. Viele von ihnen suchen aufgrund ihrer religiösen Überzeugung Kontakt zu den Patres und wollen ihre schrecklichen Erfahrungen verarbeiten.Mutter Scheenen, Hauptbewohnerin des Gehöfts, und Pater Tillmans haben für diese jungen Männer ein offenes Ohr. In het dorp Heythuysen is het eind oktober 1944 een komen en gaan van allerlei Duitse soldaten. Ze vorderen soms voor een nacht, soms voor meerdere nachten onderdak in het klooster St. Elisabeth en op boerderij Kloosterhof.&#13;
Sommigen blijken nogal vrij lange vingers te hebben, waarmee ze zich van alles toe-eigenen. Zelfs de kaarsen van het altaar worden gestolen. Als de paters bij een officier hiertegen protesteren, moet pater Voogd bij de Feldgendarmerie verschijnen. Hij merkt al snel dat protesteren geen zin heeft, maakt beleefd een einde aan het gesprek en keert gelukkig behouden terug op St. Elisabeth.&#13;
Op het klooster probeert men het dagelijks leven zoveel mogelijk zijn gang te laten gaan. Maar met de Duitse inkwartieringen is dat vrijwel onmogelijk. Vooral de 'Parapluus', Duitse parachutisten van het Fallschirmjägerlehrregiment Hermann, maken het de bewoners met hun brutale gedrag, knap lastig. Hun commandant Oberst Harry Hermann heeft in Heythuysen zijn commandopost opgesteld en zijn mannen denken dat ze alles kunnen maken.&#13;
De soldaten die op boerderij Kloosterhof ingekwartierd zijn, gedragen zich aanmerkelijk beter. Hier worden voortdurend door een tiental soldaten lijkkisten gemaakt voor de gesneuvelden aan het front. De soldaten hebben zelf aan het front verschrikkelijke dingen gezien. Velen van hen zoeken vanwege hun geloofsovertuiging contact met de paters en willen hun gruwelijke ervaringen verwerken.&#13;
Moeder Scheenen, hoofdbewoonster van de boerderij en pater Tillmans hebben voor deze jonge mannen een luisterend oor.&#13;
&#13;
 &#13;

 Ein Fünkchen Hoffnung Een sprankje hoop

On 27 October 1944, the liberation of 's-Hertogenbosch was complete, however there were still groups of German soldiers south of the river Maas. In early November, German troops occupied two small bridgeheads just north of the Brabant capital: the village of Empel and Fort Crèvecoeur. On 7 November, Empel was liberated by a Scottish battalion, the 7th Argyll and Sutherland Highlanders. Two days later, the Canadians of the Lake Superior Regiment took over the sector along the Maas River. Initially, they left the German forces in the fort alone, as an attack on such a strong position seemed too risky. Eventually, however, the numerous aggressive patrols from the fort began to irritate the Canadian forces, and the decision was made to attack the fort after all. This was done from three sides: from Empel, Engelen and Orthen.&nbsp;On 8 December, the attack was launched, starting at 4pm. Covered by fire from 20 tanks, the Canadian infantry crept towards the fort. By 6pm, the wire link between the German occupation of the fort, the 28 men with three machine guns led by Lieutenant Hartmann, and the German troops at Hedel, was broken. By the time the Canadians arrived at the ramparts it was pitch black, and it was decided to continue the attack the following morning.On 9 December, as soon as it got light, a group of Canadian soldiers climbed into boats and paddled across the moat to the bastion. Once inside, they ascertained that it had been abandoned: the last of the German soldiers had left in the early hours for the other side of the Maas. The fort was quickly occupied by the Canadians troops, and all of the North Brabant area south of the Maas River was now in Allied hands.Heart acheAround 1587, the State built Fort Crèvecoeur, at the mouth of the river Dieze. There are two explanations for the name, which is French for 'heart ache'. Firstly, it is near a place where a Spanish commander was killed. Secondly, an entrenchment was built near the fort to control shipping during the siege of 's-Hertogenbosch, so it is possible the name refers to this irritating checkpoint.&nbsp;After 1866, Fort Crèvecoeur lost its function as a fortification, but remained military territory. Since World War II, the fort has been used by the Engineers Corps.

fort_crevecoeur_d._26.11.44.tif

Battle for an ancient fortress

Am 27. Oktober 1944 war die Befreiung von 's-Hertogenbosch abgeschlossen. Doch südlich der Maas gab es immer noch deutsche Gruppen. Anfang November besetzten die deutschen Truppen zwei kleine Brückenköpfe nördlich der Hauptstadt von Brabant: das Dorf Empel und das Fort Crèvecoeur. Empel wurde am 7. November von einem schottischen Bataillon, den 7th Argyll and Sutherland Highlanders, befreit. Zwei Tage später übernahmen die Kanadier des Lake Superior Regiments den Sektor entlang der Maas. Sie ließen die Deutschen im Fort zunächst allein, da ein Angriff auf eine so starke Stellung zu riskant erschien. Schließlich begannen die zahlreichen aggressiven Patrouillen aus dem Fort die Kanadier zu verärgern, und man beschloss, das Fort doch noch anzugreifen. Dies geschah von drei Seiten: von Empel, Engelen und Orthen.Der Angriff begann am 8. Dezember um vier Uhr nachmittags. Unter dem Feuer von 20 Panzern schlich sich die kanadische Infanterie an die Festung heran. Um sechs Uhr war die Drahtverbindung zwischen der deutschen Besatzung des Forts, 28 Mann mit drei Maschinengewehren unter der Führung von Leutnant Hartmann, und den deutschen Truppen in Hedel unterbrochen. Als die Kanadier an den Festungsmauern ankamen, war es stockdunkel. Es wurde beschlossen, den Angriff am nächsten Morgen fortzusetzen. Sobald es am 9. Dezember hell wurde, kletterte eine Gruppe Kanadier in Boote und paddelte über den Graben zur Bastion. Drinnen angekommen, stellten sie fest, dass der Vogel geflogen war. In den frühen Morgenstunden hatten sich die letzten Deutschen auf die andere Seite der Maas abgesetzt. Das Fort wurde schnell von den Kanadiern besetzt. Ganz Nordbrabant südlich der Maas war nun in alliierter Hand.'Herzschmerz'&nbsp;Um 1587 errichteten die Niederländer das Fort Crèvecoeur an der Mündung des Flusses Dieze. Es gibt zwei Erklärungen für den Namen, der auf Französisch "Herzschmerz" bedeutet. Zum einen liegt es in der Nähe eines Ortes, an dem ein spanischer Kommandant getötet wurde. Zum anderen wurde in der Nähe des Forts eine Schanze gebaut, um die Schifffahrt während der Belagerung von 's-Hertogenbosch zu kontrollieren. Möglicherweise bezieht sich der Name auf diesen ärgerlicher Kontrollpunkt.&nbsp;Nach 1866 verlor Fort Crèvecoeur seine Funktion als Festungsanlage, blieb aber Militärgebiet. Seit dem Zweiten Weltkrieg wird das Fort vom Corps of Engineers genutzt. Op 27 oktober 1944 was de bevrijding van ’s-Hertogenbosch afgerond. Toch zaten er nog groepen Duitsers ten zuiden van de Maas. Begin november hielden Duitse troepen twee kleine bruggenhoofden bezet pal ten noorden van de Brabantse hoofdstad: het dorp Empel en Fort Crèvecoeur. Empel werd op 7 november bevrijd door een Schots bataljon, het 7th Argyll and Sutherland Highlanders. Twee dagen later namen de Canadezen van het Lake Superior Regiment de sector langs de Maas over. Ze lieten de Duitsers in het fort aanvankelijk met rust omdat een aanval op een dergelijke sterke positie te riskant leek. Uiteindelijk begonnen de talloze agressieve patrouilles vanuit het fort de Canadezen te irriteren en het besluit viel om het fort toch aan te vallen. Dat gebeurde van drie kanten: vanuit Empel, Engelen en Orthen.De aanval werd gelanceerd op 8 december en ging om vier uur ’s middags van start. Gedekt door het vuur van twintig tanks sloop de Canadese infanterie naar het fort. Tegen zes uur werd de draadverbinding tussen de Duitse bezetting van het fort, 28 man met drie mitrailleurs onder leiding van luitenant Hartmann, en de Duitse troepen bij Hedel verbroken. Toen de Canadezen waren aangekomen bij de wallen was het inmiddels pikdonker. Besloten werd de aanval de volgende ochtend voort te zetten. Zodra het licht werd op 9 december klom een groepje Canadezen in bootjes en peddelde over de gracht naar het bastion. Eenmaal binnen constateerden ze dat de vogel was gevlogen. In de kleine uurtjes was de laatste Duitser vertrokken naar de overkant van de Maas. Het fort werd snel bezet door de Canadezen. Heel Noord-Brabant ten zuiden van de Maas was nu in geallieerde handen.'Hartenpijn'Rond 1587 bouwden de Staatsen Fort Crèvecoeur, in de monding van rivier de Dieze. Er zijn twee verklaringen voor de naam die in het Frans ‘hartenpijn’ betekent. Allereerst ligt het bij een plaats waar een Spaanse commandant sneuvelde. Tegelijk werd bij het fort een schans gebouwd om de scheepvaart te controleren tijdens het beleg van ’s-Hertogenbosch. Mogelijk verwijst de naam naar deze irritante controlepost.&nbsp;Na 1866 verloor Fort Crèvecoeur zijn functie als fortificatie, maar het bleef militair terrein. Sinds de Tweede Wereldoorlog wordt het fort gebruikt door de&nbsp;Genie.

 Schlacht um eine alte Festung Strijd om een oud fort

In the autumn of 1944 Marie Musters lived in the Hoogerheide in Zandfort with her nine children. Her husband Sjef de Moor who had transported goods by horse and cart at Woensdrecht airfield had died unexpectedly in 1941, so Marie was now all by herself. She was worried about her children, being so close to Woensdrecht airfield with the imminent danger of air raids. When the older children walked to school she would watch them for ages, said her fourteen year old daughter Nelleke.BiscuitsOn Friday afternoon 6 October 1944 while Marie was boiling potatoes on a stove outside in the yard, the sounds were becoming more threatening. Were they from aircraft? No, the sounds were on the ground. Bullets. Grenades. The oldest sons noticed it first. ‘Mother, turn off the stove!’ There was no alternative, they would have to go into the air raid shelter that had been dug in the garden years before: ‘At first it was a sort of robbers’ den for the younger brothers. Later on it was extended, more straw on top, more earth on top.’ They ran through the garden and into the cellar.For many days Marie and her nine children spent more time in the air raid shelter than in the house. They weren’t the only ones in search of a safe haven; several neighbours hid with them in just a couple of square metres. Sometimes Marie shared some food, there was a shelf in the shelter full of biscuits. A statue of the Virgin Mary watched over everything. It was an anxious time in the shelter. Nelleke heard everything that flew overhead and attacked, but she couldn’t see anything: ‘We all huddled together in fear.’ The shelter took a direct hit. The impact caused the statue to fall over and hang crookedly on the shelf.GunsAfter the direct hit some German soldiers suddenly appeared at the shelter entrance on Sunday morning 15 October. They were not more than a couple of years older than Nelleke’s oldest brother Giedus who was eighteen. They were carrying guns ‘Raus, schnell’ (Get out, quickly). Marie wanted to go back into the house to pack some belongings but they wouldn’t let her. Get away from here! Marie and her nine children had to leave the house and the shelter with no coat and no possessions. Not a moment too soon: on Monday morning 16 October the Canadians launched a savage attack under the command of Lieutenant Colonel William Denis Whitaker.When the fighting around Woensdrecht and Hoogerheide was over, at the end of October 1944, havoc awaited Marie. The statue of Mary had gone. It had not been able to prevent the house from being completely destroyed. What hadn’t been shot to pieces had been stolen. The family lived with grandfather for eighteen months: ‘We had nothing left.’This story was part of Brabant Remembers, a campaign for 75 years of Freedom in the province of North Brabant.

the-battle-of-woensdrecht-2_1280_1280_fit_90.jpg.webp

Mary protects het children

In the autumn of 1944 Marie Musters lived in the Hoogerheide in Zandfort with her nine children. Her husband Sjef de Moor who had transported goods by horse and cart at Woensdrecht airfield had died unexpectedly in 1941, so Marie was now all by herself. She was worried about her children, being so close to Woensdrecht airfield with the imminent danger of air raids. When the older children walked to school she would watch them for ages, said her fourteen year old daughter Nelleke.BiscuitsOn Friday afternoon 6 October 1944 while Marie was boiling potatoes on a stove outside in the yard, the sounds were becoming more threatening. Were they from aircraft? No, the sounds were on the ground. Bullets. Grenades. The oldest sons noticed it first. ‘Mother, turn off the stove!’ There was no alternative, they would have to go into the air raid shelter that had been dug in the garden years before: ‘At first it was a sort of robbers’ den for the younger brothers. Later on it was extended, more straw on top, more earth on top.’ They ran through the garden and into the cellar.For many days Marie and her nine children spent more time in the air raid shelter than in the house. They weren’t the only ones in search of a safe haven; several neighbours hid with them in just a couple of square metres. Sometimes Marie shared some food, there was a shelf in the shelter full of biscuits. A statue of the Virgin Mary watched over everything. It was an anxious time in the shelter. Nelleke heard everything that flew overhead and attacked, but she couldn’t see anything: ‘We all huddled together in fear.’ The shelter took a direct hit. The impact caused the statue to fall over and hang crookedly on the shelf.GunsAfter the direct hit some German soldiers suddenly appeared at the shelter entrance on Sunday morning 15 October. They were not more than a couple of years older than Nelleke’s oldest brother Giedus who was eighteen. They were carrying guns ‘Raus, schnell’ (Get out, quickly). Marie wanted to go back into the house to pack some belongings but they wouldn’t let her. Get away from here! Marie and her nine children had to leave the house and the shelter with no coat and no possessions. Not a moment too soon: on Monday morning 16 October the Canadians launched a savage attack under the command of Lieutenant Colonel William Denis Whitaker.When the fighting around Woensdrecht and Hoogerheide was over, at the end of October 1944, havoc awaited Marie. The statue of Mary had gone. It had not been able to prevent the house from being completely destroyed. What hadn’t been shot to pieces had been stolen. The family lived with grandfather for eighteen months: ‘We had nothing left.’This story was part of Brabant Remembers, a campaign for 75 years of Freedom in the province of North Brabant. In het najaar van 1944 woont Marie Musters met haar negen kinderen op het Zandfort in Hoogerheide. Haar man Sjef de Moor, die met zijn paard en kar goederen vervoerde op het vliegveld Woensdrecht, is in 1941 onverwacht overleden. Marie staat er nu dus alleen voor. Ze maakt zich zorgen over haar kinderen, zo vlakbij vliegbasis Woensdrecht, het gevaar van luchtaanvallen zo aanwezig. Lopen de oudere kinderen richting school, dan kijkt ze hen lang na, merkt haar dochter Nelleke van veertien.LigakoekenOp vrijdagmiddag 6 oktober 1944 staat Marie buiten aard­appels te koken op een fornuis op het erf, als de geluiden van buiten steeds dreigender worden. Zijn het vliegtuigen? Nee, het zijn geluiden aan de grond. Kogels. Granaten. De oudste zoons hebben het als eerst in de gaten. ‘Moeder, uitdoen die kachel!’ Er zit niets anders op, ze moeten de schuilkelder in. Al jaren geleden in de tuin gegraven: ‘Het was eerst een soort rovershol van de jongere broertjes. Nader­hand is die uitgebreid. Meer stro erop, meer grond erop.’ Ze rennen door de tuin, de kelder in.Dagenlang zitten Marie en haar negen kinderen meer in de schuilkelder dan in het huis. En zij zijn niet de enigen die er een veilig heenkomen hebben gezocht; ook enkele buren schuilen mee, op een paar vierkante meter. Soms deelt Marie wat te eten uit, er is een schap in de schuilkelder vol liga­koeken. Een Mariabeeldje houdt daarover de wacht. In de kelder is het vaak angstig. Nelleke hoort van alles overvliegen en inslaan. Maar ze kan niets zien: ‘Wij kropen in elkaar van bangigheid.’ Eén voltreffer slaat in tegen de schuilkelder. Door de impact valt het Mariabeeldje: het blijft net – scheef – hangen op het schap.GewerenNa die voltreffer, op zondagmorgen 15 oktober, verschijnen er plotseling Duitse soldaten bij de ingang van de schuilkelder. Hooguit een paar jaar ouder dan Nellekes oudste broer Giedus van achttien. Ze dragen geweren voor de borst. ‘Raus, schnell’, klinkt. Marie wil via de schuur nog het huis in lopen om iets te pakken, maar dat mag niet. Weg hier! Zonder jas, zonder spullen moet Marie met haar negen kinderen het huis en de kelder achterlaten. Geen moment te vroeg: Op maandagmorgen 16 oktober begint een bloedige aanval van de Canadezen onder leiding van luitenant-kolonel William Denis Whitaker.Toen de gevechten rond Woensdrecht en Hoogerheide voorbij waren, eind oktober 1944, wachtte Marie een ravage. Het Mariabeeldje was verdwenen. Het had niet kunnen voorkomen dat haar huis aan het Zandfort volledig was ver­woest. Wat niet kapotgeschoten was, was gestolen. Anderhalf jaar woonde het gezin bij opa: ‘We hadden niks meer.’Dit verhaal was onderdeel van Brabant Remembers, een programma rond 75 jaar Vrijheid in Noord-Brabant.<div data-youtube-video=""><iframe class="video" width="640" height="480" allowfullscreen="false" src="https://www.youtube.com/embed/HT5oeBXgNEY" start="0"></iframe></div>

 Maria beschermt haar kinderen Mary protects het children

IsolatedThe young priest Harke Harkema and his family had lived in Wijk for only two years when the storms of war raged over his parish. His wife Agaath was expecting their third child as the front approached. The first injured civilians arrived on 4 November, but that was only the start. The arrival of refugees over the next few days was just a precursor to what would happen in the winter. Refugees and German soldiers alike sought refuge with the Harkema family. Mrs Harkema commented in a letter: ‘It might sound strange but you can get used to anything. This is quite rightly a household on the front.’ Because part of the church had been shot to pieces, Harkema held his services in a large garage. When people no longer dared to go out onto the streets, the priest also held services in a bakery or a stable. After all the windows of the rectory were broken, the priest’s family moved to Deacon Wink’s house. Agaath wrote; ‘As long as we can stay together, you learn to put up with things more by the day.’A dark ChristmasBy mid-December the situation had become untenable for the average civilian. Because of the unceasing shooting, almost nobody ventured outside, but the young priest was relentless. He visited the wounded, comforted the elderly, conducted burials and sometimes had to visit the local German commander to arrange something, as he was the only person who spoke German. Winter began early and Christmas, normally a time for homely comforts, was dominated by war. The constant roar of Allied and German artillery replaced the sound of bells. Pastor Harkema held a service in a stable&nbsp; and his wife said ‘We have never witnessed (…) such a dark Christmas.’ But the worst ordeal was yet to come; on 5 January 1945 Wijk suffered a disaster. A British bomb landed close to the Van der Pol bakery. The oven, still alight, collapsed into the basement where people were sheltering. In total forty people were killed.EvacuationIt was Wednesday 10 January, there was constant snow and a biting wind when the population of Wijk were told they had to leave their homes that same day. The evacuation had been ordered by the German authorities who wanted to have a free hand so close to the front. The only thing that concerned the civilians now was how to save their lives in these harsh conditions.The Harkema family travelled on Wink’s cart, pulled by unshod horses, with someone in front who knew the way to prevent them from slipping off the narrow icy dike in the half-light. The journey was torturous, especially for the elderly, small children and the sick. That night Agaath Harkema gave birth to daughter Liesbeth under difficult circumstances in Sleeuwijk. The priest commented; ‘The Lord has made this possible. His name be praised!’ His parish was now scattered in all directions. The majority were housed in the area around Woudrichem but many had to make the long, gruelling journey as far as Friesland. It was only after the capitulation of the German occupation that the residents could return to their heavily damaged homes. On 27 May Harkema held his first service in the undamaged choir of the church. A month later he moved back into the rectory with his family. The long journey home had begun.Forgotten victimsDuring the long, gruelling winter of ’44 to ’45, almost a hundred residents in the Land of Heusden and Altena lost their lives, mostly due to Allied shooting and bombing. This region is the only part of Brabant that was not liberated, but still suffered from the violence of war. It is an almost forgotten chapter in the story of the liberation of the Netherlands.This story was part of Brabant Remembers, a campaign for 75 years of Freedom in the province of North Brabant.

als_de_vlucht_uit_egypte.jpg

Like the flight from Egypt

IsolatedThe young priest Harke Harkema and his family had lived in Wijk for only two years when the storms of war raged over his parish. His wife Agaath was expecting their third child as the front approached. The first injured civilians arrived on 4 November, but that was only the start. The arrival of refugees over the next few days was just a precursor to what would happen in the winter. Refugees and German soldiers alike sought refuge with the Harkema family. Mrs Harkema commented in a letter: ‘It might sound strange but you can get used to anything. This is quite rightly a household on the front.’ Because part of the church had been shot to pieces, Harkema held his services in a large garage. When people no longer dared to go out onto the streets, the priest also held services in a bakery or a stable. After all the windows of the rectory were broken, the priest’s family moved to Deacon Wink’s house. Agaath wrote; ‘As long as we can stay together, you learn to put up with things more by the day.’A dark ChristmasBy mid-December the situation had become untenable for the average civilian. Because of the unceasing shooting, almost nobody ventured outside, but the young priest was relentless. He visited the wounded, comforted the elderly, conducted burials and sometimes had to visit the local German commander to arrange something, as he was the only person who spoke German. Winter began early and Christmas, normally a time for homely comforts, was dominated by war. The constant roar of Allied and German artillery replaced the sound of bells. Pastor Harkema held a service in a stable&nbsp; and his wife said ‘We have never witnessed (…) such a dark Christmas.’ But the worst ordeal was yet to come; on 5 January 1945 Wijk suffered a disaster. A British bomb landed close to the Van der Pol bakery. The oven, still alight, collapsed into the basement where people were sheltering. In total forty people were killed.EvacuationIt was Wednesday 10 January, there was constant snow and a biting wind when the population of Wijk were told they had to leave their homes that same day. The evacuation had been ordered by the German authorities who wanted to have a free hand so close to the front. The only thing that concerned the civilians now was how to save their lives in these harsh conditions.The Harkema family travelled on Wink’s cart, pulled by unshod horses, with someone in front who knew the way to prevent them from slipping off the narrow icy dike in the half-light. The journey was torturous, especially for the elderly, small children and the sick. That night Agaath Harkema gave birth to daughter Liesbeth under difficult circumstances in Sleeuwijk. The priest commented; ‘The Lord has made this possible. His name be praised!’ His parish was now scattered in all directions. The majority were housed in the area around Woudrichem but many had to make the long, gruelling journey as far as Friesland. It was only after the capitulation of the German occupation that the residents could return to their heavily damaged homes. On 27 May Harkema held his first service in the undamaged choir of the church. A month later he moved back into the rectory with his family. The long journey home had begun.Forgotten victimsDuring the long, gruelling winter of ’44 to ’45, almost a hundred residents in the Land of Heusden and Altena lost their lives, mostly due to Allied shooting and bombing. This region is the only part of Brabant that was not liberated, but still suffered from the violence of war. It is an almost forgotten chapter in the story of the liberation of the Netherlands.This story was part of Brabant Remembers, a campaign for 75 years of Freedom in the province of North Brabant. GeïsoleerdDe jonge dominee Harke Harkema en zijn gezin wonen pas twee jaar in Wijk als de oorlogsstorm over zijn gemeente raast. Zijn echtgenote, Agaath, is in verwachting van haar derde kind als het front nadert. Op 4 november arriveren de eerste gewonde burgers. Maar dit is pas het begin. De aankomst van vluchtelingen in de dagen daarna is een voorbode van wat er die winter gaat gebeuren. Vluchtelingen, maar ook Duitse militairen zoeken onderdak bij de familie Harkema. Mevrouw Harkema in een brief “Dat klinkt erg wonderlijk, maar je raakt overal aan gewend. Het is hier met recht een fronthuishouden.” Omdat de kerk gedeeltelijk is kapotgeschoten houdt Harkema zijn diensten voortaan in een grote garage. Als veel mensen zich niet meer op straat durven te begeven houdt de dominee ook diensten in een bakkerij of een stal. Nadat alle ramen in de pastorie zijn gesneuveld, vertrekt het domineesgezin naar het huis van diaken Wink. Agaath schrijft; “Als we maar bij elkaar mogen blijven. Zo leer je iedere dag meer loslaten.”Een donkere KerstHalf december is de situatie eigenlijk onhoudbaar geworden voor de gewone burger. Door de onophoudelijke beschiet­ingen waagt bijna niemand zich nog naar buiten, maar de jonge dominee is onvermoeibaar. Hij bezoekt gewonden, troost ouderen, leidt begrafenissen en moet soms naar de Duitse plaatselijke commandant om iets te regelen omdat hij als enige Duits spreekt. De winter is al vroeg begonnen. De kersttijd, normaal een periode van huiselijke knusheid, staat in het teken van de oorlog. In plaats van klokken is er het aanhoudend gebulder van geallieerde en Duitse kanonnen. Dominee Harkema houdt een dienst in een stal. Zijn vrouw, “Een zo donkere Kerst hebben wij (…) nog nooit meegemaakt.” De ergste beproeving moet dan nog komen. Op 5 januari 1945 wordt Wijk getroffen door een ramp. Een Britse bom komt vlak bij bakkerij van der Pol terecht. De nog brandende bakkersoven stort in de kelder waar mensen zitten te schuilen. In totaal komen veertig mensen omDe evacuatieDan wordt het woensdag 10 januari. Het sneeuwt aan een stuk door en er staat een snijdende wind als de inwoners van Wijk te horen krijgen dat ze diezelfde dag hun huizen moeten verlaten. De evacuatie vindt plaats op last van de Duitse overheid. Die wil de handen vrij hebben zo dicht bij het front. Het enige dat de burgers bezig houdt is de vraag hoe ze in deze barre omstandigheden het vege lijf kunnen redden.Het gezin Harkema reist op de kar van Wink, getrokken door onbeslagen paarden, voorop iemand die de weg wijst om te voorkomen dat ze van de smalle, gladde dijk af raken in het halfduister. De tocht is een martelgang, vooral voor ouderen, kleine kinderen en zieken. Die nacht bevalt Agaath Harkema in Sleeuwijk onder moeilijke omstandigheden van een dochter, Liesbeth. Het commentaar van de dominee: “de Heere heeft het wel gemaakt. Zijn naam zij geloofd!” Zijn gemeente raakt nu naar alle kanten verstrooid. De meerder­heid wordt ondergebracht in de omgeving van Woudrichem, maar velen moeten de lange barre tocht vervolgen tot in Friesland. Pas na de capitulatie van de Duitse bezetter kunnen de inwoners terugkeren naar hun zwaar verwoeste woonplaats. Op 27 mei houdt Harkema zijn eerste dienst in het onbeschadigde koor van de kerk. Een maand later betrekken hij en zijn gezin de pastorie weer. De lange weg terug is begonnen.Vergeten slachtoffersTijdens de lange, barre winter van ‘44 op ‘45 kwamen uiteindelijk bijna honderd burgers in het Land van Heusden en Altena om het leven, voornamelijk door geallieerde beschietingen en bombardementen. Deze streek is het enige stukje Brabant dat nooit bevrijd werd, maar toch zwaar te lijden had onder het oorlogsgeweld. Het is een vrijwel vergeten hoofdstuk in het verhaal van de bevrijding van Nederland.Dit verhaal was onderdeel van Brabant Remembers, een programma rond 75 jaar Vrijheid in Noord-Brabant.&nbsp;<div data-youtube-video=""><iframe class="video" width="640" height="480" allowfullscreen="false" src="https://www.youtube.com/embed/-H7JDvVDN5A" start="0"></iframe></div>

 Als de vlucht uit Egypte Like the flight from Egypt

Four Englishmen and one Canadian were on board. Two of them, Flight Sergeant Hugh Victor Holmes (England) and Flying Officer Douglas Stewart Milne (Canada), did not survive the crash. They are buried in Commonwealth War Cemetery in Woensel, Eindhoven.Shortly before the aircraft crashed, it dropped its 4,000-pound bomb, which landed near the crash site. The bomb crater is located 20-25 metres northeast of the Borkelsedijk and it can still be seen today.One of the survivors surrenderedOne of the three crew members who survived had landed by parachute near Berkenhoeve at Burgemeester Aartslaan (now Stal Tilburgs (Tilburg Stables)). His name was Bill Wright, a radio operator and gunner from England. He was taken in by the residents of the farm, but he later surrendered to the Germans.Two crew members tried to fleeThese crew members (Eric F. Lapham, from England, and Edward Alexander Eames, from England) went to hide at Sjang Martens at Maaij 8. Jan Verhoeven and Johan Vierbergen* from the underground resistance picked them up there and, dressed as farmers, took them to Belgium via the Barrier. Johan had the escape route with him. He had written it down on the inside of a matchbox to prevent the German troops from finding it. They then crossed the bridge over the Kempen Canal and travelled to Berlare by train from the Neerpelt station.Arrested!Johan Vierbergen travelled with the two crew members to Schoonaarde station near Dendermonde. There they had to wait one night until the stationmaster, who was in on the plot, came on duty. Johan therefore took the pilots to acquaintances in the neighbourhood. The next morning, they were arrested with a bicycle belonging to Johan's acquaintances in their possession. The German troops then arrested Johan Vierbergen and Jo Vanduffel-Verhoeven, the owner of the bicycle. Johan was executed in Germany. Jo Vanduffel-Verhoeven survived through several camps, including Ravensbrück and Mauthausen.After the warAll three crew members survived their captivity. Eric Lapham paid a visit to Bergeijk in 1990 and in 1994, together with Jo Vanduffel-Verhoeven, he attended the unveiling of the monument Bergeijk, Poort der Bevrijding (Bergeijk, Memorial Gate of Liberation). On the same day they also unveiled the monument for the crashed aircraft at Borkelsedijk* and laid flowers at the commemorative stone for Johan Vierbergen and Mayor Magnee in the Bergeijk* town hall.Source: Bergeijk in Oorlogstijd (Bergeijk in wartime), Johan Biemans, 2015

Johan Vierbergen, member of the underground resistance in Bergeijk. He helped two of the crew members cross the border. Unfortunately, they were arrested there.

Commemorative stone in the Bergeijk town hall 

The bomb crater made by the heavy bomb the aircraft was carrying.

The monument for the crashed aircraft at Borkelsedijk in 2021. 

Air crash in Bergeijk

Aan boord waren vier Engelsen en één Canadees. Twee van hen, Flight Sergeant Hugh Victor Holmes (Engeland) en Flying Officer Douglas Stewart Milne (Canada), overleefden de crash niet. Zij zijn begraven op de militaire begraafplaats Commonwealth War Cemetery in Woensel, Eindhoven.Vlak voordat het vliegtuig neerstortte, liet het zijn bom van 4.000 pond vallen. Die kwam vlakbij de plek van de crash neer. De bomkrater bevindt zich 20-25 meter noordoostelijk van de Borkelsedijk en is nog steeds te zien.Eén van overlevenden gaf zich overVan de drie bemanningsleden die het hadden overleefd, was er één met een parachute nabij de Berkenhoeve aan de Burgemeester Aartslaan (nu Stal Tilburgs) geland. Het was Bill Wright, radiotelegrafist / boordschutter uit Engeland. Hij werd door de bewoners van de boerderij opgevangen. Naderhand gaf hij zich over aan Duitse troepen.Twee bemanningsleden probeerden te vluchtenDeze bemanningsleden (Eric F. Lapham (Engeland) en Edward Alexander Eames (Engeland)) zaten onder andere verstopt bij Sjang Martens aan de Maaij 8. Daar haalden Jan Verhoeven en Johan Vierbergen* van de ondergrondse ze op om, verkleed als boer, via de Barrier naar België te gaan. Johan had de vluchtroute bij zich. Om te voorkomen dat de Duitsers deze zouden vinden, had hij die opgeschreven aan de binnenkant van een luciferdoosje. Vervolgens passeerden ze de brug over het Kempens Kanaal en reisden ze via het station van Neerpelt met de trein naar Berlare.Opgepakt!Johan Vierbergen reisde met de twee bemanningsleden mee tot aan station Schoonaarde bij Dendermonde. Daar moesten ze een nacht wachten totdat de stationschef, die in het complot zat, dienst had. Daarom nam Johan de piloten mee naar kennissen in de buurt. De volgende ochtend zijn ze opgepakt met een fiets van de kennissen van Johan in hun bezit. Duitse troepen hebben toen Johan Vierbergen&nbsp;en Jo Vanduffel-Verhoeven, de eigenaresse van de fiets, opgepakt. Johan is in Duitsland gefusilleerd. Jo Vanduffel-Verhoeven overleefde verschillende kampen, waaronder Ravensbrück en Mauthausen.Na de oorlogAlle drie bemanningsleden hebben hun krijgsgevangenschap overleefd. In 1990 heeft Eric Lapham Bergeijk bezocht en in 1994 was hij, samen met Jo Vanduffel-Verhoeven, bij de onthulling van het monument “Bergeijk, Poort der Bevrijding*. Diezelfde dag hebben zij samen het monument voor het neergestorte vliegtuig aan de Borkelsedijk* onthuld en bloemen gelegd bij de gedenksteen voor Johan Vierbergen en burgemeester Magnee in het gemeentehuis van Bergeijk*.Bron: Bergeijk in Oorlogstijd, Johan Biemans, 2015 An Bord befanden sich vier Engländer und ein Kanadier. Zwei Besatzungsmitglieder, Flight Sergeant Hugh Victor Holmes (England) und Flight Officer Douglas Stewart Milne (Kanada), kamen beim Absturz ums Leben. Sie wurden auf dem Militärfriedhof De Oude Toren in Woensel, Eindhoven, beigesetzt.Kurz vor dem Absturz warf die Besatzung die 4.000-Pfund-Bombe des Flugzeugs ab. Diese schlug nicht weit von der Absturzstelle ein. Der Bombenkrater befindet sich ungefähr 20 bis 25 Meter nordöstlich vom Borkelsedijk und ist noch immer sichtbar.Einer der Überlebenden ergab sichEiner der drei überlebenden Insassen, der englische Funker und Bordschütze Bill Wright, rettete sich mit einem Fallschirm und landete in der Nähe des Bauernhofs de Berkenhoeve an der Burgemeester Aartslaan (heute Pferdehof Stal Tilburgs). Zunächst gewährten die Bewohner des Bauernhofs ihm Unterschlupf, später ergab er sich den Deutschen soldaten.Zwei Besatzungsmitglieder versuchten zu flüchtenDiese Besatzungsmitglieder (Eric F. Lapham, aus England und Edward Alexander Eames, ebenfalls Engländer) versteckten sich unter anderem in Sjang Martens Wohnung an der Maaij 8. Dort holten sie die niederländischen Widerstandskämpfer Jan Verhoeven und Johan Vierbergen* ab, um als Bauern verkleidet entlang der „Barrier“-Straße nach Belgien zu fliehen. Johan Vierbergen trug eine Übersicht der Fluchtroute bei sich. Er hatte diese auf die Innenseite einer Streichholzschachtel geschrieben, damit die Deutschen sie nicht finden würden. Sie überquerten die Brücke über den Kempener Kanal und fuhren vom Bahnhof Neerpelt mit dem Zug nach Berlare.Verhaftet!Johan Vierbergen begleitete die beiden Besatzungsmitglieder bis zum Bahnhof Schoonaarde bei Dendermonde. Dort waren sie gezwungen, eine Nacht zu warten, bis der in den Fluchtplan eingeweihte Bahnhofsvorsteher seinen Dienst antrat. Johan Vierbergen brachte die Piloten deshalb bei einigen Bekannten unter. Am nächsten Morgen wurden sie verhaftet, während sie mit einem Fahrrad von einer Bekannten von Vierbergen unterwegs waren. Die Deutschen soldaten verhafteten Johan Vierbergen und Jo Vanduffel-Verhoeven, die Besitzerin des Fahrrads. Johan Vierbergen wurde in Deutschland hingerichtet. Jo Vanduffel-Verhoeven überlebte verschiedene Konzentrationslager, darunter Ravensbrück und Mauthausen.Nach KriegsendeAlle drei Besatzungsmitglieder haben ihre Kriegsgefangenschaft überlebt. 1990 besuchte Eric Lapham Bergeijk und 1994 waren er und Jo Vanduffel-Verhoeven Ehrengäste bei der Enthüllung des Denkmals „Bergeijk, Poort der Bevrijding“* (Bergeijk, Tor der Befreiung). Am selben Tag enthüllten sie gemeinsam das Denkmal für das abgestürzte Flugzeug am Borkelsedijk* und legten Blumen am Denkmal für Johan Vierbergen und Bürgermeister Magnee im Rathaus von Bergeijk* nieder.Quelle: Bergeijk zur Kriegszeit, Johan Biemans, 2015

 Vliegramp in Bergeijk Flugzeugabsturz in Bergeijk

In June 1944 the Allies set the liberation of Europe in motion with the Normandy Landings. The small strip of land between Eindhoven and Arnhem that was liberated during Operation Market Garden was slowly but surely being widened. For more than four years the Second World War more or less passed by the population of Overloon. Of course they often saw German troops in the streets, but there was no question of war violence.When the front reached this village in the Peel region in September 1944, the lives of Overloon’s residents changed radically. The Germans had entrenched themselves in the surroundings &nbsp;to try to stop the Allies. During the first fighting the residents of Overloon –&nbsp; so also Harrie van Daal – were forced to leave their houses and evacuate the village at a moment’s notice.Hell broke loose above Overloon on 12 October 1944 at 11 in the morning. The Allies attacked the German positions with unbelievably severe force – no fewer than 230 heavy artillery – and air raids. Overloon was conquered by the British house by house. On 12 October the last house was in British hands. Overloon was liberated, but there was not much left of the village.When Harrie van Daal returned after the Battle of Overloon, he found total devastation in and around his village. His own back garden had in effect become a second Ypres.Months later Van Daal was walking through the destroyed Overloon woods with all its remnants of the battle. Accompanied by a forest worker he looked at the wrecked tanks and the minefields which had been marked out with white ribbons. They decided there and then that there should be a monument here, possibly a museum, in honour of the fallen and to keep the memory of a terrible war alive.They presented their idea to the mayor and, as was normal in those days, to the local priest. Thirty residents of Overloon each donated 50 guilders – and this at a time when their village was reduced to rubble and when rebuilding needed to get under way.On 25 May 1946 the first museum dedicated to the Second World War in Western Europe opened to the public in Overloon. This was before the village had been completely rebuilt. Van Daal, who shunned publicity, remained the man behind the scenes as secretary to the board of governors. He received many awards for his efforts, including the German Order of Merit.It was Harrie van Daal who was responsible for the famous memorial stone at the entrance to the museum: ‘Stand still for a moment, dear visitor, and remember that the ground you are now standing on was one of the most fiercely contested sectors of the Overloon battlefield. Hand to hand fighting here was bitter. Many young lives who had survived the battlefields of Nettuno and Normandy were lost under these trees.’This story was part of Brabant Remembers, a campaign for 75 years of Freedom in the province of North Brabant.

overloon_een_tweede_ieper.jpg

Overloon, a second Ypres

In June 1944 the Allies set the liberation of Europe in motion with the Normandy Landings. The small strip of land between Eindhoven and Arnhem that was liberated during Operation Market Garden was slowly but surely being widened. For more than four years the Second World War more or less passed by the population of Overloon. Of course they often saw German troops in the streets, but there was no question of war violence.When the front reached this village in the Peel region in September 1944, the lives of Overloon’s residents changed radically. The Germans had entrenched themselves in the surroundings &nbsp;to try to stop the Allies. During the first fighting the residents of Overloon –&nbsp; so also Harrie van Daal – were forced to leave their houses and evacuate the village at a moment’s notice.Hell broke loose above Overloon on 12 October 1944 at 11 in the morning. The Allies attacked the German positions with unbelievably severe force – no fewer than 230 heavy artillery – and air raids. Overloon was conquered by the British house by house. On 12 October the last house was in British hands. Overloon was liberated, but there was not much left of the village.When Harrie van Daal returned after the Battle of Overloon, he found total devastation in and around his village. His own back garden had in effect become a second Ypres.Months later Van Daal was walking through the destroyed Overloon woods with all its remnants of the battle. Accompanied by a forest worker he looked at the wrecked tanks and the minefields which had been marked out with white ribbons. They decided there and then that there should be a monument here, possibly a museum, in honour of the fallen and to keep the memory of a terrible war alive.They presented their idea to the mayor and, as was normal in those days, to the local priest. Thirty residents of Overloon each donated 50 guilders – and this at a time when their village was reduced to rubble and when rebuilding needed to get under way.On 25 May 1946 the first museum dedicated to the Second World War in Western Europe opened to the public in Overloon. This was before the village had been completely rebuilt. Van Daal, who shunned publicity, remained the man behind the scenes as secretary to the board of governors. He received many awards for his efforts, including the German Order of Merit.It was Harrie van Daal who was responsible for the famous memorial stone at the entrance to the museum: ‘Stand still for a moment, dear visitor, and remember that the ground you are now standing on was one of the most fiercely contested sectors of the Overloon battlefield. Hand to hand fighting here was bitter. Many young lives who had survived the battlefields of Nettuno and Normandy were lost under these trees.’This story was part of Brabant Remembers, a campaign for 75 years of Freedom in the province of North Brabant. In juni 1944 zetten de geallieerden met de landing in Normandië de bevrijding van Europa in gang. De smalle strook land tussen Eindhoven en Arnhem die tijdens Operatie Market Garden is bevrijd, wordt langzaam maar zeker breder. Ruim vier jaar lang is de Tweede Wereldoorlog min of meer aan de inwoners van Overloon voorbij gegaan. Natuurlijk hebben ze wel Duitse militairen in hun straten gezien, maar van oorlogsgeweld is geen sprake.Als het front in september 1944 het Peeldorp bereikt, verandert het leven van de inwoners van Overloon radicaal. De Duitsers hebben zich in de omgeving ingegraven om de geallieerden een halt toe te roepen. Tussen de eerste gevechten door worden de inwoners van Overloon – en dus ook Harrie van Daal – verplicht om op stel en sprong hun huizen te verlaten en te evacueren.Op 12 oktober 1944 om 11.00 uur breekt de hel los boven Overloon. De geallieerden bestoken de Duitse stellingen met ongekend zware artillerie – maar liefst 230 kanonnen – en luchtaanvallen. Huis voor huis wordt Overloon door de Britten veroverd. Op 12 oktober is het laatste huis in Britse handen. Daarmee is Overloon bevrijd maar van het dorp is niet veel over.Wanneer Harrie van Daal na de Slag bij Overloon naar huis terugkeert, treft hij in en rond zijn dorp een totale verwoesting aan. Zijn eigen achtertuin is eigenlijk een tweede Ieper geworden.Maanden later loopt Van Daal door het kapot geschoten Overloonse bos met alle overblijfselen van de strijd. Samen met een bosarbeider bekijkt hij wrakken van tanks en mijnenvelden die met witte linten zijn gemarkeerd. Ter plekke be­sluiten zij dat hier een monument moet komen, bijvoor­beeld een museum, ter ere van de gevallenen en om de herinnering aan de vreselijke oorlog levend te houden.Ze leggen hun idee voor aan de burgemeester en natuurlijk, zoals dat hoort, aan de pastoor. Dertig burgers van Overloon leggen ieder 50 gulden in. Dit terwijl hun dorp in puin ligt en de heropbouw eigenlijk nog moet beginnen.Op 25 mei 1946 ging in Overloon het eerste museum over de Tweede Wereldoorlog in West-Europa open voor het publiek. Zelfs nog voordat het dorp volledig heropgebouwd was. Van Daal, die de publiciteit schuwde, bleef daarbij altijd de man op de achtergrond, als secretaris van het bestuur. Voor zijn inspanningen ontving hij onder meer het Duitse Bundesverdienstkreuz.Het was Harrie van Daal die de beroemde gedenksteen bij het museum liet oprichten: “Sta een ogenblik stil bezoeker en bedenkt dat de grond waarop gij nu vertoeft eens een van de felst omstreden sectoren was van het slagveld Overloon. Bitter is hier gevochten in man-tegen-man-gevechten. Vele jonge levens, aan de slagvelden van Nettuno en Normandië ontkomen, vonden onder deze bomen hun einde.”Dit verhaal was onderdeel van Brabant Remembers, een programma rond 75 jaar Vrijheid in Noord-Brabant.<div data-youtube-video=""><iframe class="video" width="640" height="480" allowfullscreen="false" src="https://www.youtube.com/embed/CjnNdfBVLug" start="0"></iframe></div>

 Overloon: een tweede Ieper Overloon, a second Ypres

The Koeveringse windmill used to be on this spot. This mill was set on fire on 25 September and completely destroyed.A little to the east, towards the highway, a few Allied tanks were knocked out by the heavy German artillery. Seriously injured soldiers lay in no man's land around the burning tanks. When Private George Whitfield, of the 326th Airborne Medical Company, heard what was happening, he drove to the scene of his own accord. He parked his Jeep behind a burning tank and crawled over to the heavily wounded, moaning tank crew He tended to their wounds under persistent shelling and crawled back to his Jeep. Grenades were falling everywhere, and ammunition from the burning tanks exploded all around him. All the same, Whitfield managed to get to the wounded in his Jeep and take them to the field hospital in Sint-Oedenrode.He then drove back to the tanks, risking his own life in the process. He parked his Jeep, out of sight, behind a shed. In search of more wounded, he was shot at from German positions. The farm received a direct hit, and his Jeep got buried under the rubble. He quickly cleared the debris and drove to another, badly injured tank crew. The shelling continued, but Whitfield also managed to get these men to the field hospital. Whitfield saved the lives of his comrades with this feat of heroism. Private George Whitfield was awarded the Distinguished Service Cross, the United States Army’s second-highest award, for his outstanding bravery.

The German troops had heavy artillery as they breached the corridor. Many Allied tanks were knocked out. The photo shows Commander Worley's tank at a few hundred yards from the point of breach. 

floor_3_-_worley_tank.jpg

floor_3_-_koevering_vector_kaart.jpg

Presentation of the Distinguished Service Cross to Private George Whitfield by General Taylor. 

floor_3_-_g_whitfield_326_dsc.jpg

In 2006, Private Whitfield returned to the site where he had rescued wounded soldiers at the risk of his own life.

floor_3_-_g_whitfield_326_amc.jpg

Eliminated British tank on the Logtenburg. On the lower left, one of the impacts can be seen. A wooden cross on a tree now commemorates the fallen tank crew. 

floor_3_-_tank_newman_logtenburg.jpg

 Koevering

An diesem Ort stand die Windmühle von Koevering. Diese Mühle wurde am 25. September in Brand gesteckt und vollständig zerstört.Ein Stück weiter im Osten, in Richtung der Autobahn, wurden einige Panzer der Alliierten von der schweren deutschen Artillerie ausgeschaltet. Schwerverletzte lagen mitten im Nirgendwo um die brennenden Panzer herum. Als der Soldat George Whitfield der 326th Airborne Medical Company erfuhr, was dort vor sich ging, fuhr er aus eigener Initiative an den Unglücksort. Er parkte seinen Jeep hinter einem brennenden Panzer und kroch zur elendig ächzenden Panzerbesatzung. Unter weiterem Beschuss versorgte er die Wunden und kroch zurück zu seinem Jeep. Überall fielen Granaten und es explodierte Munition der brennenden Panzer. Trotz dessen schaffte es Whitfield, mit seinem Jeep zu den Verwundeten zu gelangen und sie zum Feldlazarett in Sint-Oedenrode zu bringen.Danach fuhr er unter Lebensgefahr wieder zurück zu den Panzern. Seinen Jeep parkte er dabei außer Sichtweite hinter einem Schuppen. Auf der Suche nach weiteren Verwundeten wurde er von deutschen Stellungen beschossen. Die Deutschen landeten einen Volltreffer auf den Schuppen und sein Jeep wurde unter Trümmern begraben. Rasch beseitigte er die Trümmer und fuhr zum nächsten, schwerverletzten Kameraden. Der Kugelhagel hört nicht auf, aber Whitfield schaffte es, auch diese Männer ins Feldlazarett zu bringen. Durch seine Heldentat rettete Whitfield das Leben seiner Kameraden. Der Soldat George Whitfield wurde für seinen außergewöhnlichen Mut mit dem Distinguished Service Cross ausgezeichnet – der zweithöchsten Auszeichnung der US-amerikanischen Armee. Op deze plek stond de Koeveringse molen. Deze molen werd op 25 september in brand geschoten en volledig verwoest.Iets naar het oosten, richting de snelweg, werden enkele geallieerde tanks uitgeschakeld door het zware, Duitse geschut. Zwaargewonden lagen in niemandsland rondom de brandende tanks. Toen soldaat George Whitfield, van de 326th Airborne Medical Company, hoorde wat zich afspeelde, reed hij op eigen initiatief naar de plek des onheils. Hij parkeerde zijn jeep achter een brandende tank en kroop naar de kermende tankbemanning. Onder aanhoudende beschietingen verzorgde hij de verwondingen en kroop terug naar zijn jeep. Overal vielen granaten en ontplofte munitie van de brandende tanks. Toch lukte het Whitfield om met zijn jeep bij de gewonden te komen en ze naar het veldhospitaal in Sint-Oedenrode te brengen.Daarna reed hij met gevaar voor eigen leven weer terug naar de tanks. Zijn jeep parkeerde hij, uit het zicht, achter een schuurtje. Op zoek naar meer gewonden werd hij beschoten vanuit Duitse posities. De boerderij kreeg een voltreffer en zijn jeep raakte begraven onder het puin. Vlug verwijderde hij het puin en reed naar een volgende, zwaargewonde tankbemanning. De beschietingen hielden aan, maar Whitfield wist ook deze mannen naar het veldhospitaal te brengen. Met zijn heldendaad redde Whitfield de levens van zijn kameraden. Soldaat George Whitfield is voor zijn bijzondere moed onderscheiden met de Distinguished Service Cross, de op één na hoogste onderscheiding van het Amerikaans leger.

 Koevering  Koevering

Operation Elephant lasted from 26 to 31 January 1945, and was intended to destroy the German bridgehead at Kapelsche Veer. During this operation, the headquarters of the 9th Field Squadron RCE, a company of the Canadian Engineers, was located in the Mission House on Antoniusstraat in Kaatsheuvel. The Canadian Engineers had many tasks; the most important was building bridges, vital in the water-rich Netherlands, and they were also responsible for road maintenance. Their work at the front was often life-threatening, but the staff based at the headquarters were located at a safe distance. However, things could go wrong there too. On Friday 26 January 1945 at 3.45pm, a V-1 flying bomb crashed into the Mission House and the Van den Oord bakery next door. At the time, the Mission House was home to many evacuees from Zeeland and West-Brabant. The crash this caused was enormous. The Red Cross column from Waalwijk pulled fifteen bodies from under the rubble, and the final death toll was 26.&nbsp;A Canadian soldier was also killed, sapper William Richards, as he was in the bakery where he was billeted. The wounded were taken to hospital in Tilburg, and more than eighty evacuees initially stood dejected in the streets after the explosion. They were transported in Canadian trucks to an empty factory in Waalwijk, where they stayed for a week. They were then housed at various different locations. By late May, they ended up in the Mission House in Etten-Leur, and only after the German capitulation could they return home.Besides one dead, the Canadians counted no fewer than 20 wounded, including the company commander, Captain Clazie. His right-hand man, Lieutenant Beavan, took over command and set up a new headquarters in Café Van Boxtel across Antoniusstraat. The battle at Kapelsche Veer had just begun and would continue for almost a week. There, too, the 9th Field Squadron suffered badly.

missiehuis_v1.jpg

kaatsheuvel_missiehuis_1.jpg

V1 sows death and destruction 

Die Operation Elephant, die den deutschen Brückenkopf am Kapelsche Veer zerstören sollte, dauerte vom 26. bis 31. Januar 1945. Während dieser Operation befand sich das Hauptquartier der 9th Field Squadron RCE, einer Kompanie der Canadian Engineers, im Missionshaus an der Antoniusstraat in Kaatsheuvel. Die kanadischen Pioniere hatten viele Aufgaben. Die wichtigste war der Bau von Brücken, der in den wasserreichen Niederlanden lebenswichtig war. Sie waren auch für die Instandhaltung von Straßen zuständig. Ihre Arbeit an der Front war oft lebensgefährlich, aber der Stab im Hauptquartier war in sicherer Entfernung. Doch auch dort konnte einiges schief gehen.Am Freitag, dem 26. Januar 1945, um 15.45 Uhr, schlug eine V-1 Bombe in das Missionshaus und die daneben liegende Bäckerei Van den Oord ein. Das Missionshaus beherbergte zu dieser Zeit viele Evakuierte aus Zeeland und Westbrabant. Die Verwüstung war enorm. Die Rot-Kreuz-Kolonne aus Waalwijk zog fünfzehn Leichen unter den Trümmern hervor; die endgültige Zahl der Todesopfer betrug sechsundzwanzig.Auch ein kanadischer Soldat kam ums Leben, Pionier William Richards. Er befand sich in der Bäckerei, in der er einquartiert war. Die Verwundeten wurden in ein Krankenhaus in Tilburg gebracht. Mehr als achtzig Evakuierte standen nach der Explosion zunächst niedergeschlagen auf der Straße. In kanadischen Lastwagen wurden sie in eine leerstehende Fabrik in Waalwijk gebracht, wo sie eine Woche lang blieben. Anschließend wurden sie an verschiedenen Adressen untergebracht. Ende Mai landeten sie im Missionshaus in Etten-Leur. Erst nach der deutschen Kapitulation konnten sie nach Hause zurückkehren.Neben einem Toten zählten die Kanadier nicht weniger als 20 Verwundete, darunter den Kompaniechef, Captain Clazie. Seine rechte Hand, Leutnant Beavan, übernahm das Kommando und richtete im Café Van Boxtel gegenüber der Antoniusstraat ein neues Hauptquartier ein. Die Schlacht am Kapelsche Veer hatte gerade erst begonnen und sollte noch fast eine Woche andauern, und auch dort hatte die 9. Field Squadron schwer zu leiden. Operatie Elephant, bedoeld om het Duitse bruggenhoofd bij Kapelsche Veer te vernietigen, duurde van 26 tot 31 januari 1945. Tijdens deze operatie was het hoofdkwartier van de 9th Field Squadron RCE, een compagnie van de Canadese genie, gevestigd in het Missiehuis aan de Antoniusstraat in Kaatsheuvel. De Canadese genisten hadden vele taken. De belangrijkste was het aanleggen van bruggen, van vitaal belang in het waterrijke Nederland. Daarnaast waren zij verantwoordelijk voor het onderhoud van de wegen. Hun werk aan het front was vaak levensgevaarlijk, maar de staf in het hoofdkwartier zat op veilige afstand. Toch kon het ook daar misgaan.Op vrijdag 26 januari 1945 om 15.45 uur stortte een V-1 neer op het Missiehuis en de ernaast gelegen bakkerij Van den Oord. In het Missiehuis bevonden zich op dat moment veel evacuees uit Zeeland en West-Brabant. De ravage was enorm. De Rode Kruiskolonne uit Waalwijk haalde vijftien lichamen onder het puin vandaan, het uiteindelijke dodental was zesentwintig.Er kwam ook een Canadese militair om het leven, sappeur William Richards. Hij bevond zich in de bakkerij waar hij was ingekwartierd. De gewonden werden afgevoerd naar het ziekenhuis in Tilburg. Meer dan tachtig evacuees stonden aanvankelijk ontredderd op straat na de explosie. In Canadese vrachtwagens werden ze naar een leegstaande fabriek in Waalwijk vervoerd, waar ze een week verbleven. Daarna werden ze ondergebracht op verschillende adressen. Eind mei kwamen ze terecht in het Missiehuis in Etten-Leur. Pas na de Duitse capitulatie konden ze weer naar huis.&nbsp;Naast één dode telden de Canadezen niet minder dan twintig gewonden, waaronder de commandant van de compagnie, kapitein Clazie. Zijn rechterhand, luitenant Beavan, nam het bevel over en zette een nieuw hoofdkwartier op in Café Van Boxtel aan de overzijde van de Antoniusstraat. De strijd bij Kapelsche Veer was net begonnen en zou nog bijna een week duren. Ook daar kreeg het 9th Field Squadron het zwaar te verduren.

 V-1 Bombe sät Tod und Zerstörung  V1 zaait dood en verderf 

On September 17 1944, American paratroopers from the 506th regiment of the U.S. 101st Airborne Division had to capture Eindhoven. They had landed that day at Son and had encountered greater German resistance than expected. They spent the night at Bokt. The next day, they advanced to Eindhoven.No major battles took place, but the Germans did not relinquish Eindhoven without a fight. Snipers were deployed on the Woenselsestraat and there were two 88 mm guns, a feared German anti-aircraft and anti-tank weapon. The guns fired their shells horizontally across the street. The American advance was temporarily halted, but after a flanking manoeuvre, the guns were knocked out. Eindhoven was liberated.

Snipers and guns

Amerikanische Fallschirmjäger des 506. Regiments der 101. US-Luftlandedivision sollten am 17. September 1944 Eindhoven einnehmen. Sie waren am selben Tag bei Son gelandet und stießen auf größeren Widerstand von deutscher Seite als erwartet. Das Nachtlager wurde bei Bokt aufgeschlagen. Erst am nächsten Tag rückte man nach Eindhoven vor.Es fand keine große Schlacht statt, doch die Deutschen gaben Eindhoven auch nicht widerstandslos preis. Es wurden Heckenschützen eingesetzt, und an der Woenselsestraat waren zwei 88-mm-Kanonen aufgestellt, ein gefürchtetes deutsches Flugabwehr- und Panzerabwehrgeschütz. Die Kanonen feuerten ihre Projektile horizontal über die Straße. Die Amerikaner wurden kurz aufgehalten, aber nach einem Überraschungsangriff konnten die Kanonen außer Gefecht gesetzt werden. Eindhoven war befreit. Amerikaanse parachutisten van het 506e regiment van de Amerikaanse 101e Luchtlandingsdivisie moesten op 17 september 1944 Eindhoven innemen. Ze waren die dag geland bij Son en stuitten op grotere Duitse weerstand dan verwacht. Er werd overnacht bij Bokt. Pas de volgende dag rukte men op naar Eindhoven.Er vond geen grote veldslag plaats, maar de Duitsers gaven Eindhoven toch niet zonder slag of stoot prijs. Er werden sluipschutters ingezet en op de Woenselsestraat stonden twee 88 mm kanonnen opgesteld, een gevreesd Duits luchtafweer- en antitankgeschut. De kanonnen vuurden hun projectielen horizontaal over de straat af. De Amerikanen werden even tot staan gebracht, maar na een omtrekkende beweging werden de kanonnen buiten gevecht gesteld. Eindhoven was bevrijd.Fietsroutes Liberation Route De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via <a target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow" href="http://webshop.visitbrabant.com">webshop.visitbrabant.com</a>

 Heckenschützen und Kanonen Sluipschutters en kanonnen

As the Allies approached, some Dutch wanted to make a contribution to the liberation. A doctor friend from Groningen was visiting Dr. Wim Nugteren from Chaam. Among other places, the friend from Groningen helped in Ulicoten with caring for the wounded. The Groningen doctor had been an artillery officer. He precisely noted on cigarette papers where the German troops had drawn up their guns. Couriers then brought these cigarette papers to Eindhoven.
The two doctors aroused suspicion, and with the help of Dutch collaborators, German intelligence attempted to entice them into illegal activities. But Wim Nugteren realised they were attempting to lure them into a trap and showed the Dutch the door.
The Groningen doctor ultimately helped the Canadians by indicating where the German mines lay. On the 28th of October 1944, he returned to Chaam during its liberation on top of a Canadian tank.&#13;
&#13;
 &#13;

Doctor in Wartime

Als die Alliierten sich näherten hatten manche Niederländer das Bedürfnis zur Befreiung mit beizutragen. Der Arzt Wim Nutgeren wurde von einem befreundeten Arzt aus Groningen besucht der unter anderem in Ulicoten half Verwundete ärztlich zu versorgen. Dieser Arzt aus Groningen war Artillerieoffizier gewesen. Er konnte mit Zeichnungen auf Zigarettenpapierchen genau angeben, wo die deutschen Truppen ihre Geschütze aufgestellt hatten. Diese Papierchen wurden von weiblichen Kurieren nach Eindhoven gebracht.
Die zwei Ärzte erregten Verdacht und der deutsche Nachrichtendienst unternahm Versuche, sie mit Hilfe von niederländischen Kollaborateuren zu illegalen Aktivitäten zu verführen. Aber Wim Nutgeren wusste, dass man ihm eine Falle stellen wollte und wimmelte die Niederländer ab.
Der Arzt aus Groningen konnte den Kanadiern schließlich helfen, indem er ihnen genau zeigte, wo sich die deutschen Minen befanden. Auf einem kanadischen Panzer kehrte er während der Befreiung am 28. Oktober 1944 nach Chaam zurück.&#13;
&#13;
 &#13; Sommige Nederlanders wilden, toen de geallieerden naderden, graag een steentje bijdragen aan de bevrijding. Dokter Wim Nugteren uit Chaam kreeg een bevriende arts uit Groningen op bezoek die onder andere in Ulicoten hielp met het verzorgen van gewonden. Deze Groninger arts was artillerie-officier geweest. Op sigarettenvloeitjes gaf hij heel precies aan waar de Duitse troepen hun geschut hadden opgesteld. Deze vloeitjes werden door koeriersters naar Eindhoven gebracht.De twee artsen wekten argwaan en de Duitse inlichtingendienst deed pogingen om hen met hulp van Nederlandse collaborateurs tot illegale activiteiten te verleiden. Maar Wim Nugteren had door dat men hem in de val probeerde te lokken en wees de Nederlanders de deur.De Groninger arts kon uiteindelijk de Canadezen helpen door hen aan te wijzen waar de Duitse mijnen lagen. Bovenop een Canadese tank keerde hij terug in Chaam bij de bevrijding op 28 oktober 1944.Fietsroutes Liberation Route De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via <a href="http://webshop.visitbrabant.com" rel="noopener noreferrer" target="_blank">webshop.visitbrabant.com</a>Toeristische informatie Op deze locatie kunt u historische verhalen ontdekken in het spel van de bevrijding! Ontdek spelenderwijs het verhaal van de bevrijding van West-Brabant. Beleef samen een route vol historische ontdekkingen en verrassende spelletjes. Tover je smartphone om als kijker naar het verleden en ervaar de historie midden het Brabantse landschap!U kunt het spel downloaden voor uw i-Phone in de App Store:<a href="https://itunes.apple.com/us/app/het-spel-van-de-bevrijding/id976249597?mt=8" rel="noopener noreferrer" target="_blank">https://itunes.apple.com/us/app/het-spel-van-de-bevrijding/id976249597?mt=8</a>

 Arzt in Kriegszeiten Dokter in oorlogstijd

Kapelsche Veer During the winter of 1944 to 45, General Crerar's First Canadian Army was responsible for the long Front from Tholen to Boxmeer. During those winter months it was relatively quiet, with one exception: the bloody battle at Kapelsche Veer. The reason for this battle was a tiny German bridgehead around the two houses on the southern bank around the ferry.The beginning On 24 December 1944, 40 soldiers from the German 712th Infantry Division (under Lieutenant General Neumann), rowed across the Bergsche Maas to Kapelsche Veer to dig in, in preparation for a new German operation 'Fall Braun'. A second company soon joined the first and around 150 soldiers found themselves in the small bridgehead, in the middle of a deserted polder.Polish actions This German bridgehead was a major annoyance for the side of Major General Maczek, whose 1st Polish Armoured Division guarded the sector. A first patrol on 28 and 29 December 1944 yielded nothing, except ten Polish wounded. The first serious attack on New Year's Eve ended in a bloody fiasco for the Polish troops. The flat, snowy polder landscape offered no cover and the attempt left 48 dead and wounded to mourn. After the departure of Neumann's division to the east, from 31 December the 6. Fallschirmjäger-Division (6th Paratrooper Division) of Lieutenant-General Plocher took over the positions. His mostly young parachutists were generally slightly more fanatical than the average German soldier, therefore a new Polish attack unsurprisingly again comes to nothing. The second major attack, on Epiphany, 6 January 1945, also failed, with 123 dead and wounded. A third attempt by the British 47th Royal Marine Commandos, a battalion in which Norwegians also served and which was assigned to Maczek, again failed. The unit lost a total of 49 men, and it proved impossible to drive the German troops from their positions.Final chord Ultimately, all these failures lead to the Canadian forces cracking German bridgehead with brute force, namely by deploying units of the 4th Canadian Armoured Division. Operation ‘Elephant’ was therefore an appropriate name for this large-scale attack. The attack was launched on 26 January 1945, but despite the superior force it took another four days for the last German soldiers to withdraw across the Maas river. From then on, things became relatively quiet along the Maas again. Relatively so, because the mutual shelling continued. In the end, there were approximately 465 Allied dead and wounded to mourn. On the German side, the number of victims was at least 600. The sad thing is that the battle was completely pointless: the minuscule bridgehead was no threat to anyone. But that fact, unfortunately, is also not exceptional in wartime.

The plan with the small arrow being the Fall Braun. 

Polish soldiers walk to the farm in the spring of 1945. 

The leftovers of what used to be a farm, the German headquarters. 

After the fighting, the Polish retake the sector. 

Canadian soldiers are practicing in a canoe while a cameraman is filming. 

A senseless massacre at Kapelsche Veer

Kapelsche Veer During the winter of 1944 to 1945, General Crerar's First Canadian Army was responsible for the long Front from Tholen to Boxmeer. During those winter months it was relatively quiet, with one exception: the bloody battle at Kapelsche Veer. The reason for this battle was a tiny German bridgehead around the two houses on the southern bank around the ferry.The beginning On 24 December 1944, 40 soldiers from the German 712th Infantry Division (under Lieutenant General Neumann), rowed across the Bergsche Maas to Kapelsche Veer to dig in, in preparation for a new German operation 'Fall Braun'. A second company soon joined the first and around 150 soldiers found themselves in the small bridgehead, in the middle of a deserted polder.Polish actions This German bridgehead was a major annoyance for the side of Major General Maczek, whose 1st Polish Armoured Division guarded the sector. A first patrol on 28 and 29 December 1944 yielded nothing, except ten Polish wounded. The first serious attack on New Year's Eve ended in a bloody fiasco for the Polish troops. The flat, snowy polder landscape offered no cover and the attempt left 48 dead and wounded to mourn. After the departure of Neumann's division to the east, from 31 December the 6. Fallschirmjäger-Division (6th Paratrooper Division) of Lieutenant-General Plocher took over the positions. His mostly young parachutists were generally slightly more fanatical than the average German soldier, therefore a new Polish attack unsurprisingly again comes to nothing. The second major attack, on Epiphany, 6 January 1945, also failed, with 123 dead and wounded. A third attempt by the British 47th Royal Marine Commandos, a battalion in which Norwegians also served and which was assigned to Maczek, again failed. The unit lost a total of 49 men, and it proved impossible to drive the German troops from their positions.Final chord Ultimately, all these failures lead to the Canadian forces cracking German bridgehead with brute force, namely by deploying units of the 4th Canadian Armoured Division. Operation ‘Elephant’ was therefore an appropriate name for this large-scale attack. The attack was launched on 26 January 1945, but despite the superior force it took another four days for the last German soldiers to withdraw across the Maas river. From then on, things became relatively quiet along the Maas again. Relatively so, because the mutual shelling continued. In the end, there were approximately 465 Allied dead and wounded to mourn. On the German side, the number of victims was at least 600. The sad thing is that the battle was completely pointless: the minuscule bridgehead was no threat to anyone. But that fact, unfortunately, is also not exceptional in wartime. Kapelsche Veer Im Winter 1944/45 war die 1. Kanadische Armee von General Crerar für die Bewachung der langen Front von Tholen bis Boxmeer verantwortlich. All diese Monate verliefen relativ ruhig, mit einer Ausnahme: der blutigen Schlacht am Kapelschen Veer. Der Grund: ein winziger deutscher Brückenkopf um die beiden Häuser am Südufer rund um die Fähre.Der Anfang Am 24. Dezember 1944 ruderten vierzig deutsche Soldaten der 712. Infanterie-Division (unter Generalleutnant Neumann) über die Bergsche Maas nach Kapelsche Veer, um sich dort einzugraben, in Vorbereitung auf eine neue deutsche Operation, den "Fall Braun". Eine zweite Kompanie schloss sich bald der ersten an, und etwa 150 Soldaten befanden sich in dem kleinen Brückenkopf inmitten eines verlassenen Polders.Polnische Aktionen Dies war Generalmajor Maczek, dessen 1. polnische Panzerdivision diesen Sektor bewachte, ein Dorn im Auge. Eine erste Patrouille am 28. und 29. Dezember 1944 brachte außer zehn polnischen Verwundeten nichts zu Tage. Der erste ernsthafte Angriff in der Silvesternacht endete für die Polen in einem blutigen Fiasko. Die flache, verschneite Polderlandschaft bo keine Deckung, und dieses Mal waren 48 Tote und Verwundete zu beklagen. Nach dem Abzug von Neumanns Division nach Osten übernahm ab dem 31. Dezember 1944 die 6. Fallschirmjäger-Division von Generalleutnant Plocher die Stellungen. Seine meist jungen Fallschirmspringer waren im Allgemeinen etwas fanatischer als der durchschnittliche deutsche Soldat. Es war daher nicht verwunderlich, dass ein erneuter polnischer Angriff erneut ins Leere lief. Auch der zweite Großangriff am Dreikönigstag, den 6. Januar 1945, scheiterte. Es gab 123 Tote und Verwundete. Ein dritter Angriffsversuch des britischen 47. Königlichen Marinekommandos, welches Maczek zugeteilt war und in dem auch Norweger dienten, scheiterte ebenfalls. Diese Einheit verlor insgesamt 49 Mann. Es gelang nicht, die deutschen Truppen aus ihren Stellungen zu vertreiben.Schlussakkord Letztlich führen all diese Misserfolge dazu, dass die kanadischen Soldaten die harte deutsche Nuss mit brachialer Gewalt knackten, nämlich durch den Einsatz von Einheiten der 4. kanadischen Panzerdivision. Operation Elephant war daher ein passender Name für diesen Großangriff. Sie begann am 26. Januar 1945, aber trotz der militärischen Übermacht dauerte es noch vier Tage, bis sich die letzten deutschen Soldaten über die Maas zurückzogen. Von diesem Zeitpunkt an wurdde es an der Maas wieder relativ ruhig. Relativ deshalb, weil der gegenseitige Beschuss weiterging. Am Ende waren etwa 465 alliierte Tote und Verwundete zu beklagen. Auf deutscher Seite lag die Zahl der Opfer bei mindestens 600. Das Traurige daran ist, dass diese Schlacht völlig sinnlos war. Der winzige Brückenkopf stellte für niemanden eine Bedrohung dar. Aber auch diese Tatsache ist in Kriegszeiten leider keine Ausnahme. Kapelsche Veer Gedurende de winter van 1944-45 is het First Canadian Army van generaal Crerar verantwoordelijk voor het lange front van Tholen tot Boxmeer. Al die maanden is het betrekkelijk rustig, op één uitzondering na, de bloedige strijd bij Kapelsche Veer. De reden: een piepklein Duits bruggenhoofd rond de twee huizen op de zuidelijke oever rond het veer.Het begin Op 24 december 1944 roeien veertig Duitsers van de 712. Infanterie-Division (luitenant-generaal Neumann) over de Bergse Maas naar het Kapelsche Veer om zich in te graven, als voorbereiding op een nieuwe Duitse operatie, ‘Fall Braun’. Al snel voegde een tweede compagnie zich bij de eerste en bevonden zich zo’n 150 militairen in het kleine bruggenhoofd, midden in een verlaten polder.Poolse acties Dat is een doorn in het oog van generaal-majoor Maczek wiens 1st Poolse Pantser Divisie de sector bewaakt. Een eerste patrouille op 28 en 29 december 1944 leveren niets op, behalve tien Poolse gewonden. De eerste serieuze aanval op Oudjaarsnacht loopt uit op een bloedig fiasco voor de Polen. Het vlakke, besneeuwde polderlandschap biedt geen enkele dekking en deze keer zijn er 48 doden en gewonden te betreuren. Na het vertrek van Neumanns divisie naar het oosten neemt vanaf 31 december de 6. Fallschirmjäger-Division van luitenant-generaal Plocher de stellingen over. Zijn, veelal jonge, parachutisten zijn door de bank genomen net iets fanatieker dan de gemiddelde Duitse militair. Niet verwonderlijk dan ook dat een nieuwe Poolse aanval opnieuw op niets uitloopt. &nbsp;De tweede grote aanval, op Driekoningen, 6 januari 1945, mislukt ook. Er vallen 123 doden en gewonden. Een derde poging door het Britse 47th Royal Marine Commandos, die aan Maczek zijn toegewezen, &nbsp;mislukt eveneens. In dit bataljon diende ook Noren. De eenheid verliest in totaal 49 man. Het blijkt onmogelijk de Duitse troepen uit hun stellingen te verdrijven.Slotakkoord Uiteindelijk leidden al deze mislukkingen ertoe dat de Canadezen de harde Duitse noot met grof geweld gaan kraken, namelijk door de inzet van onderdelen van de 4th Canadian Armoured Division. Operatie ‘Elephant’ is dan ook een toepasselijke naam voor deze grootschalige aanval. Die wordt gelanceerd op 26 januari 1945, maar het duurt ondanks de overmacht nog vier dagen voor de laatste Duitsers zich terugtrekken over de Maas. Vanaf die datum wordt het weer betrekkelijk rustig langs de Maas. Betrekkelijk, want de wederzijdse beschietingen gaan door. Uiteindelijk zijn er ongeveer 465 geallieerde doden en gewonden te betreuren. Aan Duitse kant bedraagt het aantal slachtoffers minstens 600. Het trieste is dat de strijd volstrekt zinloos was. Het minuscule bruggenhoofdje is geen enkele bedreiging voor wie dan ook. Maar ook dat gegeven is, helaas, niet uitzonderlijk in oorlogstijd. Kapelsche Veer Zimą 1944-45 r. Pierwsza Armia Kanadyjska generała Crerara jest odpowiedzialna za długi front od Tholen do Boxmeer. Wszystkie te miesiące są stosunkowo spokojne, z jednym wyjątkiem - krwawą bitwą pod Kapelsche Veer. Powód: mały niemiecki przyczółek wokół dwóch domów na południowym brzegu wokół promu.Początek 24 grudnia 1944 r. czterdziestu Niemców z 712. Infanterie-Division (generał porucznik Neumann) przedarło się przez Bergse Maas do Kapelsche Veer, aby okopać się w ramach przygotowań do nowej niemieckiej operacji „Fall Braun”. Druga kompania wkrótce dołączyła do pierwszej i około 150 żołnierzy znalazło się na małym przyczółku, pośrodku opuszczonego polderu.Polskie działania To cierń w boku generała dywizji Maczka, którego 1 Polska Dywizja Pancerna strzeże tego sektora.Pierwszy patrol w dniach 28 i 29 grudnia 1944 r. nie przynosi nic poza dziesięcioma polskimi rannymi. Pierwszy poważny atak w noc sylwestrową kończy się dla Polaków krwawym fiaskiem. Płaski, zaśnieżony krajobraz polderu nie oferuje żadnej osłony i tym razem jest 48 zabitych i rannych do opłakiwania.Po odejściu dywizji Neumanna na wschód, 6. Dywizja Fallschirmjäger generała porucznika Plochera przejmuje pozycje od 31 grudnia. Jego, w większości młodzi, spadochroniarze są na ogół nieco bardziej fanatyczni niż przeciętny niemiecki żołnierz. Nic więc dziwnego, że nowy polski atak ponownie spełza na niczym. Drugi duży atak, w Święto Trzech Króli, 6 stycznia 1945 r., również kończy się niepowodzeniem. Są 123 zabici i ranni. Trzecia próba przeprowadzona przez brytyjski 47 Royal Marine Commandos, przydzielony do Maczka, również kończy się niepowodzeniem. W batalionie tym służyli również Norwegowie. Jednostka traci łącznie 49 ludzi. Niemożliwe okazuje się wyparcie niemieckich oddziałów z ich pozycji.Końcowy akord Ostatecznie wszystkie te niepowodzenia doprowadziły Kanadyjczyków do złamania niemieckiego oporu brutalną siłą, a mianowicie poprzez rozmieszczenie jednostek 4 Kanadyjskiej Dywizji Pancernej. Operacja „Elephant” jest zatem odpowiednią nazwą dla tego zakrojonego na szeroką skalę ataku.Zostaje ona rozpoczęta 26 stycznia 1945 r., ale pomimo przewagi liczebnej, wycofanie się ostatnich Niemców przez Maas zajmuje kolejne cztery dni.Począwszy od tego dnia, wzdłuż Maas znów zapanował względny spokój.Względnie, ponieważ trwa wzajemny ostrzał. Ostatecznie alianci opłakują około 465 zabitych i rannych. Po stronie niemieckiej liczba ofiar wynosi co najmniej 600. Smutne jest to, że bitwa była całkowicie bezcelowa. Niewielki przyczółek nie stanowi dla nikogo zagrożenia. Ale ten fakt, niestety, również nie jest wyjątkowy w czasie wojny.

 Ein sinnloses Massaker in Kapelsche Veer Een zinloos bloedbad in Kapelsche Veer Bezsensowna masakra w Kapelsche Veer A senseless massacre at Kapelsche Veer

On September 11 1944, the Allies sent reconnaissance troops ahead to see if the bridge over the River Dommel at Valkenswaard was still intact. It was important to know whether it could bear the weight of tanks. The four scouts raced in two reconnaissance Daimler vehicles at full speed past the German troops, who were so amazed, they didn’t have time to react.The British stopped here, which was then called Rustoord café. Then a scout car ventured a little further along the road to view the bridge. In the vehicle, Corporal Brook saw a German tank that had just stopped on the bridge. The corporal therefore knew the bridge was strong enough and drove back to this café. After a brief stop in the café, the scouts returned to Belgium as quickly as they had arrived.For General Horrocks, commander of the XXX Corps, the information about the bridge was of great importance in preparing Operation Garden. Later, General Horrocks called this reconnaissance mission the most daring of World War II.

img-20220512-wa0005.jpg

A beer for the liberation

Die Alliierten schickten am 11. September 1944 Spähtrupps voraus, um auszukundschaften, ob die Brücke über die Dommel bei Valkenswaard noch intakt war. Es war wichtig zu wissen, ob Panzer darüber rollen konnten. Die vier Späher stoben mit ihren beiden Daimler-Aufklärungspanzern über diese Straße. Dabei fuhren sie in vollem Tempo an deutschen Truppen vorbei, die so verblüfft waren, dass sie keine Zeit zum Handeln hatten.Bei diesem Lokal, das damals Café Rustoord hieß, hielten die Briten an. Dann wagte sich eines der Aufklärungsfahrzeuge noch etwas weiter, um die Brücke sehen zu können. Corporal Brook entdeckte von dem Wagen aus einen deutschen Panzer, der mitten auf der Brücke anhielt. Dadurch wusste der Corporal, dass die Brücke tragfähig genug war, und fuhr zurück zu dieser Kneipe. Nach einem kurzen Aufenthalt in der Kneipe eilten die Späher so schnell, wie sie gekommen waren, zurück nach Belgien.Die Information über die Brücke war für General Horrocks, den Kommandeur des 30. Britischen Korps, sehr wichtig, um die Operation Garden vorzubereiten. Später nannte Horrocks diese Aufklärungsfahrt die gewagteste des Zweiten Weltkriegs. De geallieerden stuurden op 11 september 1944 verkenningstroepen vooruit om te zien of de brug over de Dommel bij Valkenswaard nog intact was. Het was belangrijk om te weten of er tanks overheen zouden kunnen. De vier verkenners raceten in twee Daimler verkenningswagens op volle snelheid langs de Duitse troepen die zo verbluft waren dat ze geen tijd hadden om te reageren.Bij dit café, dat toen café Rustoord heette, stonden de Britten stil. Vervolgens waagde één scout car zich nog wat verder om de brug te kunnen zien. Korporaal Brook, die in die wagen zat, zag een Duitse tank die precies op de brug stopte. De korporaal wist daardoor dat de brug sterk genoeg was en reed terug naar dit café. Na een kort oponthoud in het café keerden de verkenners zo snel als ze gekomen waren terug naar België.De informatie over de brug was voor Generaal Horrocks, bevelhebber van het XXXe legerkorps, van groot belang bij het voorbereiden van operatie Garden. Horrocks heeft deze verkenningstocht later de meest gewaagde van de Tweede Wereldoorlog genoemd.Fietsroutes Liberation Route&nbsp;De Liberation Route Brabant vertelt het verhaal van de bevrijding, maar toont ook wat de Tweede Wereldoorlog heeft betekend voor gewone Brabanders. Acht fietsroutes van circa veertig kilometer, verspreid over Noord-Brabant, leiden je langs Brabant Remembers-verhalen, luisterzuilen van de Liberation Route Europe, monumenten en musea, die samen de impact van de oorlog op Noord-Brabant zichtbaar maken. Onderweg brengt een app op locatie de verhalen tot leven. De routes zijn te bestellen via <a target="_blank" rel="noopener noreferrer nofollow" href="http://webshop.visitbrabant.com">webshop.visitbrabant.co</a>&nbsp;

Odkryj miejsca pamięci

Odkryj więcej miejsc pamięci