Muzeum Twierdzy Kostrzyn

W styczniu 1945 r. armia radziecka ruszyła ze wschodu, szybko zdobywając znaczne obszary. Ówczesne nadodrzańskie miasto Küstrin było ważnym celem strategicznym - linia kolejowa i drogi prowadziły przez miejskie mosty prosto do Berlina. Siły niemieckie ponownie ogłosiły Küstrin twierdzą. Dokonano prowizorycznych uzupełnień historycznych umocnień obronnych i zgromadzono garnizon liczący około 10 000 żołnierzy, aby jak najdłużej powstrzymać wroga stopniowo zajmującego istotną infrastrukturę.

Pierwsze oddziały Armii Czerwonej dotarły do Kostrzyna 31 stycznia. W kolejnych tygodniach, pomimo zaciekłego oporu Niemców, utworzono przyczółki i odcięto miasto, pozostawiając jedynie niewielki korytarz komunikacyjny. Sowietom nie udało się jednak zdobyć Kostrzyna.

6 marca armia radziecka rozpoczęła równoczesny atak z kilku kierunków, który miał doprowadzić do całkowitego zniszczenia twierdzy. 22 marca radzieckie przyczółki zostały pomyślnie połączone, a twierdza Küstrin została odcięta od dostaw. Niemieckie próby odbicia twierdzy zakończyły się niepowodzeniem, osobista interwencja Hitlera nie zmieniła tej sytuacji. Od 24 marca stare miasto było tak intensywnie bombardowane, że nie ocalał ani jeden budynek. W kolejnych dniach twierdza została ostatecznie zdobyta, zbudowano też mosty zastępcze dla transportu i kolei. Już 25 kwietnia pierwszy pociąg przejechał przez mosty w kierunku Berlina.

Siły niemieckie rozszerzyły swoją obronę na wzgórza Seelow, oddalone o około 10 km. Od 16 do 19 kwietnia 1945 r. miała tam miejsce ostatnia wielka bitwa II wojny światowej. 8 maja 1945 r. Niemcy skapitulowały, a granice państwowe w Europie zostały ponownie wytyczone. W wyniku przesunięcia granic Polski na zachód, Küstrin stało się Kostrzynem nad Odrą. Nowe miasto zostało odbudowane, natomiast zniszczony obszar starego miasta pozostawiono bez zmian - w nowym polsko-niemieckim regionie przygranicznym. Przez prawie 50 lat pozostawał on zapomniany. Dopiero po 1989 roku zaczęto odkrywać niektóre obszary twierdzy, odsłaniając ruiny starych domów oraz brukowane ulice i chodniki, które znajdowały się pod warstwą ziemi.

Dzisiaj Muzeum Twierdzy Kostrzyn w Kostrzynie nad Odrą jest wyjątkowym obiektem, znanym również jako „Pompeje nad Odrą”. Stanowi ono uderzające świadectwo wojny i jej skutków. Wystawy opowiadają historię twierdzy, a liczne tablice informacyjne pomagają zwiedzającym w poznawaniu dawnego centrum starego miasta Küstrin.