Muzeum Martyrologii w Słońsku

Słońsk (do 1945 r. Sonnenburg) to miasto o niezwykłej, wielowiekowej historii. Jednym z najbardziej krwawych rozdziałów jego przeszłości były lata funkcjonowania więzienia i obozu koncentracyjnego. W okresie Republiki Weimarskiej więzienie w Sonnenburgu służyło jako zakład karny dla wielu działaczy politycznych. Po dojściu Hitlera do władzy stało się jednym z pierwszych niemieckich obozów koncentracyjnych, w którym brutalnie represjonowano przeciwników reżimu nazistowskiego.

Więźniowie byli torturowani psychicznie i fizycznie, a miejsce to szybko zyskało miano „piekła tortur”. Jednym z najbardziej znanych więźniów był Carl von Ossietzky, niemiecki dziennikarz, laureat Pokojowej Nagrody Nobla i działacz opozycyjny. Po ponad roku funkcjonowania jako obóz koncentracyjny, obiekt ponownie stał się więzieniem i przez kolejne lata był miejscem egzekucji i cierpień przeciwników reżimu nazistowskiego.

W nocy z 30 na 31 stycznia 1945 r. oddział esesmanów z Frankfurtu nad Odrą dokonał masowej egzekucji 819 więźniów. Wśród zamordowanych byli przedstawiciele wielu narodowości: Francuzi, Belgowie, Niemcy, Holendrzy, Norwegowie, Luksemburczycy i inni. Masakra rozpoczęła się około godziny 22:00 i trwała całą noc. Z cel wyprowadzano po dziesięć osób, a następnie rozstrzeliwano je między murem więziennym a budynkiem warsztatowym.

W 1973 r. grupa mieszkańców Słońska postanowiła utworzyć muzeum i miejsce pamięci, aby upamiętnić ofiary Sonnenburga i ostrzec przed powtórzeniem się tej tragicznej historii. Oficjalne otwarcie Muzeum Martyrologii odbyło się 28 września 1974 r.

Pamięć o ofiarach tych wydarzeń jest podtrzymywana nie tylko przez muzeum, ale także poprzez uroczystości upamiętniające organizowane co roku przez gminę Słońsk w rocznicę tragedii. W uroczystościach upamiętniających uczestniczą rodziny więźniów, przedstawiciele władz oraz delegacje z Polski, Niemiec, Luksemburga i innych krajów, których obywatele zginęli w Sonnenburgu.

Program uroczystości obejmuje: wydarzenia w Muzeum Martyrologii i na cmentarzu ofiar obozu koncentracyjnego i więzienia w Sonnenburgu, mszę świętą oraz spotkanie mające na celu rozwijanie wspólnej historycznej kultury pamięci i tożsamości europejskiej. Wydarzenia te są również ważnym elementem polsko-niemieckiego zrozumienia i przyczyniają się do rozbudzenia zainteresowania historią II wojny światowej, zwłaszcza wśród młodszego pokolenia.