Zamek Klessin - teatr wojny 1945 roku

2 lutego 1945 r. armia radziecka przekroczyła zamarzniętą Odrę i wkroczyła do Reitwein, a następnie okopała się poniżej Wuhden i Klessin. Jednostki armii niemieckiej zostały przegrupowane i skierowane nad Odrę, a ludność cywilna uciekła w ciągu kilku następnych dni.

Rozpoczęła się zacięta walka o małe wioski Wuhden i Klessin, w której obie strony poniosły ciężkie straty. Pod koniec lutego Wuhden zostało zdobyte. Armia radziecka zwiększyła napór na Klessin z trzech stron (północnej, wschodniej i południowej). Niemieccy żołnierze w bazie w Klessin zostali uwięzieni. W nocy z 23 na 24 marca walczący, którzy byli jeszcze w stanie się przemieszczać, przedarli się przez linie radzieckie w kierunku Podelzig. Klessin wpadło w ręce Rosjan. W sumie na obszar Klessin wystrzelono ponad 62 000 pocisków. Wieś Podelzig została zdobyta przez armię radziecką dopiero 16 kwietnia 1945 r. na skutek mocnej ofensywy, niestety po zdobyciu tych terenów, stały się one niezdatne do zamieszkania.

Kiedy w połowie maja ludność cywilna powróciła do swoich domów, na miejscu zastała niewyobrażalny chaos. Domostwa zostały zrównane z ziemią, pola były zaminowane i poprzecinane okopami. Wszędzie leżały ciała poległych żołnierzy. Ponadto we wrześniu 1945 r. w ramach reformy rolnej w strefie okupacji radzieckiej wywłaszczono dwory wielkich właścicieli ziemskich. Następnie osoby wywłaszczone musiały opuścić powiat Lebus i nie mogły osiedlać się w promieniu 200 kilometrów od niego.

Zniszczona, skażona materiałami wybuchowymi posiadłość przez 65 lat leżała nieużytkowana i stała się wysypiskiem śmieci. Pod górami gruzu i śmieci nadal leżały ciała poległych żołnierzy. W latach 1995–2015 najważniejszym przedsięwzięciem w Klessin było poszukiwanie szczątków poległych żołnierzy obu stron. Od 2008 roku pomaga w tym Stowarzyszenie na rzecz Odzyskiwania Ciał Poległych Żołnierzy w Europie Wschodniej (VBGO), a już ponad 90 żołnierzy zostało uroczyście pochowanych na cmentarzu wojskowym w Wuhden.

Dzisiaj „Teatr wojny - zamek Klessin 1945” jest miejscem pamięci i spotkań, zbudowanym, utrzymywanym i wspieranym przez członków Towarzystwa Dziedzictwa Kulturowego Wuhden oraz wielu wolontariuszy z regionu, firmy, instytucje, agencje finansujące i darczyńców. Okrężna ścieżka z tablicami informacyjnymi, stelami akustycznymi i metalowymi rzeźbami, a także oryginalnymi dołami po pociskach i okopami upamiętnia wydarzenia wojenne. Pomnik został oficjalnie zainaugurowany 5 maja 2023 r. i od tego czasu jest otwarty dla zwiedzających.